Tuisblad

Die Ougelowiges of Ouritualiste (Russies: старове́ры, staroweri; of старообря́дцы, staroobrjadtsi) was lede van die Russies-Ortodokse Kerk wat ná 1666-'67 van die amptelike Kerk afgeskei het uit protes teen die hervormings van patriarg Nikon van 1652 af. Hulle het vasgeklou aan die liturgiese praktyke wat voorheen in die Kerk beoefen is.

Die rede vir die hervormings was dat kerkamptenare agtergekom het daar is verskille tussen die gebruike in die Russiese en Griekse Kerk wat deur die eeue ingesluip het. Die Russiese Kerk was dus nie meer in gemeenskap met die res van die Ortodokse kerke nie. Dit was vir Nikon onaanvaarbaar. Hy het selfs beweer sommige Russiese praktyke grens aan kettery.

Nikon het, met die ondersteuning van tsaar Aleksei, in 1652 ’n sinode saamgestel om Russiese en Griekse liturgiese boeke met mekaar te vergelyk. So 'n taak sou egter jare duur en Nikon het, sonder om verder te wag, opdrag gegee vir die druk van nuwe weergawes van die Russiese psalm- en misboek. Die nuwe weergawes het dikwels gebruikte woorde en tekens in die liturgie verander. Verder het die manier waarop Nikon die veranderings deurgedwing het, baie lede van die Kerk ontstig.

Die haastig gedrukte nuwe weergawes het ongerymdhede bevat en moes herhaardelik herdruk word in 'n poging om dit reg te stel. Van die belangrikste veranderings waarteen die Ougelowiges was, is: die spelling van Jesus se naam, veranderings in die bewoording van die geloofsbelydenis en die maak van die kruisteken met twee vingers tot drie vingers.

Nadat hulle weerstand gebied het teen die Kerk se hervormings is die banvloek in 'n sinodebesluit oor hulle en hulle rituele uitgespreek. Dit het 'n skeuring veroorsaak tussen die Ougelowiges en dié wat die staatskerk se hervormings aanvaar en die ou rituele verwerp het. Baie Ougelowiges is geëkskommunikeer en verban, en sommige is selfs tronk toe gestuur of tereggestel.

Ná 1685 het 'n tydperk van vervolging begin. Baie Ougelowiges het uit Rusland gevlug en hulle denominasies kan vandag in baie afgeleë streke van Rusland en oorsee gevind geword. Daar is tans twee hoofgroepe, die popoftsi (поповцы, "met priesters") en die bespopoftsi (беспоповцы, "sonder priesters").

...lees verder

• Die 2023-Nobelprys vir fisika word toegeken aan Pierre Agostini, Ferenc Krausz en Anne L’Huillier "vir eksperimentele metodes om attosekonde-pulse van lig te genereer vir die studie van elektrondinamika in materie".
• Tydens die 45ste sessie in Riaad, Saoedi-Arabië, lys Unesco onder andere Anticosti, Erfurt, Jogjakarta, Kaunas, Kuldīga en Pelée as nuwe wêrelderfenisgebiede.
• Tydens die VSA-Ope wen die Amerikaanse tennisspeler Coco Gauff haar eerste Grand Slam-toernooi, terwyl die Serwiese tennisspeler Novak Djokovic sy 24ste toernooi inpalm.
• Die Suid-Afrikaanse politikus, stigter en leier van die Inkatha-Vryheidsparty, Mangosuthu Buthelezi, sterf op 95.
• Die tiende Rugbywêreldbekertoernooi duur voort met groepwedstryde in verskeie stede van Frankryk, die gasheerland.

... dat Helsinki, die hoofstad van Finland, tot teen die einde van die 19de eeu 'n oorwegend Sweedstalige stad was? Vandag is Helsinki 'n tweetalige stad en praat 6,2% van sy inwoners Sweeds en 88% Fins.

...die eerste duikboot reeds in 1620 gebou is? Die Nederlandse Cornelis Drebbel het een vir die Engelse koning gebou en in die Teems getoets.

...dat daar altesaam vier seë is wat in Afrikaans na kleure genoem is? Dit is die Geel-, Rooi-, Swart- en Witsee.

... dat regeringstroepe in Grenoble in Frankryk op die vooraand van die Franse Rewolusie met dakteëls bestook is? Dit het in 1788 in die sogenaamde "Dae van die Dakteëls" plaasgevind.

...dat seelikkewane die enigste likkewaan is wat gereeld onder seewater swem? Hulle duik tot 30 minute lank om seewier te vreet.

4 Oktober

• 1886 – Amptelike stigtingsdag van die goudstad Johannesburg, na die ontdekking van goud aan die Witwatersrand.
• 1916 – Gebore: Dr. Anton Rupert, Afrikaanse entrepreneur, sakeman en omgewingsbewaarder van Suid-Afrika, in Graaff-Reinet in die Oos-Kaap.
• 1929 – Die oorspronklike Tafelberg-kabelspoor word in Kaapstad, Suid-Afrika, geopen. Verbeterde kabelkarre word op 4 Oktober 1997 in gebruik geneem.
• 1958 – Die Grondwet van die Franse Vyfde Republiek, wat met medewerking van Charles de Gaulle en Michel Debré geskryf is, word aanvaar.
• 1966 – Lesotho word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik.
• 1984 – Die laaste volledige Toepolef Tu-144, die eerste supersoniese passasiersvliegtuig ter wêreld, word in diens geneem.