Nobelprys Vir Letterkunde
Die Nobelprys vir Letterkunde (Sweeds: Nobelpriset i litteratur) is ’n jaarlikse prys wat deur die Sweedse Akademie toegeken word aan mense wat wêreldwyd die uitmuntendste bydraes op die gebied van letterkunde gelewer het.
Dit is een van vyf pryse waarvoor Alfred Nobel in sy testament voorsiening gemaak en sedert 1901 toegeken word; die ander is die Nobelpryse vir chemie, fisika, fisiologie of geneeskunde en vrede.
 Nobelprys vir Letterkunde
| ||
 | ||
| Die Sweedse chemikus Alfred Nobel, wat in sy testament voorsiening vir die Nobelprys gemaak het. | ||
| Toegeken vir | Uitstaande bydraes vir die mensdom in letterkunde | |
| Borg | Sweedse Akademie | |
| Land |  Swede | |
| Datum | 10 Desember | |
| Eerste toekenning | 10 Desember 1901 | |
| Webtuiste | nobelprize.org | |
Die akademie kondig die naam van die Nobelpryswenners jaarliks vroeg in Oktober aan, met die Nobelprys vir Letterkunde tradisioneel vierde en op 'n Donderdag. Die prys word jaarliks in Stockholm, Swede, toegeken op 10 Desember, die herdenking van Nobel se dood. Tot en met 2023 is die prys aan altesaam 120 individue toegeken. Nog 17 vroue het dit gekry.
Toe die 1958-Nobelprys vir Letterkunde aan hom toegeken is, is die Russiesgebore Boris Pasternak onder druk van die regering van die Sowjetunie gedwing om die toekenning in die openbaar te verwerp. In 1964 het die Franse Jean-Paul Sartre bekendgemaak dat hy die Nobelprys vir Letterkunde nie wou aanvaar nie, aangesien hy al die amptelike eerbewyse in die verlede konsekwent geweier het. Die Nobelpryskomitee erken egter nie weiering nie, en sluit Pasternak en Sartre in sy lys van Nobelpryswenners in.
Die 2023-Nobelprys vir Letterkunde is toegeken aan Jon Fosse "vir sy vernuwende dramas en prosa wat 'n stem gee aan die onsêbare".
Die pryse, wat 'n bedrag geld (SEK9 miljoen, omtrent VSA$1 miljoen per pryskategorie, wat dan gelykop onder die Bekroondes verdeel word), 'n goue medalje en 'n diploma insluit, word op 10 Desember, die herdenking van Nobel se sterfdag in 1896, tydens 'n seremonie deur die Sweedse koning, tans Carl XVI Gustaf van Swede, in die Stockholmse Konsertsaal uitgedeel.
Hieronder volg 'n lys van die ontvangers van die Nobelprys vir Letterkunde vanaf 1901 tot op hede. In 1914, 1918, 1935 en 1940–1943 is die prys nie toegeken nie; die toekennings van 1915, 1919, 1925–1927, 1936, 1949 en 2018 is in die volgende jaar toegeken.
1900's – 1910's – 1920's – 1930's – 1940's – 1950's – 1960's – 1970's – 1980's – 1990's – 2000's – 2010's – 2020's – Vroue – Nooit dié prys ontvang nie
1900's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1901 |  | Sully Prudhomme |  Frankryk | Frans | "in spesiale erkenning van sy poëtiese samestelling, wat bewys lewer van verhoogde idealisme, artistieke perfeksie en 'n seldsame kombinasie van die eienskappe van beide hart en intellek" | poësie, essay |
| 1902 |  | Theodor Mommsen | .svg) Duitse Keiserryk | Duits | "die grootste lewende meester van die kuns van geskiedskrywing, met spesifieke verwysing na sy monumentale werk, Romeinse geskiedenis" | geskiedenis, reg |
| 1903 |  | Bjørnstjerne Bjørnson |  Noorweë | Noors | "as 'n huldeblyk aan sy edele, pragtige en veelsydige poësie, wat nog altyd onderskei is aan beide die varsheid van sy inspirasie en die skaars suiwerheid van sy gees" | poësie, roman, drama |
| 1904 |  | Frédéric Mistral | Frankryk | Provensaals | "ter erkenning van die vars oorspronklikheid en ware inspirasie van sy poëtiese produksie, wat die natuur en inheemse gees van sy volk getrou weerspieël, en ook sy beduidende werk as 'n Provensaalse filoloog" | poësie, filologie |
 | José Echegaray y Eizaguirre | .svg) Spanje | Spaans | "ter erkenning van die talle en briljante komposisies wat op individuele en oorspronklike wyse die groot tradisies van die Spaanse drama herleef het" | drama | |
