Russies-Japannese Oorlog: Konflik tussen die Russiese en Japannese ryke van 1904 tot 1905

Die hoofterreine van militêre operasies was op die Liautoeng-skiereiland, Moekden in Suid-Mantsjoerye, die seë om Korea en Japan en die Geelsee.

Russies-Japannese Oorlog
Kloksgewys van bo: Die Russiese kruiser Pallada word in Port Arthur aangeval; Russiese soldate in Moekden; die Russiese kruiser Warjag en kanonneerboot Korejetz in Tsjemoelpobaai; Japannese gesneuweldes in Port Arthur; Japannese soldate steek die Jaloerivier oor.
Datum 8 Februarie 1904 - 5 September 1905 Ligging Mantsjoerye, Geelsee, Korea, See van Japan Resultaat Japannese oorwinning Verdrag van Portsmouth
Strydende partye
Japan	Rusland
Aanvoerders
Keiser Meiji Katsura Taro Ōyama Iwao Kodama Gentarō Nogi Maresuke Kuroki Tamemoto Oku Yasukata Itō Sukeyuki Tōgō Heihachirō	Keiser Nikolaas II Aleksei Koeropatkin Anatoli Stessel Oskar Gripenberg Jewgeni Aleksejef Stepan Makarof Wilgelm Witgeft Robert Wiren Zinowi Rozjestwenski
Sterkte
1 200 000 (totaal)	1 365 000 (totaal)
Ongevalle en verliese
47 152 - 47 400 gedood 11 424 - 11 500 dood aan wonde 21 802 - 27 200 dood aan siektes 2 oorlogskepe gesink Total: 58 000 - 86 100	34 000 - 52 623 gedood of dood aan wonde 9 300 - 18 830 dood aan siektes 146 032 gewond 74 369 gevang 8 oorlogskepe gesink Totaal: 43 300 - 120 000

Rusland wou 'n warmwaterhawe aan die Stille Oseaan hê vir beide sy vloot en maritieme handel. Wladiwostok was net in die somer ysvry en operasioneel; Port Arthur, 'n vlootbasis in die provinsie Liautoeng, wat die Qing-dinastie van China van 1897 af aan Rusland verhuur het, was die hele jaar operasioneel. Sedert die einde van die Eerste Chinees-Japannese Oorlog in 1895 was Japan bang Russiese indringing sou inmeng met sy planne om 'n invloedsfeer in Korea en Mantsjoerye te vestig. Rusland het sedert die bewind van Iwan die Verskriklike in die 16de eeu 'n beleid van uitbreiding oos van die Oeral, in Siberië en in die Verre Ooste gevolg.

Japan het Rusland as 'n mededinger beskou en aangebied om Russiese oorheersing in Mantsjoerye te erken in ruil vir die erkenning van Korea as binne die Japannese invloedsfeer. Rusland het geweier en het die vestiging van 'n neutrale buffersone geëis tussen Rusland en Japan in Korea noord van die 39ste parallel. Japan het dit beskou as 'n struikelblok in sy planne om na die Asiatiese vasteland uit te brei en het besluit om oorlog te verklaar. Nadat samesprekings in 1904 misluk het, het Japan op 9 Februarie [O.S. 27 Januarie] 1904 'n verrassingsaanval geloods op die Russiese Oostelike Vloot in Port Arthur.

Hoewel Rusland 'n paar nederlae gely het, was keiser Nikolaas II oortuig dat Rusland nog kon wen as hy bly veg; hy het besluit om die oorlog voort te sit en te wag op die uitslag van belangrike seeslae. Toe hoop op 'n oorwinning vervaag, het Nikolaas die oorlog voortgesit om Rusland se waardigheid te behou en 'n "vernederende vrede" te vermy. Rusland het Japan se bereidwilligheid vroeër geïgnoreer om 'n wapenstilstand aan te gaan en die idee verwerp om die saak voor die Permanente Arbitrasiehof in Den Haag te bring.

Die oorlog is uiteindelik beëindig met die Verdrag van Portsmouth (5 September [O.S. 23 Augustus] 1905), wat deur die Amerikaanse president Theodore Roosevelt bemiddel is. Japan se algehele oorwinning het internasionale waarnemers verras en die magsbalans in beide Oos-Asië en Oos-Europa verander. Dit het Japan se opkoms as 'n groot moondheid bevestig en gelei tot 'n afname in Rusland se aansien en invloed in Oos-Europa. Rusland se aansienlike verliese vir 'n saak wat in 'n vernederende nederlaag geëindig het, het bygedra tot die toenemende binnelandse onrus wat gelei het tot die Russiese Rewolusie van 1905 en het Rusland se outokrasie groot skade berokken. Die oorlog was ook die eerste oorwinning van 'n Asiatiese land oor 'n Westerse mag in moderne tye.

Modernisering van Japan

Ná die Meiji-restourasie in 1868 het die Meiji-regering besluit om Westerse idees, tegnologiese vordering en oorlogvoering na te streef. Teen die laat 19de eeu het Japan verander in 'n gemoderniseerde nywerheidstaat. Japan wou as 'n gelyke van die Westerse magte beskou word. Die doel van die Meiji-restourasie was om Japan 'n moderne staat te maak, nie 'n Westerse een nie. Japan was 'n imperialistiese mag, met 'n plan om oorsee uit te brei.

 

In die jare 1869-'73 het die Seikanron ("Oorwin Korea-argument") die Japannese elite in twee verdeel: Een faksie wou Korea dadelik oorwin en die ander wou wag tot Japan eers verder gemoderniseer het. Niemand in die Japannese elite het ooit die idee aanvaar dat Korea die reg het om onafhanklik te wees nie; die enigste kwessie wat die faksies verdeel het, was die tyd om Korea te verower. Nes met die Europeërs se siening oor Afrika en Asië, was die "agterlikheid" van China en Korea genoeg bewys van die minderwaardigheid van dié lande, en 'n rede hoekom Japan die "reg" het om hulle te verower.

