Ihu mbụ

Wangari Maathai

Wangarĩ Muta Maathai (/ wænˈɡɑːri mɑːˈtaɪ/; 1 Eprel 1940 - 25 Septemba 2011) bụ onye ndọrọndọrọ mmekọrịta gburugburu ebe obibi na ndọrọ ndọrọ ọchịchị Kenya nke tọrọ ntọala Green Belt Movement, otu ọgbakọ gburugburu ebe obibi lekwasịrị anya n'ịkụ ihe ọkụkụ dika osisi, nchekwa gburugburu ebe obibi, na ikike ụmụ nwanyị. Na 2004 ọ ghọrọ nwanyị Afrika mbụ nwetara ihe Nrite Nobel Peace Prize. Ọ gụrụ akwụkwọ na United States, nweta nzere bachelọ na Mount St. Scholastica na nzere Master na Mahadum Pittsburgh. Ọ gara n'ihu bụrụ nwanyị mbụ na East na Central Africa ghọrọ Dọkịta nke Philosophy, na-enweta PhD na Mahadum Nairobi dị na Kenya. N'afọ 1984, e nyere ya onyinye ihe nrite nke ziri ezi maka "ịtụgharị arụmụka gburugburu ebe obibi Kenya ka ọ bụrụ nnukwu ọrụ maka mkpụgharị ọhịa"

Ọdọ mmiri Chad ataala ihe dịka 90% kemgbe 1960. Mgbanwe ihu igwe kpatara, yana usoro ịgba mmiri nke oge a maka ọrụ ugbo na ụbara agụụ mmadụ maka mmiri dị ọcha.

Mgbanwe ihu igwe na Naịjirịa pụtara ìhè site na mmụba okpomọkụ, mgbanwe mmiri ozuzo (mmụba mmiri ozuzo na mpaghara ndị dị n'ụsọ oké osimiri na mbelata mmiri ozuzo n'ógbè kọntinent). Ọ na-egosipụtakwa ụkọ mmiri ozuzo, ọzara, ịrị elu nke oke osimiri, erosion, ide mmiri, égbè eluigwe, ọkụ nke mmanụ ala, ọkụ ọhịa, mbuze ala, na ọnwụ nke ụdị dị iche iche. Ihe ndị a niile ga-anọgide na-emetụta ndụ mmadụ na gburugburu ebe obibi na Naịjirịa. Ọ bụ ezie na dabere na ọnọdụ, mpaghara na-enwe mgbanwe ihu igwe na okpomọkụ dị elu n'oge ọkọchị ebe mmiri ozuzo n'oge mmiri ozuzo na-enyere aka idebe okpomọkụ na ọkwa dị nro.E nwere akụkọ ole na ole zuru oke nke na-enye ihe akaebe bara uru nke mmetụta dị iche iche nke mgbanwe ihu igwe na Naịjirịa taa.

Uwe omenala

• Ala eze Igala bụ otu n'ime ala eze kacha ochie na nke kacha ibu na Naijiria, nwere ogologo oge ọchịchị nke malitere na narị afọ nke asaa.

• Ndị Igala na-enwe ọtụtụ mmemme n’ime afọ niile, dịka mmemme Ibegwu, mmemme Omaba, mmemme Ocho, na mmemme Iyale.

• Ndị Igala na-eji agba dị iche iche. Agba ndị kacha pụta n'uwe ha bụ oji na edo edo nwere ụfọdụ eriri ọcha, ma nke n'acha anụnụ anụnụ ma ọ bụ akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ. Ha kwenyere na edo edo na-anọchi anya ebe obibi na oji na-anọchi anya ọganihu na akụnụba

• A na-eji igụ egwu ọdịnala na igba egwu mara ndị Igala, ngwa egwu nke ha na-ejikarị akụ egwu bụ́ ndị dị ka ịgbà, ọjà, na ndi ozo.

• Ndị Igala na-asụ asụsụ Igala, nke bụ otu asụsụ Benue-Congo
  Gaa n'ihu ịgụ édémédé à