Ջո Բայդեն: Միացյալ Նահանգների 46-րդ նախագահ

Ջո Բայդեն անգլ.՝ Joseph Robinette Biden Jr.
Միացյալ Նահանգների 46-րդ նախագահ
2021 թվականի հունվարի 20-ից
Նախորդող	Դոնալդ Թրամփ
Միացյալ Նահանգների 47-րդ փոխնախագահ
Հունվարի 20, 2009 - Հունվարի 20, 2017
Նախորդող	Դիկ Չեյնի
Հաջորդող	Մայք Փենս
Դելավերից Միացյալ Նահանգների սենատոր
Հունվարի 3, 1973 - Հունվարի 15, 2009
Նախորդող	Ջ. Քալեբ Բոգս
Հաջորդող	Թեդ Քոֆման
Կուսակցություն՝	Դեմոկրատական կուսակցություն
Կրթություն՝	Սիրաքյուսի համալսարան (1968), Դելավերի համալսարան (1965), Արչմիրի ակադեմիա (1961) և «Գարդեն Սիթի» Համալսարան
Գիտական աստիճան՝	Իրավագիտության դոկտոր և Բակալավր
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ, փաստաբան, համալսարանի դասախոս և գրող
Դավանանք	կաթոլիկություն
Ծննդյան օր	նոյեմբերի 20, 1942(1942-11-20)[…] (81 տարեկան)
Ծննդավայր	Սքրենթոն, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Դինաստիա	Ջո Բայդենի ընտանիք
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Joseph Robinette Biden Jr.
Հայր	Ջոզեֆ Բայդեն ավագ
Մայր	Ջին Բայդեն
Ամուսին	Նելիլա Հանթեր և Ջիլ Բայդեն
Զավակներ	Ջոզեֆ Բո Բայդեն, Նաոմի Բայդեն, Հանթեր Բայդեն և Էշլի Բայդեն
Կայք՝	joebiden.com joebiden.com/es/inicio
Ինքնագիր
Պարգևներ	«Laetare» մեդալ Թայմ 100 Թայմ 100 և Քաջարի հուշատախտակի քայլում
Joe Biden

Ծնվելով Փենսիլվանիա նահանգի Սքրենթոն քաղաքում՝ Բայդենը 1953 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Դելավեր։ Մինչև Սիրաքյուսի համալսարանում իրավագիտության դոկտորի աստիճանի ստացումը սովորել է Դելավերի համալսարանում։ 1970 թվականին ընտրվել է Նյու Քասլ շրջանի խորհրդի անդամ, իսկ արդեն 1972 թվականին՝ Դելավեր նահանգից ԱՄՆ Սենատի անդամ։ Երկար տարիներ եղել է Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ։ Սենատորի կարգավիճակում՝ Ջո Բայդենը նախագծել և ձեռնամուխ է եղել «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» ու «Կանանց նկատմամբ բռնության մասին» օրենքների ընդունմանը։ Նա նաև ղեկավարել է ԱՄՆ Գերագույն դատարանի անդամ դառնալու մասին 6 լսումներ, այդ թվում՝ Ռոբերտ Բորկի և Քլերենս Թոմասի վիճելի լսումները։ 1988 և 2008 թվականների ընտրապայքարի ժամանակ Ջո Բայդենը չի հաղթել փրայմերիզն ու չի կարողացել դառնալ առաջիկա նախագահական ընտրությունների ժամանակ Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածուն։ 2008 թվականին Բարաք Օբաման, դառնալով Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածուն, իր նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ հայտարարել է, որ իր ընտրվելու պարագայում Ջո Բայդենը կդառնա ԱՄՆ փոխնախագահ։ Օբամայի նախագահության երկու շրջանում, երբ 2009-2017 թվականներին Բայդենը զբաղեցնում էր ԱՄՆ փոխնախագահի պաշտոնը, նա եղել է Սպիտակ տանը Օբամայի մերձավոր աջակիցն ու հիմնական խորհրդատուներից մեկը։ 2017 թվականի հունվարին Օբաման Բայդենին պարգևատրել է Ազատության նախագահական մեդալով։