Graaf Inoue Kaoru, die minister van buitelandse sake, het in 1887 'n toespraak gelewer waarin hy gesê het: "Wat ons moet doen, is om ons ryk en ons volk te omskep, en die ryk te maak soos die lande van Europa en ons volk soos die volke van Europa." Hy het gesê die Chinese en Koreane het basies hulle reg om onafhanklik te wees ingeboet deur nie te moderniseer nie. 'n Groot deel van die druk vir 'n aggressiewe buitelandse beleid het van onder gekom, met die voorstanders van die "menseregte"-beweging wat 'n beroep gedoen het vir 'n verkose parlement en die ultranasionalistiese standpunt dat Japan die "reg" het om Korea te annekseer – die "menseregte"-beweging is gelei deur diegene wat in 1869-'73 ten gunste daarvan was om Korea te verower.

As deel van die moderniseringsproses in Japan was idees van sosiale Darwinisme oor die "oorlewing van die sterkstes" algemeen in Japan van die 1880's af en baie gewone Japannese het beswaar gehad teen die swaar belasting wat die regering ingestel het om Japan te moderniseer. Hulle het iets tasbaars geëis, soos 'n oorsese kolonie, as beloning vir hulle opofferings.

Verder is skoolseuns in die opvoedingstelsel van Meiji-Japan opgelei om soldate te wees as hulle groot is. As gevolg daarvan wou die volk oorlog hê en het hulle diplomasie as 'n swakheid beskou.

Druk van die volk

Die Britse Japanoloog Richard Story het geskryf die grootste wanindruk oor Japan in die Weste was dat die Japannese volk "gedweë" instrumente van die elite was, maar eintlik het 'n groot deel van die druk vir Japan se oorloë van 1894 tot 1941 gekom van die gewone mense, wat 'n "streng" buitelandse beleid geëis het en geneig was om hulle tot betogings en sluipmoorde te wend wanneer hulle buitelandse beleid as lafhartig ervaar het.

In 1884 het Japan 'n bewindsoorname in Korea deur 'n pro-Japannese reformistiese faksie aangemoedig, wat daartoe gelei het dat Korea se konserwatiewe regering China se hulp gevra het. Die gevolg was 'n botsing tussen Chinese en Japannese soldate in Seoel. Op dié tydstip wou Japan nie die risiko van 'n oorlog teen China loop nie, en die krisis is beëindig deur die Konvensie van Tientsin, wat Korea stewiger in die Chinese invloedsfeer geplaas het, hoewel dit Japan die reg gegee het om in Korea in te gryp. Deur die 1880's en vroeë 1890's is die regering in Tokio gereeld gekritiseer omdat hulle nie aggressief genoeg in Korea was nie.

Russiese uitbreiding ooswaarts

Tsaristiese Rusland het as 'n groot keiserlike moondheid ambisies in die ooste gehad. Teen die 1890's het dit uitgebrei oor Sentraal-Asië tot in Afganistan, en ander state in die proses geabsorbeer. Die Russiese Ryk het gestrek van Pole in die weste tot die Kamtsjatka-skiereiland in die ooste. Met die bou van die Transsiberiese Spoorlyn na die hawe van Wladiwostok het Rusland gehoop om sy invloed en teenwoordigheid in die streek verder te konsolideer. In die Tsoesjima-voorval van 1861 het Rusland Japannese grondgebied regstreeks aangeval.

Eerste Chinees-Japannese Oorlog (1894-'95)

 

Die eerste groot oorlog van Japan ná die Meiji-restourasie was van 1894 tot 1895 teen China: oor beheer van en invloed in Korea. Van die 1880's af was daar sterk mededinging tussen die twee lande vir invloed in Korea. Die Koreane was geneig om faksies te vorm en was in dié tyd sterk verdeel in 'n hervormingskamp, wat vir Japan was, en 'n konserwatiewer faksie, vir China. In 1884 het China 'n pro-Japannese poging tot 'n bewindsoorname onderdruk en 'n "residensie" in Seoel gevestig. 'n Rebellie deur kleinboere het daartoe gelei dat die Koreaanse regering die Qing-dinastie gevra het om troepe na die land te stuur om dit te stabiliseer. Japan se reaksie was om sy eie troepe na Korea te stuur om 'n marionetregering in Seoel daar te stel.

China het beswaar aangeteken en 'n oorlog het uitgebreek. Dit was van korte duur: Japan het Chinese soldate op die Liaotoeng-skiereiland oorwin en byna 'n Chinese vloot uitgewis in die Slag van die Jaloerivier. Japan en China het die Verdrag van Sjimonoseki onderteken, waarkragtens die skiereiland en die eiland Taiwan aan Japan afgestaan is. Ná die verdrag het Rusland, Duitsland en Frankryk Japan gedwing om aan die skiereiland te onttrek. Japan het nie opgewasse gevoel teen 'n gesamentlike mag van die drie lande nie en het tot die ultimatum toegestem.

Terselfdertyd het Japan nie afgesien van sy pogings om Korea in die Japannese invloedsfeer in te dwing nie. Op 8 Oktober 1895 is koningin Min van Korea, die leier van die anti-Japannese en pro-Chinese faksie, deur Japannese agente vermoor, 'n daad wat lelik geboemerang het omdat dit die Koreaanse publiek teen Japan laat draai het. Vroeg in 1896 het koning Gojong van Korea na die Russiese gesantskap in Seoel gevlug omdat hy geglo het die Japannese agente bedreig sy lewe, en Russiese invloed het in Korea begin oorheers. Kort ná die vlug van die koning is die pro-Japannese regering in 'n opstand omvergewerp en verskeie kabinetsministers is in die strate gelynch.

