पक्ष

शाब्दिक अर्थ "पक्ष", एक पक्ष पूर्णिमा दिन ( पूर्णिमा ) को दुवै पक्षको अवधि हो । हिन्दू क्यालेन्डरमा चन्द्र महिनामा दुई पन्ध्र दिनहरु हुन्छन्, र नयाँ चन्द्रमा ( अमावस्या ) बाट सुरु हुन्छ। चन्द्र दिनहरु लाई तिथी भनिन्छ र प्रत्येक महिनामा ३० तिथीहरु हुन्छन्, जुन २०-२७ घण्टामा फरक हुन सक्छ। एक पक्षमा १५ तिथीहरु हुन्छन्, जसलाई चन्द्रमाको १२ डिग्री गतिले गणना गरिन्छ। नयाँ चन्द्रमा र पूर्णिमाको बीचको पहिलो पन्ध्र दिनलाई "गौरा पक्ष" वा शुक्ल पक्ष भनिन्छ अनु. 'सेतो/उज्यालो / सुनको पक्ष' ) उज्यालो हुने चन्द्रमाको अवधि (वैक्सिङ मुन), र महिनाको दोस्रो पन्ध्रलाई "वद्य पक्ष" वा कृष्ण पक्ष भनिन्छ अनु. 'अँध्यारो/कालो पक्ष' ), लुप्त हुने चन्द्रमाको अवधि (क्षीण चन्द्रमा)। नीमच पञ्चाङ कृष्ण पक्षको पहिलो दिनबाट नयाँ चन्द्रमास सुरु हुन्छ भने गुजरात पञ्चाङ शुक्ल पक्षको पहिलो दिनबाट नयाँ चन्द्र महिना सुरु हुन्छ।

नेपाल भाषामा शुक्ल पक्ष, ठवा (𑐠𑑂𑐰𑑅, थ्वः) ले हिन्दू पात्रोमा उज्यालो चन्द्र पन्ध्रवा वा चन्द्रमालाई बुझाउँछ। शुक्ल ( संस्कृत: शुक्ल ) "सेतो" वा "उज्ज्वल" को लागी संस्कृत शब्द हो।

शुक्ल पक्ष वैक्सिङ मुन पिरियड) १५ दिनको अवधि हो, जुन शुक्ल अमावस्या ( अमावस्या ) दिनबाट सुरु हुन्छ र पूर्णिमा ( पूर्णिमा ) दिनको समापन हुन्छ र हरेक दिन वृद्धि वा विस्तारको लागि अनुकूल हुने भएकाले यसलाई शुभ मानिन्छ। अस्तित्वको विमान अर्थात् मानसिक, शारीरिक र आध्यात्मिक विमान।

यस अवधिमा धेरै चाडपर्वहरु मनाइन्छ, नवरात्रि पर्वहरु , सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण चैत्र नवरात्रि र अश्विन नवरात्रि सहित।

नेपाल भाषामा कृष्ण पक्ष, गा (𑐐𑐵𑑅, गाः ), हिन्दू क्यालेन्डरमा अँध्यारो चन्द्र पन्ध्रवा वा अस्त हुने चन्द्रमालाई जनाउँछ। कृष्ण ( संस्कृत: कृष्ण ) "गाढा" को लागि संस्कृत हो। कृष्ण पक्ष १५ दिनको अवधि हो, जुन ( पूर्णिमा ) दिन ( पूर्णिमा ) बाट सुरु हुन्छ, ( अमावस्या ) दिनमा परिणत हुन्छ । यस अवधिमा चन्द्रमाको ज्योति गुम्ने भएकाले कृष्ण पक्ष अशुभ मानिन्छ ।

कृष्ण पक्षका चाडपर्वहरु यस प्रकार छन्:

वैदिक ज्योतिषमा जब कुनै व्यक्तिले प्रसना (प्रश्न चार्ट) गर्छ र शुक्र ग्रहले समयावधिलाई संकेत गर्दछ, उत्तरमा उल्लेख गरिएको घटना प्रश्न सोधेको समयदेखि पक्ष ( पखवार ) मा हुनेछ।

• पितृ पक्ष