ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା

ରାୟଗଡ଼ା
ଜିଲ୍ଲା
ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥାନ
ଦେଶ	ଭାରତ
ରାଜ୍ୟ	ଓଡ଼ିଶା
ଲୋକ ସଭା	କୋରାପୁଟ
ଭାଷା	ଓଡ଼ିଆ, ଇଂରାଜୀ, ତେଲୁଗୁ
ବିଧାନ ସଭା	୩ଟି ଆସନ   ୧. ଗୁଣୁପୁର ୨. ବିଷମ କଟକ ୩. ରାୟଗଡ଼ା
Area
• ଜିଲ୍ଲା	7,584.7 km2 (2,928.5 sq mi)
Population  (୨୦୧୧)
• ଜିଲ୍ଲା	୯୬୭୯୧୧
• Density	136/km2 (350/sq mi)
• Urban	୧୪୭୭୫୬
• Rural	୮୧୪୨୦୩
• ୬ ବର୍ଷରୁ କମ ଶିଶୁ	୧୪୧୧୬୭
Time zone	IST (+୫.୩୦)
ଡାକ କୋଡ଼ (ପିନ)	୭୬୫ xxx
ତାର (ଏସ.ଟି.ଡ଼ି)	+୦୬୮୫x
ଯାନବାହାନ ପଞ୍ଚୀକରଣ	OD-18
ଜିଲ୍ଲାପାଳ	ଶ୍ରୀ ସରୋଜ କୁମାର ମିଶ୍ର
Website	Official website

ରାୟଗଡ଼ା ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣରେ ଥିବା ଏକ ପ୍ରଶାସନିକ ଜିଲ୍ଲା । ଏହା ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରରୁ ୩୯୦ କି.ମି. ଦୁରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ରାୟଗଡ଼ା ସହର ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ମୁଖ୍ୟସ୍ଥଳ ଯେଉଁଠି ସବୁ ସରକାରୀ ଅଫିସ ଆଉ ବେସରକାରି କମ୍ପାନୀର ପ୍ରଧାନ ଅଫିସସବୁ ଅଛି ।

୧୯୯୨ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ତାରିଖ ଦିନ ରାୟଗଡ଼ା ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜିଲ୍ଲାର ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା । ୧ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୯୨ ପୂର୍ବରୁ ଏହା କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଯେଉଁସବୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ଇତିହାସ ଏବଂ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ପରସ୍ପରକୁ କୋଳାଗ୍ରତ କରିଅଛନ୍ତି, ସେହିସବୁ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ରାୟଗଡା ଅନ୍ୟତମ । ଏଠାକାର ସବୁଜ ବନାନୀ, ସହରକୁ ଛୁଇଁ ବହିଯାଇଥିବା ନାଗାବଳୀ ନଦୀର ଦୃଶ୍ୟ ଭାରି ମନଲୋଭା । ସହରଠାରୁ ମାତ୍ର ୧୦ କି:ମି: ଦୂରରେ ଥିବା ଜେ:କେ: କାଗଜକଳ ଏବଂ ଥେରୁବାଲିର ଫେରୋକ୍ରୋମ କାରଖାନା ସହରକୁ ସର୍ବଦା ଚଳଚଞ୍ଚଳ କରିଥାଏ । ଇତିହାସକାର କହନ୍ତି, ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଏହି ସହରକୁ ଅକ୍ତିଆର କରିବାପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଅଦ୍ୟାପି ଏହାର ପ୍ରମାଣ ସହରଠାରୁ ତିରିଶ ମିନିଟ୍‌ ଦୂରର ଚମ୍ପିକୋଟା ନାମକ ଗାଆଁରେ ବିଦ୍ୟମାନ ।

ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରେ ଅବସ୍ଥିତ ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଆୟତନ ୭,୫୮୪ ବର୍ଗ କିମି ।

ଅବସ୍ଥିତି

• ପୂର୍ବରେ : ଗଜପତି ଜିଲ୍ଲା
• ପଶ୍ଚିମରେ: କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲା
• ଉତ୍ତରରେ : କନ୍ଧମାଳ ଜିଲ୍ଲା
• ଦକ୍ଷିଣରେ: କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା ଓ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟ ଅଛି । ବଂଶଧାରା ଓ ନାଗାବଳି ନଦୀ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ନଦୀ ।

ଖଣିଜ ସମ୍ପଦ

ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ବକ୍ସାଇଟରେ ଭରପୁର ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ୍ ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ଉତ୍କଳ ଅଲୁମିନା, ଏଲ୍ &ଟି ଭଳି କମ୍ପାନି ଅବସ୍ଥାପିତ ।

ଜନସଂଖ୍ୟା

୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ, ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ୯,୬୭,୯୧୧ |

• ପୁରୁଷ: ୪,୭୧,୯୬୦
• ମହିଳା: ୪,୯୫,୯୫୧
  • ଛ ବର୍ଷରୁ କମ: ୧,୪୧,୧୬୭
• ସାକ୍ଷରତା ହାର: ୫୦.୮୮%
  • ପୁରୁଷ: ୬୨.୬୧%
  • ମହିଳା: ୩୯.୮୭%