2020 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ Ջո Բայդենը և փոխնախագահի թեկնածու Քամալա Հարիսը հաղթեցին Հանրապետական կուսակցության թեկնածու, այդ պահին գործող նախագահ Դոնալդ Թրամփին ու փոխնախագահ Մայք Փենսին։ 78 տարեկանում ստանձնելով ԱՄՆ նախագահի պաշտոնը՝ Բայդենը ներկայումս ԱՄՆ պատմության ամենատարեց նախագահն է։ Բացի այդ, նա առաջին նախագահն է, որի վարչակազմում փոխնախագահը կին է։ Ավելին, նա առաջին նախագահն է, որն ընտրվել է Դելավեր նահանգից։ 2021 թվականին Ջո Բայդենը ստորագրեց «Ենթակառուցվածքներում ներդրումների և աշխատատեղերի մասին» օրենքը, որը ներկայացվել էր երկու հիմնական կուսակցությունների կողմից։ Բացի այդ, Covid-19-ի տնտեսական հետևանքների մեղմացման, դրան հաջորդած ռեցեսիայի վերացման ու ԱՄՆ տնտեսության վերականգնման նպատակով՝ նա 1,9 տրիլիոն դոլարի փաթեթ հատկացրեց, որն առավել հատնի է «Փրկության ամերիկյան պլան 2021» անվամբ։ Բայդենն առաջարկել է նաև «Կառուցել ավելի լավը, քան նախկինում էր» անունը կրող օրենսդրական նախագիծը, որը, սակայն, ձախողվեց Կոնգրեսում, սակայն դրա որոշ ասպեկտներ տեղ գտան «Գնաճի կրճատման մասին» օրենքում, ինչն ուժի մեջ մտավ 2022 թվականին։ Բայդենը ստորագրել է նաև երկու կուսակցությունների առաջարկած «Չիպերի և գիտության մասին» օրենքը, որը կենտրոնացած էր արտադրության վրա, Քեթանջի Բրաուն Ջեքսոնին նշանակել է Գերագույն դատարանի անդամ և համագործակցել Կոնգրեսի հանրապետական մեծամասնության հետ, որպեսզի հնարավոր լինի կանխարգելել առաջին ազգային դեֆոլտը։ Երկու կողմերը բանակցել և համաձայնության էին հասել «2023 թվականի ֆինանսական պատասխանատվության մասին» գործարքի շուրջ, ինչի արդյունքում բարձրացվեց պետական պարտքի առաստաղը։ Արտաքին քաղաքականության համատեքստում Ջո Բայդենը վերականգնեց Միացյալ Նահանգների անդամակցությունը Փարիզի համաձայնագրին։ Նա ավարտին հասցրեց Աֆղանստանից ԱՄՆ զորքերի դուրսբերումը, ինչի հետևանքով ավարտվեց Աֆղանական պատերազմը և աֆղանական կառավարության տապալումից հետո իշխանության ղեկին եկան թալիբները։ Բայդենն արագ արձագանքեց նաև Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժմանը՝ պատժամիջոցներ սահմանելով Ռուսաստանի դեմ և քաղաքացիական ու ռազմական օգնություն տրամադրեց Ուկրաինային։ 2023 թվականի ապրիլին Բայդենը հայտարարեց 2024 թվականի նախագահական ընտրություններին Դեմոկրատական կուսակցությունից իր թեկնածության առաջադրման մասին։

Ջոզեֆ Ռոբինեթ Բայդեն կրտսերը ծնվել է 1942 թվականի նոյեմբերի 20-ին Փենսիլվանիայի Սքրենթոն քաղաքի Սուրբ Մարիամ հիվանդանոցում, Քեթրին Յուջինիա «Ջին» Բայդենի (ի ծնե՝ Ֆիննեգան) և Ջոզեֆ Ռոբինեթ Բայդեն ավագի ընտանիքում։ Եղել է իռլանդական ծագում ունեցող կաթոլիկ ընտանիքի ավագ որդին, ունի քույր՝ Վալերին և երկու եղբայր՝ Ֆրենսիսը և Ջեյմսը։

Բայդենի հայրը հարուստ է եղել, և ընտանիքը 1946 թվականի աշնանը տուն է գնել Գարդեն Սիթիի Լոնգ Այլենդ հարուստ արվարձանում, սակայն երբ Բայդենը յոթ տարեկան է եղել, հայրը բիզնեսում ձախողումներ է ունեցել և մի քանի տարի ընտանիքը բնակվել է Սքրենթոնում` Բայդենի մորական կողմի տատի և պապի տանը։ 1950-ականներին Սքրենթոնում տնտեսական անկում է սկսվել, և Բայդենի հայրը չի կարողացել կայուն աշխատանք գտնել։ 1953 թվականից, երբ Բայդենը տասը տարեկան է եղել, ընտանիքը բնակվելիս է եղել Դելավերի Քլեյմոնթ քաղաքի մի բնակարանում, այնուհետև տեղափոխվել է հարևան Մեյֆիլդում գտնվող մի սեփական տուն։ Ավելի ուշ Բայդեն ավագը սկսել է հաջողությամբ զբաղվել օգտագործված ավտոմեքենաների առքուվաճառքով՝ ընտանիքի համար ապահովելով միջին խավի կենսակերպ։

