Pentref a chymuned yn ne Gwynedd yw Pennal ( ynganiad ).
Saif ar y briffordd A493 rhwng Tywyn a Machynlleth, ac ar lan ogleddol Afon Dyfi. Mae gan Pennal nifer o gysylltiadau hanesyddol gan gynnwys eglwys gron, sy'n deillio nôl i eglwys gynharach, Geltaidd.
Math | pentref, cymuned |
---|---|
Daearyddiaeth | |
Sir | Gwynedd |
Gwlad | Cymru |
Cyfesurynnau | 52.5857°N 3.9211°W |
Cod SYG | W04000093 |
Cod OS | SH699003 |
Gwleidyddiaeth | |
AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) ac yn Senedd y DU gan Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).
Roedd ffordd Rufeinig Sarn Helen yn mynd heibio'r fan, ac yr oedd caer Rufeinig fechan yma, efallai yn gwarchod man croesi Afon Dyfi. Ni ellir gweld lawer o weddillion y gaer, mae rhan ohoni wedi ei gorchuddio gan dŷ Cefn Caer i'r de-ddwyrain o'r pentref, yn nes i'r afon. Roedd y gaer yn cynnwys 12 acer o dir, sef tua 670 troedfedd wrth 505 troedfedd, wedi ei chodi ar ben caer gynharach o 4.38 acer. Cafwyd arian bath o gyfnod Titus a Domitian ar y safle. Y darganfyddiad mwyaf diddorol oedd teil lleng Rufeinig sy'n darllen LEG II AVG ANTO(ninia), sy'n perthyn i'r cyfnod 212-222 efallai.
Saif Castell Tomen-las, sef hen domen amddiffynnol o'r Oesoedd Canol yng nghanol y pentref.
Yn ôl traddodiad, merch o Bennal oedd Lleucu Llwyd, cariad y bardd Llywelyn Goch ap Meurig Hen a thestun un o'r marwnadau mwyaf grymus a chofiadwy yn yr iaith Gymraeg.
Ym Mhennal y galwodd Owain Glyndŵr gyfarfod yn Mawrth 1406 ac ysgrifennu llythyr i frenin Ffrainc a adwaenir fel "Llythyr Pennal" ac sy'n ffurfio rhan o Bolisi Pennal. Roedd y llythyr yn amlinellu cynlluniau Glyn Dŵr ar gyfer Cymru annibynnol. Dychwelwyd y llythyr i Gymru o Ffrainc am gyfnod yn 2000, ar gyfer arddangosfa yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ac mae ymgyrch i geisio ei gael yn ôl i Gymru yn barhaol. Mae gardd goffa i dywysogion Cymru yn y pentref.
Yn nechrau'r 19g yr oedd Pennal o bwysigrwydd fel porthladd ar gyfer chwareli llechi Corris, Aberllefenni ac Abergynolwyn. Roedd y llechi'n cael eu cludo o'r chwareli ar gefn ceffylau i'w llwytho i gychod ar yr afon. Daeth hyn i ben pan adeiladwyd Rheilffordd Corris i Fachynlleth a Rheilffordd Talyllyn i Dywyn. Bu Richard Rees (1926 - 2003) y canwr byd-enwog yn ffermio ar Fferm Penmaenbach ger y pentref, a chladdwyd ef ym mynwent gron yr eglwys.
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Pennal, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.