एकात्मक राज्य

सङ्घीय राज्यहरू भनेर पनि चिनिने सङ्घीयताको ठीक विपरीत एकात्मक राज्यहरू हुन्छन्। विश्वका धेरै जसो राज्यहरू (१९३ संयुक्त राष्ट्र सदस्य राष्ट्रहरूमध्ये १६६) सरकारको एकात्मक प्रणाली रहेको छ।

सरकारको एकात्मक प्रणालीलाई सङ्घीयताको विपरीत मान्न सकिन्छ। सङ्घीयतामा प्रदेश/प्रादेशिक सरकारले लिखित संविधानमार्फत समान कार्यदलका रूपमा केन्द्र सरकारसँग शक्ति बाँडफाँट गर्छ। त्यसका लागि दुवैको सहमति संशोधन आवश्यक हुन्छ। यसको अर्थ, उप-राष्ट्रिय एकाइहरूको अस्तित्व र शक्तिको अधिकार प्रदेशहरूलाई प्रदान गरिएको हुन्छ जसलाई केन्द्र सरकारले एकपक्षीय रूपमा परिवर्तन गर्न सक्दैन।

तथापि, सङ्घीयता र विकेन्द्रीकरणबीच समानता रहेको छ। सङ्घीयता जस्तै एकात्मक राज्यभित्रको विकास सममित हुन सक्छ। सबै उप-राष्ट्रिय एकाइहरूमा समान शक्ति र हैसियत वा असममित हुन्छ। उप-राष्ट्रिय एकाइहरू आफ्नो शक्ति र स्थितिमा फरक-फरक हुन्छन्। धेरै एकात्मक राज्यहरूमा केही हदसम्म स्वायत्तता भएको कुनै क्षेत्र छैन। त्यस्ता देशहरूमा उप-राष्ट्रिय क्षेत्रहरूले आफ्नै कानुनको निर्णय गर्न सक्दैनन्। उदाहरणका लागि रोमानिया, आयरल्यान्ड र नर्वे यस अन्तर्गत पर्दछ। स्वालबर मुख्य भूमिभन्दा पनि कम स्वायत्तता छ। यो सरकारद्वारा सिधै नियन्त्रित छ र यसको कुनै स्थानीय नियम छैन।

 

सार्वभौम सम्पन्न राष्ट्र वा अन्तरसरकारी सङ्गठनबाट आंशिक मान्यता प्राप्त राष्ट्रहरू

एकात्मक गणतन्त्र

एकात्मक राजतन्त्र

संयुक्त अधिराज्य र उत्तर आयरल्यान्ड एकात्मक राज्यको उदाहरणहरू हुन्। स्कटल्यान्ड, वेल्स र उत्तरी आयरल्यान्डमा केही हदसम्म स्वायत्त शक्ति रहेको छ, तर त्यस्तो शक्ति संयुक्त अधिराज्यको संसदद्वारा प्रत्यायोजन गरिन्छ, जसले एकपक्षीय रूपमा परिवर्तन वा विघटन, समाप्त गर्ने कानुन लागू गर्न सक्छ। त्यसै गरी, स्पेनमा पनि केन्द्र सरकारमार्फत शक्तिहरू प्रत्यायोजन गरिन्छ।

...