In 1897 het Rusland die Liaotoeng-skiereiland beset en die Port Arthur-fort gebou. Die Russiese Pasifiese Vloot is ook in die hawe gevestig. Rusland se skuif was hoofsaaklik teen Brittanje gemik om die Britse besetting van Wei-hai-Wei teë te werk, maar in Japan is dit as 'n anti-Japannese skuif beskou. Tussen 1897 en 1903 het Rusland 'n spoorlyn in Mantsjoerye gebou en Russiese troepe is daar gestasioneer om die spoorlyn teen aanvalle te beskerm. Van 1897 af het Mantsjoerye – wat in naam nog deel van die "Groot Qing-ryk" was – al hoe meer soos 'n Russiese provinsie begin lyk.

Russiese indringing

In Desember 1897 het 'n Russiese vloot naby Port Arthur sy verskyning gemaak. Ná drie maande, in 1898, het China en Rusland 'n ooreenkoms bereik waarvolgens China Port Arthur, Talienwan en die omringende waters aan die Russe sou verhuur en dat die ooreenkoms deur 'n wedersydse ooreenkoms verleng kon word. Die Russe het blykbaar 'n verlenging verwag, want hulle het geen tyd verspeel om die gebied te beset en Port Arthur te fortifiseer nie. Dit was hulle enigste warmwaterhawe aan die kus van die Stille Oseaan en was van groot strategiese waarde. 'n Jaar later het die Russe, om hulle posisie te konsolideer, 'n nuwe spoorlyn, die Suid-Mantsjoeryse Spoorlyn, van Harbin deur Moekden na Port Arthur gebou.

Die ontwikkeling van die spoorlyn was 'n bedraende faktor tot die Bokseropstand, toe Boksermagte die spoorwegstasies afgebrand het.

Die Russe het ook paaie na Korea begin bou. Teen 1898 het hulle mynbou- en bosboukonsessies naby die Jaloe- en Toemenrivier bekom, wat die Japannese erg bekommer het. Japan het besluit om aan te val voor die Russe die Transsiberiese Spoorlyn voltooi.

 

Bokseropstand

Rusland en Japan het albei troepe bygedra tot die Agtlandeverbond wat in 1900 gestuur is om die Bokseropstand te onderdruk en die internasionale gesantskappe te bevry wat in die Chinese hoofstad, Beijing, beleër is. Rusland het reeds 177 000 soldate na Mantsjoerye gestuur, volgens hom om die spoorlyne te beskerm wat hy aan die bou was.

Hoewel die Qing-leër en die Bokserrebelle verenig het om teen die invallers te veg, is hulle gou oorwin en uit Mantsjoerye verdryf.

Ná die Bokseropstand is 100 000 Russiese soldate in Mantsjoerye gestasioneer. Ondanks versekerings dat Rusland ná die krisis sou onttrek, het hy teen 1903 nog geen tyd aangedui daarvoor nie en het hy eintlik sy posisie in Mantsjoerye versterk.

Vooroorlogse samesprekings

Die Japannese staatsman Itō Hirobumi het met die Russe begin samesprekings voer. Hy het Japan as te swak beskou om die Russe op 'n militêre manier uit te dryf en het dus voorgestel dat Rusland beheer oor Mantsoerye kry in ruil vir Japannese beheer oor Noord-Korea. Intussen het Japan en Brittanje 'n verbond in 1902 onderteken – die Britte wou vlootmededinging beperk deur te keer dat Rusland die Pasifiese seehawens Wladiwostok en Port Arthur ten volle benut. Die verbond het deels beteken as enige land hom by Rusland skaar in 'n oorlog teen Japan, sal Brittanje aan Japan se kant tot die oorlog toetree. Rusland kon nie meer op Duitsland of Frankryk se hulp staatmaak nie, want dit sou Brittanje by 'n oorlog betrek. Met so 'n verbond het Japan gevoel hy kan enige tyd vyandelikhede begin indien nodig.

Die 1890's en 1900's was die hoogtepunt van die "Geel Gevaar"-propaganda deur die Duitse regering. Die Duitse keiser, Wilhelm II, het dikwels briewe aan sy neef keiser Nikolaas II van Rusland geskryf en hom geprys as die "verlosser van die wit ras", en het Rusland aangespoor om in Asië in te beweeg. Van November 1894 af het Wilhelm briewe aan Nikolaas geskryf waarin hy hom loof as Europa se beskermer teen die "Geel Gevaar" en die tsaar verseker God self het Rusland "gekies" om Europa teen die vermeende Asiatiese bedreiging te verdedig. Op 1 November 1902 het Wilhelm in 'n brief aan Nikolaas gesê "dit lyk of sekere simptome in die Ooste daarop dui dat Japan 'n taamlik rustelose kalant word" en "dit is aan elke onbevooroordeelde persoon duidelik dat Korea Russies moet en sal wees". Wilhelm het sy brief afgeluit deur te sê dat Japan en China binnekort teen Europa sal saamspan.

Wilhelm het Russiese ambisies in Asië aggressief aangevuur omdat Frankryk, Rusland se grootste bondgenoot sedert 1894, nie Russiese uitbreiding in Asië eintlik ondersteun het nie. In Duitsland is geglo Duitsland se ondersteuning van Rusland sou die Frans-Russiese bodgenootskap verbreek en lei tot 'n nuwe, Duits-Russiese bondgenootskap.

Frankryk het dit duidelik gestel dat hy Nikolaas se beleid van uitbreiding in Asië afkeur. Die Franse premier, Maurice Rouvier, het in die openbaar verklaar die Frans-Russiese bondgenootskap net in Europa van toepassing is, en nié in Asië nie, en dat Frankryk neutraal sal bly as Japan Rusland aanval. Die Amerikaanse president, Theodore Roosevelt, wat as bemiddelaar in die stryd tussen Rusland en Japan probeer optree het, het gekla Wilhelm se "Geel Gevaar"-propaganda, wat sterk daarop dui dat Duitsland kan oorlog voer teen Japan in ondersteuning van Rusland, moedig Russiese onversetlikheid aan.