| 1905 |  | Henryk Sienkiewicz |  Pole | Pools | "as gevolg van sy uitstaande verdienste as 'n epiese skrywer" | roman |
| 1906 |  | Giosuè Carducci | .svg) Italië | Italiaans | "nie net in die oorweging van sy diep leer en kritiese navorsing nie, maar bowenal as 'n huldeblyk aan die kreatiewe energie, varsheid van styl, en liriese krag wat sy poëtiese meesterstukke kenmerk" | poësie |
| 1907 |  | Rudyard Kipling | .svg) Verenigde Koninkryk | Engels | "in oorweging van die krag van waarneming, oorspronklikheid van verbeelding, idealiteit van idees en merkwaardige talent vir vertelling wat die skeppings van hierdie wêreldberoemde skrywer kenmerk" | roman, kortverhaal, poësie |
| 1908 |  | Rudolf Christoph Eucken | Duitse Keiserryk | Duits | "ter erkenning van sy ernstige soek na die waarheid, sy indringende gedagtegang, sy wye verskeidenheid van visie en die warmte en sterkte in die aanbieding waarmee hy in sy talle werke 'n idealistiese lewensfilosofie bewys het" | filosofie |
| 1909 |  | Selma Lagerlöf | Swede | Sweeds | "in waardering van die verhewe idealisme, lewendige verbeelding en geestelike persepsie wat haar geskrifte kenmerk" | roman, kortverhaal |
1910's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1910 | _-_Adolf_Friedrich_Erdmann_von_Menzel_(Museum_Georg_Sch%C3%A4fer).jpg) | Paul Johann Ludwig Heyse | Duitse Keiserryk | Duits | "as 'n huldeblyk aan die volkome kunstenaarskap, deurdring met idealisme, wat hy tydens sy lang produktiewe loopbaan as 'n liriese digter, dramaturg en skrywer van wêreldbekende kortverhale gedemonstreer het" | poësie, drama, roman, kortverhaal |
| 1911 |  | Maurice Maeterlinck |  België | Frans | "in waardering van sy veelsydige literêre aktiwiteite, en veral van sy dramatiese werke, wat onderskei word deur 'n rykdom aan verbeelding en deur 'n poëtiese fantasie, wat soms, in die verhemelte van 'n sprokie, 'n diep inspirasie toon, terwyl hy in 'n geheimsinnige manier aan sy lesers se eie gevoelens appelleer en hul verbeelding stimuleer" | drama, poësie, essay |
| 1912 |  | Gerhart Hauptmann | Duitse Keiserryk | Duits | "hoofsaaklik ter erkenning van sy vrugbare, gevarieerde en uitstaande produksie in die koninkryk van dramatiese kuns" | drama, roman |
| 1913 |  | Sir Rabindranath Tagore (রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর) |  Brits-Indië | Bengaals | "as gevolg van sy diep sensitiewe, vars en pragtige vers, waardeur hy met sy volmaakte vaardighede sy poëtiese denke, uitgedruk in sy eie Engelse woorde, 'n deel van die letterkunde van die Weste gemaak het" | poësie, roman, drama, kortverhaal, musiek |
| 1915 |  | Romain Rolland | Frankryk | Frans | "as 'n huldeblyk aan die verhewe idealisme van sy literêre produksie en die simpatie en liefde van die waarheid waarmee hy verskillende tipes mense beskryf het" | roman |
| 1916 |  | Carl Gustaf Verner von Heidenstam | Swede | Sweeds | "ter erkenning van sy betekenis as die voorste verteenwoordiger van 'n nuwe era in ons literatuur" | poësie, roman |
| 1917 |  | Karl Adolph Gjellerup |  Denemarke | Deens | "vir sy gevarieerde en ryk poësie, wat deur hoë idees geïnspireer word" | poësie |
 | Henrik Pontoppidan | "vir sy outentieke beskrywings van die hedendaagse lewe in Denemarke" | roman | |||
| 1919 |  | Carl Spitteler |  Switserland | Duits | "in spesiale waardering van sy epiese Olimpiese lente" | poësie |
1920's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1920 |  | Knut Hamsun | Noorweë | Noors | "vir sy monumentale werk, Groei van die grond" | roman |
| 1921 |  | Anatole France | Frankryk | Frans | "ter erkenning van sy briljante literêre prestasies, wat gekenmerk word deur 'n adellike styl, 'n diep menslike simpatie, genade en 'n ware Galliese temperament" | roman, poësie |
