Pentref a chymuned tua dwy filltir i'r de o ben deheuol Llyn Tegid ym Meirionnydd, Gwynedd yw Llanuwchllyn ( ynganiad ).
Mae'n sefyll oddi ar yr A494, 5 milltir i'r de-orllewin o'r Bala, yn rhimyn hir ar hyd y B4403. Adnabyddir y pen gogleddol fel 'Y Llan' a'r pen deheuol fel 'Y Pandy'. Mae'r gofgolofn i O.M. Edwards a'i fab Ifan yn sefyll wrth y briffordd o flaen Ysgol O. M. Edwards yr ysgol gynradd leol.
Math | pentref, cymuned |
---|---|
Enwyd ar ôl | Llyn Tegid |
Cysylltir gyda | Owen Morgan Edwards, Ifan ab Owen Edwards |
Poblogaeth | 617 |
Daearyddiaeth | |
Sir | Gwynedd |
Gwlad | Cymru |
Arwynebedd | 11,693.37 ha |
Gerllaw | Llyn Tegid |
Yn ffinio gyda | y Bala |
Cyfesurynnau | 52.86°N 3.67°W |
Cod SYG | W04000085 |
Cod OS | SH877299 |
Gwleidyddiaeth | |
AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Ceir sawl afon yn y cyffiniau gan gynnwys Afon Lliw sy'n llifo i'r Ddyfrdwy am ryw hanner milltir cyn aberu yn Llyn Tegid ger Glan-Llyn Isa. Daw'r Twrch o'r de, gan hollti'r pentre'n ddwy ran 'Llan' a 'Phandy'.
Yn eglwys Deiniol Sant ceir set o hen lestri cymun efydd, a berthynai, meddir, i Abaty Cymer. Nid yw'r rhan fwyaf o'r adeilad presennol yn hen (cafodd ei adnewyddu yn 1873), ond gellir gweld beddfaen cerfiedig hynod y marchog Ieuan ap Gruffudd yno, a fu farw yn 1370 a chofeb i John ap Gruffydd ap Madoc ap Iorwerth o Lanllyn, dyddiedig 1395. Ceir hefyd llech-gofeb er cof am Rowland Vaughan (c. 1587 - 1667), y bardd a'r cyfieithydd o Gaer Gai ( sy'n sefyll rhwng y pentref a'r Bala). Fe'i codwyd mewn steil Gothig ar gost o £1,600.
Mae'r ardal wedi cynhyrchu nifer syfrdanol o enwogion, yn arbennig felly ym maes llenyddiaeth, gan gynnwys:
Ym 1880 cafwyd Lli arall a chwalodd Bont y Llan - y bont dros y Ddyfrdwy, a bu difrod mawr fel ym 1781.
Ar 3 Gorffennaf 2001 cafwyd Lli arall pan orlifodd afon Lliw ym Mhennantlliw a pheri cryn ddifrod.
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Llanuwchllyn, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.