Die implisiete belofte van Duitse ondersteuning wat geblyk het uit Wilhelm se toesprake en sy briewe oor die "Geel Gevaar" het baie besluitnemers in Sint Petersburg laat glo Rusland se militêre swakhede in die Verre Ooste (soos die onvoltooide Transsiberiese Spoorlyn) maak nie saak nie – hulle het aangeneem die Reich sou hulle te hulp snel as 'n oorlog sou uitbreek. Inderwaarheid het Wilhelm nie eintlik in Oos-Asië belang gestel nie. Sy briewe aan Nikolaas het eintlik gegaan oor mag in Europa, want Wilhelm het gedink Rusland se stryd teen Japan sou die Frans-Russiese bondgenootskap opbreek en lei tot 'n nuwe verbond met Duitsland. Verder het hy geglo Rusland se uitbreiding in Asië sou Rusland se aandag aftrek van die Balkan, wat die hoofbron van spanning was tussen Rusland en Duitsland se bondgenoot, Oostenryk-Hongarye.

Ondanks vroeëre versekerings dat Rusland sy soldate aan Mantsjoerye sal onttrek wat hy gestuur het om die Bokseropstand teen 8 April 1903 te help onderdruk, is Russiese soldate in die streek nie verminder nie. In Japan het universiteitstudente teen Rusland betoog, asook teen hulle eie regering omdat hy nie optree nie. Op 28 Julie 1903 het Kurino Shin'ichirō, die Japannese minister in Sint Petersburg, opdrag gekry om sy land se standpunt teen Russiese konsolidasieplanne in Mantsjoerye, aan Rusland oor te dra. Op 3 Augustus 1903 het die Japannese minister 'n dokument ingedien as basis vir verdere samesprekings.

Op 3 Oktober 1903 het die Russiese minister in Japan, Roman Rosen, teenvoorstelle vir samesprekings aan die Japannese regering oorhandig.

 

Gedurende samesprekings tussen die twee lande, reeds in Januarie 1904, het die Japannese regering besef Rusland stel nie belang daarin om die Mantsjoeryse of Koreaanse kwessie op te los nie. Rusland se doel was om tyd te wen – deur diplomasie – om sy weermag verder op te bou.

Nikolaas het wel beplan om met Japan te skik, maar nadat hy 'n brief van die Duitse keiser Wilhelm II ontvang het waarin hy 'n lafaard genoem is omdat hy met Japan wou skik ter wille van vrede en waarin die "wit ras" en "Geel Gevaar" teenoor mekaar afgespeel is, het hy hardkoppiger geword. Op 21 Desember 1903 het Japan besluit om oorlog teen Rusland te voer.

Teen 4 Februarie 1904 is nog geen amptelike antwoord van Rusland ontvang nie. Op 6 Februarie is die Japannese minister in Rusland, Kurino Shin'ichirō, teruggeroep en het Japan diplomatieke bande met Rusland beëindig.

'n Moontlike diplomatieke oplossing tussen Japan en Rusland het misluk; historici glo dit is regstreeks weens die optrede van keiser Nikolaas II. Die tsaar het sy regering wanbestuur. Die tsaar se raadgewers was teen die oorlog; hulle het probleme voorsien in die vervoer van troepe en voorraad van Europese Rusland na die Ooste. Die tsaar self het samesprekings voortdurend vertraag omdat hy geglo het hy word deur God en die outokrasie beskerm.

Rusland het verder gemeen Japan sou nie in 'n oorlog betrokke raak met die groter en skynbaar sterker Russiese vloot en weermag nie. Nikolaas het gedink die Japannese sou bloot ingee voor Rusland as 'n superieure mag, en dit kan sy onbereidwilligheid verduidelik om toe te gee.

Japan het op 8 Februarie 1904 'n oorlogsverklaring uitgereik. Drie uur voordat Rusland dit ontvang het, en sonder 'n amptelike waarskuwing, het die Japannese vloot egter die Russiese vloot in die Verre Ooste by Port Arthur aangeval.

Nikolaas was verstom deur nuus oor die aanval. Hy kon nie glo dat Japan tot 'n oorlog sou oorgaan sonder 'n amptelike verklaring nie. Sy ministers het hom ook oortuig dat Japan nie sou veg nie. Rusland het agt dae later oorlog teen Japan verklaar.

Die Qing-dinastie was aan Japan se kant en het selfs militêre hulp aangebied, maar die Japannese het dit van die hand gewys.

Die Russiese weermag het Port Arthur, op die Liaotoeng-skiereiland in die suide van Mantsjoerye, in 'n groot vlootbasis omskep en gefortifiseer. Omdat Japan nodig gehad het om die see te beheer om 'n oorlog op die Asiatiese vasteland te voer, was die land se eerste militêre doel om die Russiese vloot by Port Arthur uit te skakel.

Slag van Port Arthur

 

In die nag van 8 Februarie 1904 het die Japannese vloot onder admiraal Tōgō Heihachirō die oorlog begin met 'n verrassingsaanval deur torpedojaers op die Russiese skepe in Port Arthur. Die skepe Tsesarewitsj en Retwizan, die swaarste Russiese oorlogskepe in die Verre Ooste, en die kruiser Pallada van 6 600 ton is erg beskadig.