| 1922 |  | Jacinto Benavente | Spanje | Spaans | "vir die gelukkige manier waarop hy die illustere tradisies van die Spaanse drama voortgesit het" | drama |
| 1923 |  | William Butler Yeats |  Ierland | Engels | "vir sy altyd geïnspireerde poësie, wat in 'n hoogs artistieke vorm uitdrukking gee aan die gees van 'n hele volk" | poësie |
| 1924 |  | Władysław Reymont | Pole | Pools | "vir sy groot nasionale epiek, Die boere" | roman |
| 1925 |  | George Bernard Shaw | Ierland | Engels | "vir sy werk wat gekenmerk word deur beide idealisme en menslikheid, word sy stimulerende satire dikwels met 'n enkelvoudige poëtiese skoonheid toegedien" | drama, literêre kritiek |
| 1926 |  | Grazia Deledda | Italië | Italiaans | "vir haar idealisties geïnspireerde skryfwerk, wat met plastiese duidelikheid die lewe op haar plaaslike eiland uitbeeld en met diepte en simpatie handel oor menslike probleme in die algemeen" | poësie, roman |
| 1927 |  | Henri Bergson | Frankryk | Frans | "ter erkenning van sy ryk en vitaliserende idees en die briljante vaardigheid waarmee hulle aangebied is" | filosofie |
| 1928 |  | Sigrid Undset | Noorweë | Noors | "hoofsaaklik vir haar kragtige beskrywings van die Noordelike lewe gedurende die Middeleeue" | roman |
| 1929 |  | Thomas Mann | .svg) Republiek van Weimar | Duits | "hoofsaaklik vir sy groot roman, Buddenbrooks, wat geleidelik die erkenning as een van die klassieke werke van kontemporêre literatuur gewen het" | roman, kortverhaal, essay |
1930's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1930 |  | Sinclair Lewis | .svg) Verenigde State | Engels | "vir sy kragtige en grafiese kuns van beskrywing en sy vermoë om nuwe karakters met geestigheid en humor te skep" | roman, kortverhaal, drama |
| 1931 |  | Erik Axel Karlfeldt | Swede | Sweeds | "Die poësie van Erik Axel Karlfeldt" | poësie |
| 1932 |  | John Galsworthy | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir sy vooraanstaande kuns van vertelling, wat sy hoogste vorm in The Forsyte Saga neem" | roman |
| 1933 |  | Ivan Alekseyevich Bunin (Иван Алексеевич Бунин) | Frankryk | Russies | "vir die streng kunswerke waarmee hy die klassieke Russiese tradisies in prosakryfwerk gedra het" | kortverhaal, poësie, roman |
| 1934 |  | Luigi Pirandello | Italië | Italiaans | "vir sy dapper en geniale herlewing van dramatiese en toneelkuns" | drama, roman, kortverhaal |
| 1936 |  | Eugene O'Neill | Verenigde State | Engels | "vir die krag, eerlikheid en diep gevoel van sy dramatiese werke, wat 'n oorspronklike konsep van tragedie beliggaam" | drama |
| 1937 |  | Roger Martin du Gard | Frankryk | Frans | "vir die artistieke krag en waarheid waarmee hy menslike konflik uitgebeeld het, asook enkele fundamentele aspekte van kontemporêre lewe in sy roman Les Thibault" | roman |
| 1938 | .jpg) | Pearl S. Buck | Verenigde State | Engels | "vir haar ryk en werklik epiese beskrywings van die boerelewe in China en vir haar biografiese meesterstukke" | roman, biografie |
| 1939 |  | Frans Eemil Sillanpää |  Finland | Fins | "vir sy diep begrip van sy land se boere en die pragtige kuns waarmee hy hul lewenswyse en hul verhouding met die natuur uitgebeeld het" | roman |
1940's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1944 |  | Johannes Vilhelm Jensen | Denemarke | Deens | "vir die seldsame krag en vrugbaarheid van sy poëtiese verbeelding waarmee 'n intellektuele nuuskierigheid van wye omvang en 'n breë, vars kreatiewe styl gekombineer het" | roman, kortverhaal |
| 1945 |  | Gabriela Mistral |  Chili | Spaans | "vir haar liriese poësie, wat geïnspireer is deur kragtige emosies, wat haar naam 'n simbool van die idealistiese verwagtinge van die hele Latyns-Amerikaanse wêreld gemaak het" | poësie |