Քլեյմոնթի Արչմիր ակադեմիայում Բայդենը բեյսբոլ է խաղացել. աչքի ընկնող կիսապաշտպան է եղել, իսկ ավագ դպրոցի ամերիկյան ֆուտբոլի թիմում՝ ռեսիվեր։ Լինելով աղքատ աշակերտ՝ դպրոցական տարիներին իր դասարանի ավագն է եղել։ Դպրոցն ավարտել է 1961 թվականին։ Նյուարկի Դելավերի համալսարանում սովորելու առաջին տարվա ընթացքում Բայդենը կարճ ժամանակ ֆուտբոլ է խաղացել և ոչնչով աչքի չընկնելով հանդերձ՝ 1965 թվականին կրկնակի բակալավրի աստիճան է ստացել պատմություն և քաղաքագիտություն մասնագիտացմամբ։

Բայդենը կակազություն է ունեցել և քսան տարեկանից բուժում է ստացել։ Կակազությունը հաղթահարելու համար հայելու առջև բանաստեղծություններ է արտասանել։

1966 թվականի օգոստոսի 27-ին Բայդենն ամուսնացավ Սիրաքյուսի համալսարանի ուսանողուհի Նեյլիա Հանթերի հետ։ Վերջինիս ծնողները դժկամորեն էին վերաբերվում իրենց դստեր ամուսնությանը կաթոլիկ տղայի հետ։ Նրանց պսակադրությունը կայացավ Նյու Յորք նահանգի Սքենիեթլես գյուղի կաթոլիկ եկեղեցում։ Երեք երեխա են ունեցել՝ Ջոզեֆ Ռ. Բայդեն III-ը, Ռոբերտ Հանթեր Բայդենը և Նաոմի Քրիստինա Բայդենը։

 

1968 թվականին Բայդենը Սիրաքյուսի համալսարանի իրավաբանական դպրոցում ստացավ իրավագիտության դոկոտորի աստիճան՝ 85 ուսանողների շրջանում զբաղեցնելով 76-րդ հորիզոնականը։ Ցածր հորիզոնական զբաղեցնելը պայմանավորված էր դպրոցի ուսումնառության առաջին տարվա ընթացքում գրագողություն անելու հետ։ 1969 թվականին Բայդենն ընդունվեց Դելավերի փաստաբանական պալատ։

1968 թվականին աշխատանքի անցավ Ուիլմինգթոնի մի իրավաբանական ընկերությունում, որը ղեկավարում էր հայտնի հանրապետական Ուիլյամ Փրիքեթը։ Բայդենը չէր հավանում Դելավերի դեմոկրատ նահանգապետ Չարլզ Լ. Թերրիի վարած պահպանողական ռասսայական քաղաքականությունը և սատարում էր ավելի լիբերալ հանրապետական Ռասել Ու. Փիթերսոնին, որը 1968 թվականին հաղթեց Թերրիին։ Տեղի հանրապետականները «հավաքագրեցին» Բայդենին, սակայն վերջինս գրանցվեց որպես անկուսակցական, քանի որ հակակրանք ուներ հանրապետականների կողմից առաջադրված նախագահի թեկնածու Ռիչարդ Նիքսոնի նկատմամբ։

1969 թվականին Բայդենը սկսեց իրավաբանական գործունեություն ծավալել՝ նախ որպես հանրային պաշտպան, հետո՝ իրավաբանական մի ընկերությունում, որը ղեկավարում էր տեղի ակտիվ դեմոկրատներից մեկը։ Վերջինս Բայդենին ներառեց Դեմոկրատական ֆորումի մեջ. մի խումբ մարդիկ էին, որոնք փորձում էին բարեփոխել և «վերակենդանացնել» պետական կուսակցությունը։ Այսպես, Բայդենը գրանցվեց որպես դեմոկրատ։ Մեկ այլ փաստաբանի հետ իրավաբանական ընկերություն բացեց. կորպորատիվ իրավունքը չէր գրավում Բայդենին, իսկ քրեական իրավունքն էլ լավ չէր վարձրատրվում, և նա սկսեց իր եկամուտն ապահովել գույքի կառավարմամբ։

1970 թվականին Բայդենը չորրորդ շրջանից իր թեկնածությունն առաջադրեց Նյու Քասլ շրջանային խորհրդի անդամի համար։ Այն տեղը, որի համար առաջադրվել էր, զբաղեցնում էր հանրապետական Հենրի Ռ. Ֆոլսոմը, որը խորհրդի շրջանների վերաբաշխումից հետո արդեն առաջադրվել էր հինգերորդ շրջանից։ Բայդենը համընդհանուր ընտրություններում հաղթեց հանրապետական Լոուրենս Թ. Մեսիքին և պաշտոնը ստանձնեց 1971 թվականի հունվարի 5-ին։ Պաշտոնավարեց մինչև 1973 թվականի հունվարի 1-ը. նրան փոխարինեց դեմոկրատ Ֆրենսիս Ռ. Սվիֆթը։ Շրջանային խորհրդում պաշտոնավարելու տարիներին Բայդենը դեմ էր հանդես գալիս մայրուղիների կառուցման մեծ նախագծերին, որոնք, ըստ նրա, կարող է խաթարեին Ուիլմինգթոնի շրջակայքը։