Dié aanvalle het die volgende oggend ontwikkel tot die Slag van Port Arthur. 'n Reeks onbesliste vlootoptredes het gevolg waarin admiraal Tōgō nie die Russiese vloot suksesvol kon aanval nie omdat dit deur die hawe se batterye beskerm was en die Russe huiwerig was om die hawe vir die oop see te verlaat. Hoewel die eintlike Slag van Port Arthur onbeslis was, het die aanvanklike aanvalle 'n verwoestende sielkundige uitwerking op Rusland gehad, wat positief oor die uitslag van die oorlog was. Die Japannese het die inisiatief aangegryp terwyl Rusland in die hawe gewag het.

Japan het die aanvalle as dekmantel gebruik om naby Incheon in Korea te land. Van Incheon af het die Japannese Hanseong en toe die res van Korea beset. Ná die besetting van Hanseong het keiser Gojong van Korea 17 000 soldate gestuur om Rusland te ondersteun. Teen einde April was die Japannese weermag onder Kuroki Tamemoto gereed om die Jaloerivier oor te steek na die Russies besette Mantsjoerye.

 

Blokkade van Port Arthur

Die Japannese het probeer keer dat Rusland Port Arthur gebruik. In die nag van 13 op 14 Februarie het hulle die ingang tot die hawe probeer blokkeer deur verskeie sementgevulde stoombote in die diep waterkanaal na die hawe te sink, maar die bote het te diep gesink om doeltreffend te wees. 'n Soortgelyke poging om die ingang in die nag van 3 op 4 Mei te blokkeer, het ook misluk. In Maart het die charismatiese admiraal Stepan Makarof beheer oor die Eerste Russiese Pasifiese Eskader oorgeneem met die doel om uit die hawe te breek.

Op 12 April 1904 het twee Russiese oorlogskepe, Petropawlofsk en Pobjeda, uit die hawe gevaar, maar buite Port Arthur Japannese myne getref. Die Petropawlofsk het feitlik dadelik gesink, maar die Pobjeda moes na die hawe teruggesleep word vir omvattende herstelwerk. Admiraal Makarof, die doeltreffendste vlootstrateeg in die oorlog, is op die Petropawlofsk dood.

Die Russe het gou die Japannese taktiek aangeleer en gebruik om myne te lê. Op 15 Mei 1904 is twee Japannese oorlogskepe, die Jasjima en Hatsoese, na 'n mynveld naby Port Arthur gelok, waar elkeen minstens twee myne getref het. Die Hatsoese, met 450 matrose, het binne minute gesink. Die Jasjima het gesink terwyl dit na Korea gesleep is vir herstelwerk. Op 23 Junie 1904 het 'n poging deur 'n Russiese eskader om uit die hawe te breek misluk.

Teen die einde van die maand het Japan bomme in die hawe gegooi.

Beleg van Port Arthur

 

Die Beleg van Port Arthur het in April 1904 begin. Japan het verskeie aanvalle van voor op die gefortifiseerde heuweltoppe bo die hawe uitgevoer, maar is verslaan terwyl duisende Japannese soldate gesneuwel het.

Eindelik, in Desember 1904, het die Japannese met die hulp van verskeie batterye houwitsers daarin geslaag om die belangrikste heuwelfort te beset. Van hier af is bomme op die Russiese vloot gegooi. Vier Russiese oorlogskepe en twee kruisers is gesink, en die vyfde en laaste oorlogskip is 'n paar weke later gekelder. Al Rusland se belangrikste skepe in die Pasifiese Vloot is dus gesink. Dit is waarskynlik die enigste voorbeeld in die militêre geskiedenis dat 'n landgebaseerde artillerie so 'n verwoesting onder groot oorlogskepe gesaai het.

 

Intussen het pogings om die besette stad oor land te bevry ook misluk. Ná die Slag van Liaojang laat in Augustus het die noordelike Russiese mag, wat Port Arthur moontlik kon bevry het, na Moekden (Shenyang) teruggetrek. Generaal-majoor Anatoli Stessel, bevelvoerder van die Port Arthur-garnisoen, het geglo dat dit geen doel dien om die stad te verdedig ná die verwoesting van die vloot nie. Stessel het op 2 Januarie 1905 aan die verbaasde Japannese generaals oorgegee. Hy het dit gedoen sonder raadpleging van ander militêre personeellede wat teenwoordig was of die tsaar en militêre bevelvoering, wat almal teen sy optrede gekant was. Stessel is in 1908 deur 'n krygshof ter dood veroordeel weens 'n onbevoegde verdediging en die verontagsaming van bevele. Hy is later begenadig.

Slag van Jaloerivier

In teenstelling met Japan se strategie om vinnig grondgebied te verower om Mantsjoerye te beheer, was die Russiese strategie daarop gefokus om die oorlog te vertraag om tyd te wen vir versterkings wat verwag is via die lang Transsiberiese Spoorlyn, wat in dié tyd by Irkoetsk onvoltooid was. Op 1 Mei 1904 het die eerste groot veldslag op land, die Slag van Jaloerivier, begin. Japannese troepe het 'n Russiese vesting bestorm nadat hulle die rivier oorgesteek het. Die nederlaag van die Russiese Oostelike Afdeling het 'n einde gebring aan die siening dat die Japannese 'n maklike vyand sal wees, dat die oorlog kort gaan wees en dat Rusland dit ver gaan wen.

Dit was ook die eerste geveg in dekades waarin 'n Asiatiese land 'n Europese mag gewen het en het Rusland se agterstand by Japan onderstreep. Japannese troepe het by verskillende punte aan die Mantsjoeryse kus na die land beweeg en het die Russe in 'n reeks skermutselings teruggedryf na Port Arthur. Die daaropvolgende gevegte, onder meer die Slag van Nansjan op 25 Mei 1904, het gelei tot groot Japannese verliese, grootliks omdat hulle Russiese troepe in loopgrawe aangeval het.