| 1946 |  | Hermann Hesse | Switserland | Duits | "vir sy geïnspireerde geskrifte wat, terwyl hulle in vrymoedigheid en penetrasie groei, die klassieke humanitêre idees en hoë eienskappe van styl illustreer" | roman, poësie |
| 1947 |  | André Gide | Frankryk | Frans | "vir sy omvattende en artistiek beduidende skryfwerk waarin menslike probleme en toestande uitgebeeld word met 'n vreeslose liefde vir die waarheid en skerp sielkundige insig" | roman, essay |
| 1948 | .jpg) | T.S. Eliot | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir sy uitstaande, baanbrekende bydrae tot die hedendaagse poësie" | poësie |
| 1949 |  | William Faulkner | Verenigde State | Engels | "vir sy kragtige en artistiek unieke bydrae tot die moderne Amerikaanse roman" | roman, kortverhaal |
1950's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1950 |  | Bertrand Russell | Verenigde Koninkryk | Engels | "in erkenning van sy gevarieerde en betekenisvolle skryfwerk waarin hy humanitêre idees en vryheid van denke bekamp" | filosofie |
| 1951 |  | Pär Lagerkvist | Swede | Sweeds | "vir die artistieke krag en ware onafhanklikheid van verstand waarmee hy in sy poësie poog om antwoorde te vind op die ewige vrae wat die mensdom konfronteer" | poësie, roman, kortverhaal, drama |
| 1952 | .jpg) | François Mauriac | Frankryk | Frans | "vir die diep geestelike insig en die artistieke intensiteit waarmee hy in sy romans die drama van die menslike lewe binnegedring het" | roman, kortverhaal |
| 1953 |  | Sir Winston Churchill | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir sy bemeestering van historiese en biografiese beskrywing sowel as vir briljante veroordelings om die verhewe menslike waardes te verdedig" | geskiedenis, essay, memoires |
| 1954 |  | Ernest Hemingway | Verenigde State | Engels | "vir sy bekwaamheid van die kuns van vertelling, wat onlangs in die Ou man en die see gedemonstreer is en vir die invloed wat hy op kontemporêre styl uitgeoefen het" | roman, kortverhaal, draaiboek |
| 1955 |  | Halldór Laxness |  Ysland | Yslands | "vir sy lewendige epiese krag, wat die groot verhaalkuns van Ysland hernu het" | roman, kortverhaal, drama, poësie |
| 1956 |  | Juan Ramón Jiménez | .svg) Spanje | Spaans | "vir sy liriese poësie, wat in die Spaanse taal 'n voorbeeld van hoë gees en artistieke suiwerheid vorm" | poësie |
| 1957 |  | Albert Camus | Frankryk | Frans | "vir sy belangrike literêre produksie, wat met duidelike erns die probleme van die menslike gewete in ons tyd verlig" | roman, kortverhaal, drama, filosofie, essay |
| 1958 |  | Boris Pasternak (Борис Пастернак) | .svg) Sowjetunie | Russies | "vir sy belangrike prestasie, beide in kontemporêre liriese poësie en in die veld van die groot Russiese epiese tradisie" | roman, poësie, vertaling |
| 1959 |  | Salvatore Quasimodo |  Italië | Italiaans | "vir sy liriese poësie, wat met klassieke vuur die tragiese ervaring van die lewe in ons eie tye uitdruk" | poësie |
1960's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1960 |  | Saint-John Perse | Frankryk | Frans | "vir die stygende vlug en die aantreklike beeld van sy poësie, wat op 'n visioenêre wyse die toestande van ons tyd weerspieël" | poësie |
| 1961 |  | Ivo Andrić | .svg) Joego-Slawië | Serwo-Kroaties | "vir die epiese krag waarmee hy temas opgespoor en menslike bestemmings uit die geskiedenis van sy land uitgebeeld het" | roman, kortverhaal |
| 1962 |  | John Steinbeck |  Verenigde State | Engels | "vir sy realistiese en verbeeldingryke skryfwerk met die kombinasie van simpatieke humor en fyn sosiale persepsie" | roman, kortverhaal, draaiboek |