Բայդենը բացահայտ չէր պաշտպանում կամ դեմ չէր Վիետնամի պատերազմին, քանի դեռ չէր առաջադրվել Սենատի ընտրություններում, որի ժամանակ սկսեց դեմ արտահայտվել Ռիչարդ Նիքսոնի կողմից պատերազմ վարելուն։ Դելավերի և Սիրաքյուսի համալսարաններում սովորելու տարիներին Բայդենը կարողացավ տարկետում ապահովել հինգ զորակոչիկ ուսանողների համար այն պարագայում, երբ զորակոչիկների մեծ մասին ուղարկում էին պատերազմ։ 1968 թվականին բժշկական զննության հիման վրա նրան տրվեց պայմանական բժշկական տարկետում։ 2008 թվականին Բայդենի խոսնակն ասաց, որ տարկետման պատճառը եղել է «դեռահաս տարիքում ասթմա ունենալը»։

ԱՄՆ Սենատի քարոզարշավ (1972)

1972 թվականին Բայդենը հաղթեց հանրապետական Ջ. Քալեբ Բոգսին և դարձավ Դելավերից ԱՄՆ կրտսեր սենատոր։ Նա միակ դեմոկրատն էր, որը պատրաստ էր մարտահրավեր նետել Բոգսին և քարոզարշավի համար նվազագույն ֆինանսական միջոցներ ունենալով՝ հաղթելու շանս չուներ։ Բայդենի ընտանիքի անդամներն օգնում էին քարոզարշավի ընթացքում. անձնապես հանդիպում էին ընտրողների հետ, բաժանում թեկնածուի ծրագիրը։ Այս մոտեցումն աշխատեց, քանի որ Դելավերը փոքր էր։ Բայդենին օգնում էին նաև Աշխատանքի ամերիկյան ֆեդերացիա—Արդյունաբերական կազմակերպությունների կոնգրեսը (AFL-CIO) և հարցումներ իրականացնող դեմոկրատ Պատրիկ Քադելը։ Բայդենի ծրագիրը կենտրոնացած էր շրջակա միջավայրի, Վիետնամից զորքը հանելու, քաղաքացիական իրավունքի, հանրային տրանսպորտի, արդարացի հարկման, առողջապահության և «սովորական քաղաքականության» նկատմամբ հանրության դժգոհության վրա։ Ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ Բայդենը Բոգսից հետ էր գրեթե 30% ձայներով, սակայն նրա էներգիան, համակրելի երիտասարդ ընտանիքը և ընտրողների հետ զգայական կապ հաստատելու ունակությունն ի նպաստ նրան աշխատեց, և Բայդենը հաղթեց ձայների 50,5%-ով։

Կնոջ և դստեր մահ

1972 թվականի դեկտեմբերի 18-ին՝ Բայդենի՝ սենատոր ընտրվելուց մի քանի շաբաթ անց, նրա կինը՝ Նեյլիան, և մեկամյա դուստրը՝ Նաոմին, զոհվեցին ավտովթարում, երբ ուղևորվել էին Հոքեսինում սուրբծննդյան գնումներ իրականացնելու։ Նեյլիայի ավտոմեքենային հարվածել էր կիսակցանքով մի բեռնատար, երբ Նեյլիան դուրս էր եկել խաչմերուկից։ Նրանց որդիները՝ Բոն (3 տարեկան) և Հանթերը (2 տարեկան) բավարար առողջական վիճակում տեղափոխվել էին հիվանդանոց. Բոյը՝ ոտքի կոտրվածքով և այլ վնասվածքներով, իսկ Հանթերը՝ գանգի ոչ մեծ կոտրվածքով և գլխի այլ վնասվածքներով։ Բայդենը ցանկանում էր հրաժարական տալ՝ որդիներին խնամելու համար, սակայն Սենատի մեծամասնության ղեկավար Մայք Մենսֆիլդը նրան հետ համոզեց։ Ավտովթարը Բայդենի մեջ զայրույթ և կրոնի նկատմամբ հուսահատություն առաջացրեց։ Նա գրեց, որ Աստված իր հետ սարսափելի խաղ խաղաց և չի կարողանում կենտրոնանալ աշխատանքի վրա։