Slag van die Geelsee

Nadat admiraal Wilgelm Witgeft bevel van die Russiese oorlogsvloot oorgeneem het met die dood van admiraal Makarof in April 1904, het hy opdrag gekry om 'n uitval van Port Arthur af te doen en sy mag na Wladiwostok te ontplooi. Met sy vlagskip, die Tsesarewitsj, ses ander oorlogskepe, vier kruisers en veertien torpedojaers het hy vroeg op 10 Augustus 1904 die Geelsee binnegevaar. Daar het admiraal Tōgō op hom gewag met sy vloot van vier oorlogskepe, tien kruisers en agttien torpedojaers.

Om en by 12:15 het die vlote visuele kontak met mekaar gemaak en om 13:00 het hulle op 'n afstand van 15 km op mekaar begin skiet. Ná sowat 30 minute was hulle minder as 7 km van mekaar af. Om 18:30 is Witgeft se vlagskip deur die Japannese getref, en hy is op slag gedood.

Met die Tsesarewitsj se roer wat vasgehaak het en sy admiraal wat gedood is, het die skip van koers af gedwaal en die res van die Russiese vloot verwar. Tōgō was egter vasbeslote om die Russiese vlagskip te sink en het dit bly bombardeer. Die skip is net gered deur die Amerikaans geboude oorlogskip Retwizan nadat dié se kaptein Tōgō se swaar vuur afgelei het. Tōgō het geweet van die Russiese versterkings wat op pad was en wou nie die kans vat om sy vyand agterna te sit toe hulle omdraai en terugvaar na Port Arthur nie. Dit was die einde van die eerste moderne botsing tussen oorlogskepe op die oop see.

Oosseevloot herontplooi

Intussen het Rusland sy Oosseevloot onder bevel van admiraal Zinowi Rozjestwenski gestuur om die Verre Oosterse Vloot te versterk. Ná enjin- en ander probleme het die vloot eindelik op 15 Oktober 1904 vertrek en haldpad om die aarde gevaar van die Oossee om die Kaap die Goeie Hoop na die Stille Oseaan. Dit het sewe maande geduur en wêreldwyd aandag getrek. Die Doggersbank-voorval op 21 Oktober 1904, waartydens die Russiese vloot op Britse vissersbote geskiet het nadat hulle die bote vir vyandelike torpedobote aangesien het, het byna 'n oorlog veroorsaak met Brittanje ('n bondgenoot van Japan, maar neutraal tensy hulle uitgelok sou word).

 

Met die val van Port Arthur kon Japan noordwaarts beweeg na versterkte posisies suid van die Russies beheerde Moekden. Met die begin van die strawwe Mantsjoeryse winter was daar geen verdere gevegte sedert die vorige jaar nie. Die twee partye het oorkant mekaar uitgekamp aan die frontlinies van 110 km suid van Moekden.

Slag van Sandepoe

Die Russiese Tweede Leër onder generaal Oskar Gripenberg het tussen 25 en 29 Januarie die Japannese linkerflank naby die dorp Sandepoe aangeval en byna deurgebreek. Dit het die Japannese onkant betrap. Sonder steun van ander Russiese eenhede het die geveg agter tot stilstand gekom. Gripenberg het opdrag gekry om die geveg te staak en die geveg was onbeslis. Die Japannese het geweet hulle moet die Russiese leër in Mantsjoerye vernietig voor versterkings met die Transsiberiese Spoorlyn opdaag.

Slag van Moekden

 

Die Slag van Moekden het op 20 Februarie 1905 begin. In die dae daarna het Japannese magte die regter- en linkerflank van die Russiese magte om Moekden bly aanval, al langs 'n front van 80 km. Omtrent 'n halfmiljoen soldate was in die gevegte betrokke. Albei kante was in loopgrawe en is gerugsteun deur 'n groot hoeveelheid artilleriewapens. Ná dae van woeste gevegte het albei kante van die Russiese verdedigingslyn teruggebuig. Toe die Russe sien hulle gaan omsingel word, het hulle begin terugval. Terwyl hulle verskeie gevegte van agter af probeer afweer het, het die Russiese magte in die verwarring ineengestort. Op 10 Maart 1905, ná drie weke van gevegte, het die Russe besluit om terug te val na noord van Moekden. Rusland het 'n geraamde 90 000 soldate verloor.

Die terugvallende Russiese leër het opgebreek in verskeie gevegseenhede, maar die Japannese het hulle nie heeltemal vernietig nie. Hulle het self swaar verliese gely en kon nie die vyand agtervolg nie. Hoewel die Slag van Moekden 'n groot terugslag vir die Russe was en die beslissendste geveg wat Japan ooit geveg het, het die finale oorwinning van die vloot afgehang.

Slag van Tsoesjima

Ná 'n verblyf van verskeie weke in die klein hawe van Nossi-Bé, Madagaskar, waartoe die Franse teensinnig ingewillig het om nie sy betrekkinge met sy Russiese bondgenoot te skaad nie, het Rusland se Oosseevloot deur die Straat van Singapoer na Cam Ranh-baai in Frans-Indo-China gevaar.

 

Die vloot, wat herdoop is tot die Russiese Tweede Pasifiese Eskader, het eindelik in Mei 1905 in die See van Japan aangekom. Ná 'n seereis van 33 000 km moes hulle hoor Port Arthur het geval terwyl hulle nog in Madagaskar was. Admiraal Rozjestwenski se enigste hoop was om Wladiwostok te bereik. Die kortste van die drie roetes daarheen was deur die Straat van Tsoesjima tussen Korea en Japan. Dit was egter ook die gevaarlikste roete, want dit het tussen Japan en die Japannese vlootbasisse in Korea deur geloop.