| 1963 |  | Giorgos Seferis (Γιώργος Σεφέρης) | .svg) Griekeland | Grieks | "vir sy voortreflike liriese skryfkuns, geïnspireer deur 'n diep gevoel vir die Hellenistiese wêreld van kultuur" | poësie, essay, memoires |
| 1964 |  | Jean-Paul Sartre (wys die prys van die hand) | Frankryk | Frans | "want sy werk, ryk aan idees en gevul met die gees van vryheid en die soeke na die waarheid, het 'n verreikende invloed op ons ouderdom uitgeoefen" | roman, filosofie, drama, literêre kritiek, draaiboek |
| 1965 |  | Michail Sjolokhof (Михаил Шолохов) | Sowjetunie | Russies | "vir die artistieke krag en integriteit waarmee hy in sy epos van die Don uitdrukking gegee het aan 'n historiese fase in die lewe van die Russiese volk" | roman |
| 1966 |  | Shmuel Yosef Agnon (שמואל יוסף עגנון) |  Israel | Hebreeus | "vir sy diepgaande kenmerkende verhaalkuns met motiewe uit die lewe van die Joodse volk" | roman, kortverhaal |
 | Nelly Sachs | Swede | Duits | "vir haar uitstaande liriese en dramatiese skryfwerk, wat Israel se lot interpreteer met roerende krag" | poësie, drama | |
| 1967 |  | Miguel Ángel Asturias |  Guatemala | Spaans | "vir sy lewendige literêre prestasie, diepgewortel in die nasionale eienskappe en tradisies van die Indiese volke van Latyns-Amerika" | roman, poësie |
| 1968 |  | Yasunari Kawabata (川端 康成) |  Japan | Japannees | "vir sy narratiewe meesterskap, wat met groot sensitiwiteit die essensie van die Japannese verstand uitdruk" | roman, kortverhaal |
| 1969 |  | Samuel Beckett | Ierland | Engels en Frans | "vir sy skryfwerk wat – in 'n nuwe vorm vir die roman en drama – in die nood van die moderne mens sy hoogte verkry" | roman, drama, poësie |
1970's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1970 |  | Aleksandr Solzhenitsyn (Александр Солженицын) | Sowjetunie | Russies | "vir die etiese krag waarmee hy die onontbeerlike tradisies van die Russiese letterkunde nagestreef het" | roman |
| 1971 |  | Pablo Neruda | Chili | Spaans | "vir 'n poësie wat met die optrede van 'n elementêre krag 'n vasteland se lot en drome lewend maak" | poësie |
| 1972 |  | Heinrich Böll |  Wes-Duitsland | Duits | "vir sy skryfwerk wat deur sy kombinasie van 'n breë perspektief op sy tyd en 'n sensitiewe vaardigheid in karakterisering bygedra het tot die vernuwing van die Duitse letterkunde" | roman, kortverhaal |
| 1973 |  | Patrick White |  Australië | Engels | "vir 'n epiese en sielkundige verhalende kuns wat 'n nuwe vasteland in die literatuur ingestel het" | roman, kortverhaal, drama |
| 1974 |  | Eyvind Johnson | Swede | Sweeds | "vir 'n verhalende kuns, vergesel in lande en eeue, in diens van vryheid" | roman |
 | Harry Martinson | "vir geskrifte wat die doudruppel vang en die kosmos weerspieël" | poësie, roman, drama | |||
| 1975 |  | Eugenio Montale | Italië | Italiaans | "vir sy kenmerkende digkuns wat met groot artistieke sensitiwiteit menslike waardes geïnterpreteer het onder die teken van 'n vooruitsig op die lewe sonder illusies" | poësie |
| 1976 |  | Saul Bellow | Verenigde State | Engels | "vir die menslike begrip en subtiele analise van kontemporêre kultuur wat in sy werk gekombineer word" | roman, kortverhaal |
| 1977 |  | Vicente Aleixandre | .svg) Spanje | Spaans | "vir 'n kreatiewe poëtiese skryfwerk wat die mens se toestand in die kosmos en in die hedendaagse samelewing verlig, en tegelykertyd die groot vernuwing van die tradisies van die Spaanse poësie tussen die oorloë verteenwoordig" | poësie |
| 1978 | .jpg) | Isaac Bashevis Singer | Verenigde State Pole | Jiddisj | "vir sy gepassioneerde verhaalkuns wat met wortels in 'n Pools-Joodse kulturele tradisie universele menslike toestande tot lewe bring" | roman, kortverhaal, memoires |
| 1979 |  | Odysseas Elytis (Οδυσσέας Ελύτης) |  Griekeland | Grieks | "vir sy poësie wat teen die agtergrond van die Griekse tradisie met sensuele krag en intellektuele sigbaarheid uitbeeld, die moderne man se stryd vir vryheid en kreatiwiteit" | poësie, essay |