Ոստիկանությունը մեղադրանք չառաջադրեց բեռնատարի վարորդին՝ համարելով, որ հենց Նեյլիան չէր տեսել մոտեցող բեռնատարին, երբ անցել էր խաչմերուկը։ Այդուհանդեձ, մի քանի անգամ Բայդենը հայտարարել է, որ բեռնատարի վարորդն ալկոհոլ է օգտագործած եղել նախքան վթարը, և մի քանի ԶԼՄ-ներ դա որպես փաստ են հաղորդել։ 1999 թվականին վարորդը մահացավ, սակայն դուստրը ցանկացավ մաքրել հոր անունը և հասնել նրան, որ Բայդենը ներողություն խնդրի։ Գլխավոր դատախազը, որը հետաքննում էր պատահարը, հայտարարեց, որ վարորդի՝ ոչ սթափ վիճակում ավտոմեքենան վարելու համար փաստ չկա։ Արդյունքում Բայդենի խոսնակը հայտարարեց, որ Բայդենն ամբողջությամբ ընդունում է [վարորդի] ընտանիքի այն խոսքերը, որ այդ լուրերը սուտ են։ Բայդենը զանգահարեց վարորդի դստերը՝ ներողություն խնդրելու, և վերջինս ընդունեց նրա ներողությունը։

Երկրորդ ամուսնություն

 

Բայդենն ուսուցչուհի Ջիլ Թրեյսի Ջեյքոբսի հետ ծանոթացել է 1975 թվականին։ Ամուսնացել են Նյու Յորքում գտնվող ՄԱԿ-ի եկեղեցիների կենտրոնում 1977 թվականի հունիսի 17-ին։ Մեղրամիսն անց են կացրել Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետության Բալատոն լճի մոտ։ Ջիլի շնորհիվ Բայդենը կրկին սկսեց հետաքրքրվել քաղաքականությամբ և վերագտավ կյանքի նկատմամբ հետաքրքրությունը։ Բայդենը կաթոլիկ է և կնոջ հետ հաճախում է Բրենդիվայնի Սբ. Հովսեփ եկեղեցու պատարագներին։ Նրանց դուստրը՝ Էշլի Բայդենը, սոցիալական աշխատող է և ամուսնացած է բժիշկ Հովարդ Քրեյնի հետ։ Բո Բայդենն Իրաքում եղել է զինվորական փաստաբան, իսկ ավելի ուշ Դելավերում զբաղեցրել է Գլխավոր դատախազի պաշտոնը։ 2015 թվականին մահացել է ուղեղի քաղցկեղից։ Հանթեր Բայդենն աշխատել է որպես Վաշինգտոնի լոբբիստ և ներդրումների գծով խորհրդատու։ Հոր նախագահ դառնալուց հետո նրա բիզնես գործերը և անձնական կյանքը խոշորացույցի տակ են առնվել։

Դասավանդում

1991-2008 թվականներին Բայդենը, որպես հրավիրված դասախոս, Ուայդեների համալսարանի իրավաբանական դպրոցում սեմինարներ է վարել սահմանադրական իրավունքի վերաբերյալ։ Սեմինարին մասնակցել ցանկացողները շատ են եղել։ Բայդենը երբեմն արտասահմանից է վերադարձել սեմինարներն անցկացնելու համար։

Սենատոր Ջո Բայդեն

 

1973 թվականի հունվարին ԱՄՆ Սենատի քարտուղար Ֆրենսիս Վալեոն Ուիլմինգթոն բժշկական կենտրոնի Դելավերի մասնաճյուղում ընդունեց Ջո Բայդենի երդմնակալության արարողությունը։ Արարողությանը ներկա էին Բայդենի որդին՝ Բոն, որի ոտքն ավտովթարի պատճառով դեռևս վնասված էր, մյուս որդին՝ Հանթերը և ընտանիքի այլ անդամներ։ 30 տարեկանում Ջո Բայդենը դարձավ ԱՄՆ պատմության 7-րդ ամենաերիտասարդ սենատորը։ Իր որդիներին տեսնելու համար՝ Բայդենը գնացքով ամեն օր Վաշինգտոնից մեկնում էր Դելավերի իր տուն։ Յուրաքանչյուր ուղղությամբ երթուղին կազմում էր 74 րոպե։ Նա այս սովորույթը պահեց Սենատում աշխատելու 36 տարիների ընթացքում։