Admiraal Tōgō het verstaan die Russe sou in Wladiwostok probeer uitkom en het oorlogsplanne beraam om die Russiese vloot te onderskep. Die Japannese Gekombineerde Vloot, wat aanvanklik uit ses oorlogskepe bestaan het, het nou vier daarvan en een tweedeklasoorlogskip oorgehad, maar al sy kruisers en torpedobote. Die Russiese Tweede Pasifiese Eskader het agt oorlogskepe gehad, insluitende vier nuwes, asook kruisers en ander skepe – altesaam 38.

Teen einde Mei was die Russiese Tweede Pasifiese Eskader op die laaste been van sy reis deur die Straat van Toesjima op pad na Wladiwostok. Hulle het snags gevaar om opsporing in die wiele te ry. Die twee hospitaalskepe wat agternagevaar het, het egter hulle ligte aangehou en is opgemerk deur die Japannese kruiser Shinano Maru. Tōgō se hoofkwartier is in kennis gestel, waar die Gekombineerde Vloot dadelik 'n aanval beplan het.

Die Japannese het die Russe in die nag van 27 op 28 Mei in die Straat van Tsoesjima aangeval. Die Russiese vloot is so te sê vernietig – hy het agt oorlogskepe, talle kleiner skepe en meer as 5 000 soldate verloor. Die Japannese het drie torpedobote en 116 soldate verloor. Net drie Russiese skepe het na Wladiwostok ontsnap. Ná die Slag van Tsoesjima het 'n gekombineerde Japannese vloot- en leërmag die eiland Sachalin beset om die Russe te dwing om oor te gee.

Verdrag van Portsmouth

 

Militêre leiers en senior Russiese amptenare het voor die oorlog saamgestem dat Rusland 'n baie sterker land is en nie bang hoef te wees vir Japan nie. Die fanatiese besieling van die Japannese soldate het die Russe verbaas, en hulle was onthuts deur die apatie, agterlikheid en pessimisme van hulle eie troepe. Die vloot en leër se nederlae het die Russe se selfvertroue ook geknou. Die Russiese Ryk is dwarsdeur 1905 geskud deur rewolusie.

Die Russiese bevolking was teen die eskalasie van die oorlog. Die ryk kon meer soldate gestuur het, maar dit sou min verskil aan die uiteinde gemaak het, want die oorlog was ongewild weens die swak ekonomie, die vernederende nederlae teen Japan en die relatiewe onbelangrikheid van die betwiste grondgebied vir Rusland. Nikolaas II wou vir vrede onderhandel sodat hy meer aandag kon skenk aan interne kwessies ná die rampspoedige gebeure van Bloedige Sondag op 9 Januarie 1905.

 

Albei partye het die aanbod van president Theodore Roosevelt van Amerika aanvaar om as bemiddelaar op te tree. Onderhandelings is gehou in Portsmouth, New Hampshire, met Sergei Witte aan die hoof van die Russiese afvaardiging en baron Komura aan die hoof van die Japannese. Die Verdrag van Portsmouth is op 5 September 1905 onderteken. Witte het in dieselfde jaar die Russiese eerste minister geword.

Roosevelt het besluit om die tsaar te ondersteun in sy weiering om skadevergoeding aan Japan te betaal, 'n skuif wat beleidmakers in Tokio vertolk het as 'n aanduiding dat Amerika meer as net 'n verbygaande belangstelling in Asiatiese kwessies het. Rusland het Korea erken as deel van die Japannese invloedsfeer en het ingestem om aan Mantsjoerye te onttrek. Japan sou Korea in 1910 annekseer, met min protes deur ander lande. Van 1910 af het Japan 'n strategie aanvaar om die Koreaanse Skiereiland te gebruik as 'n poort tot die Asiatiese vasteland en Korea se ekonomie ondergeskik aan Japannese ekonomiese belange te maak.

 

Rusland het ook afstand gedoen van sy huurregte vir 25 jaar op Port Arthur, insluitende die vlootbasis en die skiereiland daaromheen, en het die helfte van Sachalin aan Japan afgestaan. Die Sowjetunie sou Sachalin terugneem ná Japan se nederlaag in die Tweede Wêreldoorlog.

Roosevelt het die Nobelprys vir Vrede vir sy aandeel in die vredesonderhandelings gewen. George E. Mowry meen Roosevelt het dit goed reggekry om die Russiese en Japannese mag in die Ooste te balanseer, "waar die oorheersing van enige van dié lande 'n bedreiging vir 'n groeiende Amerika sou inhou".

Omdat Japan elke geveg op land en ter see gewen het en omdat die Japannese volk nie verstaan het dat die koste van die oorlog hulle land feitlik tot op die rand van bankrotskap gedryf het nie, was die Japannese publiek woedend oor die Verdrag van Portsmouth. Baie Japannese het verwag Rusland sou die Russiese Verre Ooste aan Japan afstaan en skadevergoeding betaal. Amerika is in Japan algemeen geblameer vir die Verdrag van Portsmouth, omdat Roosevelt die land glo op die vredeskonferensie uit sy regmatige aansprake "gekul" het.

Verliese

Bronne stem nie saam oor die presiese getal gesneuweldes in die oorlog nie omdat die lyke nie getel is nie. Die getal Japannese landsoldate wat in gevegte gedood of aan wonde dood is, word geraam op 59 000, met nog sowat 27 000 wat aan siektes dood is en tussen 6 000 en 12 000 wat gewond is. Ramings van Russiese landsoldate wat gesneuwel het, wissel van sowat 34 000 tot omtrent 53 000, met nog 9 000 tot 19 000 wat aan siektes dood is en sowat 75 000 wat gevange geneem is. Die totale getal sterftes aan albei kante word gewoonlik geraam op sowat 130 000 tot 170 000. In China is 20 000 burgerlikes dood.