1980's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | .jpg) | Czesław Miłosz | Pole | Pools | "wie met onopvallende duidelike gesig die mens se blootgestelde toestand in 'n wêreld van erge konflikte bespreek" | poësie, essay |
| 1981 |  | Elias Canetti | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir geskrifte wat gekenmerk word deur 'n breë uitkyk, 'n magdom idees en artistieke krag" | roman, drama, memoires, essay |
| 1982 |  | Gabriel García Márquez |  Colombia | Spaans | "vir sy romans en kortverhale, waarin die fantastiese en die realistiese in 'n ryk saamgestelde wêreld van verbeelding gekombineer word, wat 'n vasteland se lewe en konflikte weerspieël" | roman, kortverhaal, draaiboek |
| 1983 |  | William Golding | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir sy romans, wat met die perspektief van realistiese verhaalkuns en die diversiteit en universaliteit van die mite die menslike toestand in die wêreld van vandag verlig" | roman, poësie, drama |
| 1984 |  | Jaroslav Seifert |  Tsjeggo-Slowakye | Tsjeggies | "vir sy poësie, wat toegerus is met varsheid, en 'n ryk vindingrykheid bied 'n bevrydende beeld van die onvermydelike gees en veelsydigheid van die mens" | poësie |
| 1985 |  | Claude Simon | Frankryk | Frans | "wat in sy roman die digter se kreatiwiteit en die skilder s'n kombineer met 'n verdiepte bewustheid van tyd in die uitbeelding van die menslike toestand" | roman |
| 1986 | .jpg) | Wole Soyinka |  Nigerië | Engels | "wat in 'n wye kulturele perspektief en met poëtiese oortones die drama van bestaan uitoefen" | drama, roman, poësie |
| 1987 |  | Joseph Brodsky | Verenigde State | Russies en Engels | "vir 'n allesomvattende outeurskap, gevul met duidelike denke en poëtiese intensiteit" | poësie, essay |
| 1988 |  | Naguib Mahfouz |  Egipte | Arabies | "wat deur middel van werke wat ryk is aan nuanses – soms duidelik gesien realisties, soms evolusioneel dubbelsinnig – 'n Arabiese verhaalkuns gevorm het wat van toepassing is op die hele mensdom" | roman |
| 1989 |  | Camilo José Cela |  Spanje | Spaans | "vir 'n ryk en intensiewe prosa, wat met ingewikkelde deernis 'n uitdagende visie van die mens se kwesbaarheid vorm" | roman, kortverhaal |
1990's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1990 |  | Octavio Paz |  Meksiko | Spaans | "vir passiewe skryfwerk met wye horisonte, gekenmerk deur sensuele intelligensie en humanistiese integriteit" | poësie, essay |
| 1991 |  | Nadine Gordimer | .svg) Suid-Afrika | Engels | "wat deur haar pragtige epiese skryfwerk – in die woorde van Alfred Nobel – van 'n baie groot voordeel vir die mensdom was" | roman, kortverhaal, essay |
| 1992 |  | Derek Walcott |  St. Lucia | Engels | "vir 'n poëtiese oeuvre van groot helderheid, wat deur 'n historiese visie, die uitkoms van 'n multikulturele verbintenis, voortgesit word" | poësie, drama |
| 1993 |  | Toni Morrison | Verenigde State | Engels | "wat in haar romans gekenmerk word deur visioenêre krag en poëtiese invoer, wat lewe gee aan 'n noodsaaklike aspek van die Amerikaanse realiteit" | roman |
| 1994 |  | Kenzaburō Ōe (大江 健三郎) | Japan | Japannees | "wie met poëtiese krag 'n verbeelde wêreld skep, waar lewe en mite kondenseer om 'n ontstellende beeld van die hedendaagse menslike moeilikheid te vorm" | roman, kortverhaal |
| 1995 |  | Seamus Heaney | Ierland | Engels | "vir werke van liriese skoonheid en etiese diepte, wat daaglikse wonderwerke en die lewende verlede verhef" | poësie |
| 1996 | .jpg) | Wisława Szymborska | Pole | Pools | "vir die poësie wat met ironiese presisie die historiese en biologiese konteks in die fragmente van die menslike realiteit aan die lig laat kom" | poësie |