1972 թվականին ընտրվելով Սենատի անդամ՝ Բայդենը վերընտրվեց նաև 1978, 1984, 1990, 1996, 2002 և 2008 թվականներին՝ կանոնավոր ստանալով ընտրողների ձայների 60%-ից ավելին։ Նա Ուիլյամ Ռոթի կրտսեր սենատորն էր, որն առաջին անգամ ընտրվել էր 1970 թվականին։ Ռոթը 2000 թվականի ընտրությունների ժամանակ պարտություն կրեց։ 2023 թվականի դրությամբ՝ Ջո Բայդենը ԱՄՆ պատմության 19-րդ ամենաերկար պաշտոնավարած սենատորն էր։

Սենատում իր առաջին տարիներին Բայդենը կենտրոնացած էր սպառողների իրավունքների պաշտպանության և շրջակա միջավայրի խնդիրների վրա ու պնդում էր, որ կառավարությունը պետք է առավել մեծ հաշվետվողականություն ցուցաբերի։ 1974 թվականին տված հարցազրույցում՝ Բայդենն իրեն բնորոշում էր որպես լիբերալ անձնավորություն, որի համար առաջնային են քաղաքացիական իրավունքներն ու ազատությունները, տարեց քաղաքացիների խնդիրներն ու առողջապահությունը։ Բայց միևնույն ժամանակ Բայդենն իրեն պահպանողական էր համարում այնպիսի հարցերում, ինչպիսիք են աբորտն ու զինապարտությունը։ Բայդենն ԱՄՆ առաջին սենատորն էր, որն իր աջակցությունը հայտնեց Ջիմի Քարթերին՝ 1976 թվականին Դեմոկրատական կուսակցության փրայմերիզին մասնակցելու ժամանակ։ Քարթերը կարողացավ հաղթել կուսակցության փրայմերիզն ու 1976 թվականին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների ժամանակ հաղթեց գործող նախագահ, Հանրապետական կուսակցության թեկնածու Ջերալդ Ֆորդին։ Բայդենն աշխատել է նաև զենքի շրջանառության վերահսկողության վրա։ Այն բանից հետո, երբ Կոնգրեսը չկարողացավ վավերացնել «Ռազմավարական զինատեսակների սահմանափակման մասին» պայմանագիրը, որը 1979 թվականին ստորագրվել էր Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության գլխավոր քարտուղար Լեոնիդ Բրեժնևի և նախագահ Ջիմի Քարթերի միջև, Բայդենը հանդիպեց ԽՍՀՄ արտաքին գործերի նախարար Անդրեյ Գրոմիկոյի հետ՝ ներկայացնելու ամերիկյան կողմի մտահոգությունները։ Նա կարողացավ հասնել անհրաժեշտ փոփոխություններին՝ դրանով բավարարելով Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի առարկությունները։ Բայդենն առավել հայտնի դարձավ, երբ Սենատում լսումների ժամանակ հանդիմանեց պետքարտուղար Ջորջ Շուլցին՝ Ռեյգանի վարչակազմի կողմից Հարավաֆրիկյան Հանրապետությանն աջակցելու մտադրության համար, չնայած վերջինս շարունակում էր վարել ապարտհեյդի իր քաղաքականությունը։

1970-ական թվականների կեսերին Բայդենը Սենատի այն անդամներից մեկն էր, որը խստորեն դեմ էր «բասինգ» երևույթին։ Վերջինիս էությունը կայանում էր նրանում, որ սպիտակամորթ կամ սևամորթ երեխաներին հարկադրաբար տեղափոխում էին մյուս սեռով գերակշող դպրոցներ՝ դրանով փորձելով հաղթահարել ռասսայական սեգրեգացիան։ Դելավերի նրա ընտրողները խստորեն դեմ էին հանդես գալիս դրան ու ազգային մակարդակով նման դիմադրությունն ավելի ուշ հանգեցրեց նրան, որ Դեմոկրատական կուսակցությունը մեծապես սկսեց անտեսել դպրոցներում ինտեգրացիոն քաղաքականությունները։ Սենատում իր առաջին քարոզարշավի ժամանակ Բայդենն աջակցում էր «բասինգին»՝ որպես օրենքով սահմանված սեգրեգացիայի դեմ պայքարի միջոց (դե յուրե սեգրեգացիա), ինչպես Հարավում էր, սակայն դեմ էր «բասինգի» օգտագործմանը՝ մարդկանց բնակության վայրում ռասայական առանձնահատկությունների հետևանքով առաջացած սեգրեգացիան (դե ֆակտո սեգրեգացիա) լուծելու համար, ինչպես Դելավերում էր։ Այդուհանդերձ, նա դեմ հանդես եկավ սահմանդրական փոփոխությունների նախագծին, որով առաջարկվում էր ընդհանրապես արգելել «բասինգ» երևույթը։ 1976 թվականին Բայդենն աջակցեց մի նախագծի, որով արգելվում էր դաշնային միջոցների հատկացումը՝ աշակերտներին իրենց մոտակա դպրոցից դուրս տեղափոխելու համար։ 1977 թվականին նա դարձավ փոփոխության համահեղինակ, որով փակվում էին օրենքում առկա բացերը։ Նախագահ Ջիմի Քարթերը 1978 թվականին ստորագրեց այն, և օրենսդրական փոփոխությունը մտավ ուժի մեջ։