Gedurende baie gevegte ter see is verskeie duisende soldate wat vervoer is dood nadat hulle skepe gesink het. Daar was geen konsensus oor wat om met vervoerde soldate ter see te doen nie, en daarom het baie skepe geweier of nagelaat om soldate te red nadat hulle skepe gesink het. Dit het gelei tot die tweede Geneefse konvensie in 1906, wat beskerming en versorging bied aan soldate in gewapende konflik wie se skepe gesink het.

Politieke gevolge

Dit was die eerste groot militêre oorwinning in die moderne era van 'n Asiatiese mag oor 'n Europese land. Die Weste en Verre Ooste was geskok oor Rusland se nederlaag. Japan se aansien het aansienlik toegeneem terwyl dit as 'n moderne nasie begin beskou is. Rusland het feitlik sy hele Pasifiese en Oosseevloot verloor, asook baie internasionale prestige. Dit was veral in die oë van Duitsland en Oostenryk-Hongarye voor die Eerste Wêreldoorlog. Rusland was Frankryk en Serwië se bondgenoot, en dié afname in aansien het 'n groot uitwerking gehad op Duitsland se planne vir oorlog met Frankryk en op sy steun aan Oostenryk-Hongarye in dié se oorlog teen Serwië.

In die afwesigheid van Russiese kompetisie, en met die afleiding van Europese lande se aandag gedurende WO1 tesame met die Groot Depressie wat gevolg het, het die Japannese weermag pogings begin om China en die res van Asië te oorheers. Dit het eindelik gelei tot die Tweede Chinees-Japannese Oorlog en die Pasifiese Oorlog-teaters van WO2.

Gevolge vir Rusland

Hoewel 'n deel van die Russiese publiek die oorlog gesteun het ná die Japannese aanval in 1904 in Port Arthur, het die steun gou in ontevredenheid omgesit ná verskeie nederlae teen Japan. Die onmiddellike skok van die onverwagte vernedering het veroorsaak dat baie Russe die konflik beskou het as 'n metafoor vir die tekortkomings van die Romanof-outokrasie. Algemene ontevredenheid in Rusland ná die oorlog was die olie op die vuur van die reeds gissende Russiese Rewolusie van 1905, 'n voorval wat Nikolaas heeltemal wou vermy deur 'n onversoenlike houding aan te neem voor samesprekings. Twaalf jaar later het die ontevredenheid oorgekook in die Februarie-rewolusie van 1917.

In Pole, wat Rusland in die laat 18de eeu verdeel het en waar Russiese oorheersing reeds twee groot opstande veroorsaak het, was die bevolking so rusteloos dat 'n leër van 250 000 tot 300 000 soldate in die land gestasioneer moes word om die onrus te onderdruk. Sommige politieke leiers van die Poolse oproerbeweging het afvaardigings na Japan gestuur om saam te werk oor sabotasie en inligtingsversameling in die Russiese Ryk. 'n Oproer met Japannese hulp is selfs beplan.

In Rusland het die onderdrukking van die 1905-rebellie op kort termyn gelei tot 'n hervorming van die Russiese weermag wat dit in staat gestel het om in WO1 teenstand teen Duitsland te bied. Die opstande ná die oorlog het egter die saadjies geplant vir die Russiese Rewolusie van 1917. Dit is omdat Nikolaas II die Oktobermanifes uitgereik het, wat net beperkte hervormings soos die Doema ingesluit het en nie die sosiale probleme in Rusland aangeroer het nie.

Gevolge vir Japan

Japan het die opkomende Asiatiese mag geword en bewys sy weermag kan met sukses teen die groot magte van Europa veg. Die meeste Westerse lande was verstom dat Japan nie net sy man kon staan nie, maar Rusland ook oorwin het. Japan het verder gewys hy is gereed om 'n aktiewer en leidende rol in Asiatiese sake te speel. Dit het weer gelei tot algemene nasionalisme deur die streek.

Hoewel Japan die oorlog gewen het, was die publiek geskok oor die baie beperkte terme vir vrede waaroor ná die oorlog onderhandel is. Algemene ontevredenheid het deur die bevolking versprei. Opstande het in groot stede uitgebreek, insluitende voor die Amerikaanse gesantskap in Tokio.

Twee spesifieke vereistes wat ná so 'n duur oorwinning verwag is, het veral ontbreek: 'n territoriale aanwins en geldelike skadeloosstelling. Die vredesverdrag het gelei tot gevoelens van wantroue, want die publiek het verwag dat Sachalin aan hulle afgestaan sou word, terwyl hulle net die helfte van die eiland gekry het ná druk deur Amerika. Roosevelt het Nikolaas II ook gesteun in sy weiering om skadevergoeding te betaal. Op 5 en 6 September het al die groot koerante die inhoud van die ondertekende vredesverdrag in besonderhede bespreek.

Die oorlogsregering het krygswet in Japan afgekondig om die opstande op 6 September ('n dag ná die ondertekening van die verdrag) te onderdruk. Meer as 2 000 mense is in hegtenis geneem. Die krygswet is op 29 November herroep, maar die kabinet het op 22 Desember bedank nadat hy die vredesverdrag op 10 Oktober bekragtig het. Dit het gelyk of die regering verantwoordelikheid aanvaar het vir 'n oorlog wat verloor is.

• Russies-Japannese Oorlog in Encyclopædia Britannica, vol. 23, 11de uitg.
• Da Silva, Joaquín (29 April 2016). "Chronology of Japanese Cinema: 1904". EigaNove.
• RussoJapaneseWar.com Geargiveer 30 September 2002 op Wayback Machine, Navorsingsvereniging oor die Russies-Japannese Oorlog.
• BYU.edu. Teks van die Verdrag van Portsmouth.
• Frontiers.loc.gov, "Russo-Japanese Relations in the Far East. Meeting of Frontiers" (Library of Congress)
• Google-kaart met terreine van die gevegte van die oorlog en ander belangrike gebeure

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Russies-Japannese Oorlog.

•   Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wiki vertaal.