| 1997 |  | Dario Fo | Italië | Italiaans | "wat die hofnarre van die Middeleeue in skuurowerheid naboots in die handhawing van die waardigheid van die vertrapte" | drama |
| 1998 |  | José Saramago |  Portugal | Portugees | "wie met gelykenisse wat deur verbeelding, meegevoel en ironie voortgesit word, ons voortdurend in staat stel om weer 'n ontwykende werklikheid te begryp" | roman, drama, poësie |
| 1999 |  | Günter Grass | Duitsland | Duits | "wie se vrolike swart fabels die vergete gesig van die geskiedenis uitbeeld" | roman, drama, poësie |
2000's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 |  | Gao Xingjian (高行健) |  Volksrepubliek China Frankryk | Chinees | "vir 'n oeuvre van universele geldigheid, bitter insigte en taalkundige vindingrykheid, wat nuwe paaie vir die Chinese roman en drama oopgemaak het" | roman, drama, literêre kritiek |
| 2001 |  | Vidiadhar Surajprasad Naipaul | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir die feit dat die persepsiewe vertelling en onverganklike ondersoek in werke verenig is wat ons dwing om die teenwoordigheid van onderdrukte geskiedenis te sien" | roman, essay |
| 2002 | .jpg) | Imre Kertész |  Hongarye | Hongaars | "vir skryfwerk wat die breekbare ervaring van die individu teen die barbaarse willekeur van die geskiedenis handhaaf" | roman |
| 2003 |  | John Maxwell Coetzee | Australië Suid-Afrika | Engels | "wat in ontelbare omstandighede die verrassende betrokkenheid van die buitestaander uitbeeld" | roman, essay, vertaling |
| 2004 |  | Elfriede Jelinek |  Oostenryk | Duits | "vir haar musikale vloei van stemme en teenstemme in romans wat met buitengewone taalkundige ywer die absurditeit van die samelewing se clichés en hul onderdrukkende krag openbaar" | roman, drama |
| 2005 |  | Harold Pinter | Verenigde Koninkryk | Engels | "wat in sy toneelstukke die neerslag onder die alledaagse besetting ontdek en die toegang tot onderdrukking se geslote kamers binnedring" | drama, draaiboek |
| 2006 |  | Orhan Pamuk |  Turkye | Turks | "wie in die soek na die melancholiese siel van sy geboortestad nuwe simbole vir die botsing en ineenvlegting van kulture ontdek het" | roman, draaiboek, essay |
| 2007 | .jpg) | Doris Lessing | Verenigde Koninkryk Zimbabwe | Engels | "daardie epikus van die vroulike ervaring wat met skeptisisme, vuur en visioenêre mag 'n verdeelde beskawing onder die loep geneem het" | roman, drama, poësie, kortverhaal, memoires |
| 2008 |  | Jean-Marie Gustave Le Clézio | Frankryk Mauritius | Frans | "skrywer van nuwe afwykings, poëtiese avontuur en sensuele ekstase, ontdekkingsreisiger van 'n mensdom buite en onder die heersende beskawing" | roman, kortverhaal, essay, vertaling |
| 2009 |  | Herta Müller | Duitsland | Duits | "wie, met die konsentrasie van die poësie en die vrymoedigheid van die prosa, die landskap van die beseerdes uitbeeld" | roman, poësie |
2010's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010 |  | Mario Vargas Llosa |  Peru Spanje | Spaans | "vir sy kartografie van kragstrukture en sy verwoestende beelde van die individu se weerstand, opstand en nederlaag" | roman, kortverhaal, essay, drama, memoires |
| 2011 |  | Tomas Tranströmer | Swede | Sweeds | "omdat hy deur sy gekondenseerde deurskynende beelde ons 'n vars toegang tot die werklikheid gee" | poësie, vertaling |
| 2012 |  | Mo Yan (莫言) | Volksrepubliek China | Chinees | "wie met hallusinatoriese realisme volksverhale, geskiedenis en die kontemporêre saamsmelt" | roman, kortverhaal |
| 2013 |  | Alice Munro | .svg) Kanada | Engels | "meester van die kontemporêre kortverhaal" | kortverhaal |
| 2014 |  | Patrick Modiano | Frankryk | Frans | "vir die kuns van herinnering waarmee hy die mees ondeurdringbare menslike lotgevalle ontlok en die lewenswêreld van die beroep ontbloot het" | roman |