 

1981 թվականին Բայդենը դարձավ Սենատի արդարադատության հանձնաժողովում Դեմոկրատական կուսակցությունից բարձրաստիճան անդամ։ 1984 թվականին «Հանցավորության դեմ պայքարի մասին» օրենքի ընդունման ժամանակ Բայդենը Դեմոկրատական կուսակցությունից օրենսդրական նախագծի ընդունման համակարգողն էր։ Նրա աջակիցները գովաբանում էին վերջինիս այն բանի համար, որ կարողացավ հասնել օրենքի որոշ բացասական կողմերի վերացմանը, որն այդ ժամանակ Բայդենի ամենակարևոր օրենսդրական ձեռքբերումն էր։ 1994 թվականին Բայդենն օգնեց «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» օրենքի ընդունմանը, որով արգելք դրվեց քաղաքացիների կողմից հարձակողական զենք ունենալու վրա։ Բացի այդ, նա ձեռնամուխ եղավ նաև «Կանանց նկատմամբ բռնության մասին» օրենքի ընդունմանը, որը, ինչպես բնորոշել է հենց Բայդենը, իր ամենակարևոր օրենսդրական նախագիծն էր։ 1994 թվականին ընդունված «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» օրենքը մեծ աջակցություն չուներ առաջադիմականների շրջանում։ Վերջիններս Բայդենին քննադատում էին, որ օրենքը հանգեցրեց հանցագործների բանտարկման ցուցանիշի բարձրացմանը։ 2019 թվականին Բայդենն օրենքի ընդունման մեջ իր ունեցած դերակատարումը «մեծ սխալմունք» անվանեց՝ հղում անելով կռեկ-կոկաինի նկատմամբ իր քաղաքականությանը։ Բայդենը նշեց, որ դա «ծուղակի մեջ էր գցել ամբողջ մի սերունդ»։

1993 թվականին Բայդենը կողմ քվեարկեց օրենսդրական մի փոփոխության, որով համասեռականությունը անհամատեղելի էր համարվում զինվորական գործի հետ, ինչը նշանակում էր, որ համասեռականներին արգելվում էր զինված ուժերում ծառայության անցնել։ 1996 թվականին նա կողմ քվեարկեց «Ամուսնության պաշտպանության մասին» օրենքին, որը դաշնային կառավարությանն արգելում էր ճանաչել միասեռ ամուսնությունները։ Դաշնային այս օրենքի համաձայն՝ նույնասեռ ամուսնություններում գտնվող անձինք զրկվում էին հավասար պաշտպանության հնարավորությունից։ Դաշնային այս օրենքը նահանգներին թույլ էր տալիս առաջնորդվել նույն տրամաբանությամբ։ 2015 թվականին օրենքը հակասահմանադրական ճանաչվեց «Օբերգեֆելն ընդդեմ Հոջեսի» գործի քննության արդյունքում։

1990-ական թվականներին Ուայթուոթերսի սկանդալի և Մոնիկա Լևինսկու դեպքի հետաքննությունների ժամանակ Բայդենը քննադատական վերաբերմունք ուներ անկախ իրավախորհրդատու, փաստաբան Քենեթ Սթարի նկատմամբ՝ նշելով, որ ավելի շուտ «դժոխքում ցուրտ կլինի», քան հաջորդ անկախ իրավախորհրդատուն կստանա նման լիազորություններ։ Բիլ Քլինթոնի իմպիչմենտի ժամանակ նա դեմ քվեարկեց գործող նախագահին անվստահություն հայտնելու նախագծին։ 2000-ական թվականներին Բայդենը հովանավորում էր սնանկության մասին օրենսդրության ընդունմանը, որի լոբիզմով զբաղվում էին վարկային քարտերի թողարկմամբ զբաղվող կազմակերպությունները։ 2000 թվականին նախագահ Քլինթոնը օրենսդրական այս նախաձեռնության նկատմամբ վետո կիրառեց, սակայն այն ընդունվեց 2005 թվականին՝ «Սնանկության չարաշահումների կանխարգելման և սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենք անվամբ։ Ջո Բայդենը դարձավ դեմոկրատ 18 սենատորներից մեկը, որը կողմ քվեարկեց օրենսդրական այս նախագծին, մինչդեռ դեմոկրատների մեծամասնությունն ու սպառողների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպությունները դեմ էին դրան։ Որպես սենատոր, Բայդենը խստորեն աջակցում էր «Amtrak»-ի և երկաթուղային անվտանգության ֆինանսավորման ավելացմանը։

