Wiki:Fandraisana

Ny abidy rônika dia ireo litera ao amin'ny andiana abidia mifandraika fantatra amin'ny anarana hoe abidia rônika teratany amin'ny vahoaka alemainina. Ny rônika dia nampiasaina hanoratana fiteny alemàna isan-karazany (miaraka amin'ny maningana) talohan'ny nandraisany ny abidy latina, ary ho an'ny tanjona manokana taorian'izay. Ho fanampin'ny fanehoana ny sandan'ny feo (fônema), ny rônika dia azo ampiasaina hanehoana ireo hevitra izay nomena azy ireo. Ny manam-pahaizana dia manondro ny tranga farany amin'ny Begriffsrunen. Ny karazany skandinavianina dia fantatra ihany koa amin'ny hoe futhark na fuþark (avy amin'ny litera enina voalohany amin'ny soratra: F, U, Þ, A, R, ary K); ny karazany anglosajôna dia futhorc na fuþorc (noho ny fiovan'ny feo amin'ny teny anglisy taloha amin'ny anaran'ireo litera enina ireo).

Ny soratra rune azo antoka voalohany indrindra dia nanomboka tamin'ny taona 150 tany ho any, miaraka amin'ny soratra mety ho nisy teo aloha tamin'ny taona 50 taorian'i J.K. ary ny mety ho filazalazan'i Tacitus, senatera romanina momba ny fampiasana rune tamin'ny taona 98 tany ho any. Kristianisma, tamin'ny 700 AD tany Eoropa afovoany ary 1100 tany Eoropa avaratra. Na izany aza, ny fampiasana runes dia nitohy ho an'ny tanjona manokana mihoatra io vanim-potoana io. (tohiny...)

Tamin' ny 20 Marsa 2020 vao fantatra amin' ny fomba ôfisialy ny fisian' ny valanaretin'ny coronavirus eto Madagasikara, araka ny fanambaràna nataon' ny filoham-pirenena malagasy Andry Rajoelina. Vehivavy telo avy any Frantsa no hita fa mararin' io aretina io rehefa nidina avy tamin' ny fiaramanidina nitondra azy ireo ka notsapaina hafanana. Raikitra avy hatrany ny fandraisana fepetra toy ny fanajanonana ny sidina rehetra avy any ivelany (fanambaràna tamin' ny 17 Marsa 2020) mandritra ny 30 andro manomboka ny 20 Marsa 2020, ny fanentanana ny vahoaka hihiboka ao amin' ny toeram-ponenany avy, ny fijerena ny mari-panan' ireo olona anaty fiara mbola niala na niditra ny tanàn-dehibe toa ny renivohitr' i Madagasikara, ny fampiatoana ny fitateram-bahoaka, ny fanakatonana ny toeram-piasana mety hahitana olona maro ary ny fanakatonana ny sekoly sy ny toeram-pivavahana.

Misy fiantraikany ara-tsosialy ny fahatafidiran' io valanaretina io eto Madagasikara sy ireo fepetra tsy maintsy noraisin' ny fanjakana, ka isan' izany ny fisondrotry ny vidin' entana sasany, ny fahasahiran' ireo mpitrongy vao homana, ny fahaverezan' asan'ny olona maro, ny fijalian' ireo olona avy na mandalo ao Antananarivo na Toamasina ka mikasa hody any amin' ny faritra hafa, na ireo mikasa hody ao Antananarivo na ao Toamasina avy any amin' ny faritra hafa.

Ny Institut Pasteur eto Madagasikara no misahana ny fitiliana ny aretina tamin' ny voalohany, ka ny hôpitaly manara-penitra eny Andohatapenaka no misahana ny fanaraha-maso ny fivoaran' ny aretin' ireo olona tazomina ao. Rehefa nitombo ny tranga dia natsangana koa ny toerana maro hanaovana fizaham-pahasalamana sy handraisana ny mararin' ny Covid-19.

Arakaraka ny fisehon' ny olana no itadiavan' ny fitondram-panjakana paikady hamahana ny olana misy eo amin' ny fiarahamonina, isan' izany ny famelomana ny "Tsena Mora" sy ny fizarana sakafo maimaimpoana ho an' ny sokajin' olona heverina fa marefo. Nanampy ny firenena malagasy ara-tsosialy koa ny fikambanana sy ny firenena sasany avy any an-dafy.

Ho takalon' ny fiarovana ny olona tsy ho azon' ilay valanaretina dia niantraika amin' ny toekarena malagasy ny fepetra noraisin' ny fitondram-panakana izay nanidy ny toeram-pivarotana sy ny orinasa mpamokatra ary ny fitaterana manerana an' i Madagsikara. Isan' ny tsy voatsinjo koa ny fianaran' ny zaza malagasy tamin' ny fanakatonana aloha loatra ny sekoly rehetra manerana an'i Madagasikara, eny na dia mbola tsy nidiran' ilay valanaretina aza ny faritra maro raha tsy taty aoriana be aza. (tohiny...)