| 2015 |  | Swetlana Alexijewitsj Святлана Алексіевіч |  Belarus | Russies | "vir haar meerstemmige skryfwerk, 'n monument vir lyding en moed in ons tyd" | geskiedenis, essay |
| 2016 |  | Bob Dylan | Verenigde State | Engels | "omdat hy nuwe poëtiese uitdrukkings binne die groot Amerikaanse liederetradisie geskep het" | poësie, liedjieskryf |
| 2017 |  | Kazuo Ishiguro | Verenigde Koninkryk | Engels | "wat in romans van groot emosionele krag die afgrond onder ons illusie van verbintenis met die wêreld ontbloot het" | roman |
| 2018 | .jpg) | Olga Tokarczuk | Pole | Pools | "vir 'n narratiewe verbeelding wat met ensiklopediese passie die oorsteek van grense as 'n lewensvorm voorstel" | roman, poësie, essay |
| 2019 |  | Peter Handke | Oostenryk | Duits | "vir 'n invloedryke werk wat met 'n taalkundige vindingrykheid die periferie en spesifisiteit van menslike ervaring ondersoek het" | roman, drama |
2020's
| Jaar | Naam | Land | Taal | Beweegrede | Genre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2020 |  | Louise Glück | Verenigde State | Engels | "vir haar onmiskenbare digterlike stem wat met strenge skoonheid die individuele bestaan universeel maak" | poësie, essay |
| 2021 | .jpg) | Abdulrazak Gurnah | Verenigde Koninkryk | Engels | "vir sy kompromislose en deernisvolle deurdringing van die gevolge van kolonialisme en die lot van die vlugteling in die kloof tussen kulture en kontinente" | roman, kortverhaal, essay |
| 2022 | .jpg) | Annie Ernaux | Frankryk | Frans | "vir die moed en kliniese skerpte waarmee sy die wortels, vervreemdings en kollektiewe beperkings van persoonlike geheue ontbloot" | outobiografie, roman |
| 2023 |  | Jon Fosse | Noorweë | Noors | "vir sy vernuwende dramas en prosa wat 'n stem gee aan die onsegbare" | drama, roman, poësie, essay |
Notas
Vroue
Die vroue wat die Nobelprys vir Letterkunde ontvang het, is:
- Selma Lagerlöf
- Grazia Deledda
- Sigrid Undset
- Pearl S. Buck
- Gabriela Mistral
- Nelly Sachs
- Nadine Gordimer
- Toni Morrison
- Wisława Szymborska
- Elfriede Jelinek
- Herta Müller
- Doris Lessing
- Alice Munro
- Swetlana Alexijewitsj
- Olga Tokarczuk
- Louise Glück
- Annie Ernaux
Nooit dié prys ontvang nie
Die Nobelprys is nie die enigste maatstaf van literêre uitmuntendheid en volgehoue waarde nie. Om dit te illustreer, het die volgende persone byvoorbeeld nooit dié prys ontvang nie:
- Suid-Afrikaanse/Afrikaanse skrywers
- Breyten Breytenbach
- André P. Brink
- T.T. Cloete
- Elisabeth Eybers
- Etienne van Heerden
- Etienne Leroux
- N.P. van Wyk Louw
- D.J. Opperman
- Karel Schoeman
- Wilma Stockenström
- Ander skrywers
- Jorge Luis Borges
- Bertolt Brecht
- Anton Tsjechof
- Jacques Derrida
- Graham Greene
- Aldous Huxley
- Henrik Ibsen
- James Joyce
- Franz Kafka
- Alberto Moravia
- Vladimir Nabokov
- George Orwell
- Marcel Proust
- Oswald Spengler
- Leo Tolstoi
- Arnold J. Toynbee
- Jules Supervielle (Hy is drie keer benoem vir die prys)
- Fernando Pessoa
- Jorge Amado
- Julio Cortázar
- Lion Feuchtwanger
Sien ook
Verwysings
Eksterne skakels
| Wiki Commons bevat media in verband met Nobelprys vir Letterkunde. |
- (en) "All Nobel Laureates in Literature". Nobelprize.org. Nobel Media AB. Besoek op 5 Oktober 2023.
- (en) "Winners of the Nobel Prize for Literature". Encyclopædia Britannica. Besoek op 5 Oktober 2023.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki
This article uses material from the Wikipedia Afrikaans article Nobelprys vir Letterkunde, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Inhoud is onderhewig aan CC BY-SA 4.0, tensy anders vermeld. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Afrikaans (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.