• ଉପଖଣ୍ଡ (ସବ୍ ଡିଭିଜନ): (୨) ୧. ରାୟଗଡ଼ା ଓ ୨. ଗୁଣୁପୁର |
• ତହସିଲ: (୪): ୧. ରାୟଗଡ଼ା, ୨. କାଶୀପୁର, ୩. ଗୁଣୁପୁର ଓ ୪. ବିଷମକଟକ
• ବ୍ଳକ: (୧୧): ୧.ରାୟଗଡ଼ା, ୨.କାଶୀପୁର, ୩.କୋଲୋନରା, ୪.କଲ୍ୟାଣସିଂହପୁର, ୫.ଗୁଣୁପୁର, ୬.ଗୁଡ଼ାରୀ, ୭.ପଦ୍ମପୁର, ୮.ରାମନଗୁଡ଼ା, ୯.ବିଷମକଟକ, ୧୦.ମୁନିଗୁଡ଼ା ଓ ୧୧.ଚନ୍ଦ୍ରପୁର ।
• ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ: ୧୭୧
• ଗ୍ରାମ: ୨,୬୬୭
• ସହର: ୩ (ପୌରପାଳିକା: ରାୟଗଡ଼ା, ବିଜ୍ଞାପିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଷଦ: ଗୁଣୁପୁର, ଗୁଡ଼ାରୀ)

ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ

• କୋରାପୁଟ

ବିଧାନ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ

ଏହି ଜିଲ୍ଲା ନିମ୍ନ ତିନୋଟି ବିଧନସଭାମଣ୍ଡଳୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ।

ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ହେଉଛି କୋରାପୁଟ (ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ)ର ଅଂଶ ବିଶେଷ

ରାୟଗଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତୀତ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅନେକ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଛି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମଝିଘରିଆଣୀ ମନ୍ଦିର, ହାତୀପଥର, ପାଇକପଡ଼ା, ଥେରୁବାଲି ଚାଟିକଣା, ବିଷମ କଟକ, ମୀନଝୋଲା, ଦେବଗୀରି,ଝୁଲନ୍ତାପୋଲ ଓ ଦୁର୍ଗୀର ନୂତନ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଅନ୍ୟତମ । ଏତଦ୍‌ ବ୍ୟତୀତ ସହରର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:-

• ରାଣୀଗୁଡା ନିକଟସ୍ଥ ମା ମଙ୍ଗଳା ମା ମନ୍ଦିର, ରାୟଗଡ଼ା,
• ସ୍ଥାନୀୟ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର,
• ରେଳବାଇ କଲୋନୀର ଶିରିଡୀ ସତ୍ୟସାଈ ମନ୍ଦିର,
• ବ୍ରାହ୍ମଣ ସାହିସ୍ଥିତ ରାଧାକୃଷ୍ଣ ମନ୍ଦିର,
• ଗୌତମ ନଗରସ୍ଥିତ ଶିବ ମନ୍ଦିର ଓ ଗଣେଶ ମନ୍ଦିର,
• ପି.ଏଚ୍.ଡି କଲୋନୀସ୍ଥିତ ଶିବ ମନ୍ଦିର,
• ପି.ଏଚ୍.ଡି କଲୋନୀ ନିକଟସ୍ଥ ହନୁମାନ ମନ୍ଦିର ।

ରାୟଗଡ଼ା ଆଖପାଖରେ ଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନସବୁ ହେଲା:-

• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ପଦ୍ମପୁରର ନୀଳକଣ୍ଠେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର ଓ ଗାୟତ୍ରୀ ମନ୍ଦିର
• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ବିଷମ କଟକର ମା ମାର୍କମା ମନ୍ଦିର
• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ମୀନଝୋଲାର ତିନିଟି ନଦୀର ସଙ୍ଗମ ସ୍ଥଳରେ ଥିବା ଶିବ ମନ୍ଦିର
• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ଚାଟିକଣାର ଜଳପ୍ରପାତ ଓ ଶିବ ମନ୍ଦିର
• ନିକଟସ୍ଥ ଭିମପୁରରେ ଥିବା ଭୀମଶଙ୍କର ଜ୍ୟୋତିର୍ଲିଙ୍ଗ(ଡାକିନ୍ୟାଂ) ମନ୍ଦିର ।
• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ପାଇକପଡାର ପାତାଳେଶ୍ୱର ଶିବ ମନ୍ଦିର,
• ନିକଟବର୍ତ୍ତି ଥେରୁବାଲିର ଲକ୍ଷ୍ମୀନାରାୟଣ ମନ୍ଦିର ଜିଲ୍ଲାର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନ ।

ନିକଟରେ ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ଲେଖକ ଡ଼ମ୍ବରୁଧର ପଟ୍ଟନାୟକ ୨୦୨୦-୨୦୨୩ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସାଧାରଣ ପରିଷଦ ସଦସ୍ୟ ରୂପେ ମନୋନୀତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ଜନ୍ମିତ ଦ୍ୱିତୀଚନ୍ଦ୍ର ସାହୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଜଣେ ଲେଖକ ତଥା ଓଡ଼ିଆ ସ୍ତମ୍ଭକାର । ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ଅନ୍ୟ କିଛି ଚର୍ଚ୍ଚିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ହେଲେ:

• କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସିପାତ୍ର
• ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ବିଡିକା
• ଶ୍ରୀରଙ୍ଗ ନାୟକ
• ନାଗଭୂଷଣ ପଟ୍ଟନାୟକ
• ଶିବପ୍ରସାଦ ଗନ୍ତାୟତ
• ଅର୍ଜୁନ ଗମାଙ୍ଗ
• ମଙ୍ଗେଇ ଗମାଙ୍ଗ
• ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ର ବକ୍ସିପାତ୍ର
• ବଳରାମ ମିଶ୍ର