Ուղեղի վիրահատություններ

1988 թվականի փետրվարին պարանոցի շրջանում աճող ցավի մի քանի նոպաներից հետո Բայդենը ստացիոնար բուժման է տեղափոխվում Ուոլթեր Ռիդ զինվորական հոսպիտալ՝ ներգանգային գլյուտային անևրիզմը շտկող վիրահատության համար։ Վերականգնման ժամանակ նրա մոտ հայտնաբերվում է թոքային էմբոլիայի բարդացած վիճակ։ Նույն տարվա մայիսին վիրահատական ճանապարհով հեռացվում է երկրորդ անևրիզման։ Առողջությունը վերականգնելու համար Բայդենը շուրջ 7 ամիս չի մասնակցում Սենատի աշխատանքներին։

Սենատի արդարադատության հանձնաժողով

 

Բավական երկար տարիներ Բայդենը եղել է Սենատի արդարադատության հանձնաժողովի անդամ։ Բայդենն այս հանձնաժողովը ղեկավարել է 1987-1995 թվականներին, իսկ 1981-1987 թվականներին եղել է փոքրամասնության (այս պարագայում՝ Դեմոկրատական կուսակցության) առաջատար անդամ։ Նույն կարգավիճակում նա եղել է նաև 1995-1997 թվականներին։

Հանձնաժողովի ղեկավարի կարգավիճակում Բայդենը նախագահել է ԱՄՆ գերագույն դատարանի անդամի թեկնածության հաստատման երկու լսումներ, որոնք շատերի կարծիքով վիճահարույց են եղել։ Երբ 1988 թվականին Գերագույն դատարանի անդամի կարգավիճակում առաջարկվեց Ռոբերտ Բորքի թեկնածությունը, Բայդենը չեղյալ հայտարարեց Բորքի հնարավոր նշանակման վերաբերյալ իր բանավոր հայտարարությունը, որի մասին նշել էր նախորդ տարի հարցազրույցներից մեկի ժամանակ։ Պահպանողականները խիստ վրդովվել էին, բայց լսումների վերջում նրանք Բայդենին գովեցին իր արդարության, հումորի և քաջության համար։ Մերժելով Բորքի որոշ ընդդիմադիրների փաստարկները՝ Բայդենն իր առարկությունները կառուցեց Բորքի խիստ օրիգինալիստական հայացքների և Սահմանադրության մեկնաբանության միջև առկա հակասության հիման վրա, որ ԱՄՆ Սահմանադրությունը ճանաչում և պաշտպանում է անձնական ազատության և գաղտնիության հետ կապված որոշակի իրավունքներ, նույնիսկ եթե այդ իրավունքները բացահայտորեն նշված չեն Սահմանադրության տեքստում։ Հանձնաժողովում Բորքի թեկնածությունը մերժվեց 5/9 ձայների հարաբերակցությամբ, իսկ դրանից հետո Սենատում՝ 42/58 հարաբերակցությամբ։

1991 թվականին Գերագույն դատարանի թեկնածուի կարգավիճակում Քլերենս Թոմասի թեկնածության լսումների ժամանակ սահմանադրական հիմնախնդիրների վերաբերյալ Բայդենի հարցերը հաճախ այն աստիճանի շփոթեցնող էին, որ Թոմասը երբեմն կորցնում էր դրանց գիծը։ Ավելի ուշ, Թոմասը գրել էր, որ Բայդենի հարցերը նման էին «բեյսբոլի գնդակների»։ Հանձնաժողովում լսման ավարտից հետո հանրությունն իմացավ, որ Օկլահոմայի համալսարանի իրավունքի դպրոցի պրոֆեսոր Անիտա Հիլը Թոմասին մեղադրել էր սեռական անթույլատրելի մեկնաբանություններ անելու մեջ, երբ նրանք միասին են աշխատելուց եղել։ Բայդենը տեղյակ էր այս մեղադրանքներից որոշների մասին, բայց ի սկզբանե դրանով կիսվել էր միայն հանձնաժողովի հետ, որովհետև Հիլն այդ ժամանակ հրաժարվել էր վկայություն տալ։ Հանձնաժողովի լսումը վերաբացվեց, և Հիլը սկսեց վկայություն տալ, բայց Բայդենը թույլ չտվեց վկայություններ վերցնել մյուս վկաներից, որոնց թվում էին բռնության հարցերով մասնագետները և մի կին, որը ևս Թոմասին մեղադրել էր սեռական անթույլատրելի մեկնաբանությունների մեջ։ Այդուհանդերձ, Սենատը ձայների 52/48 հարաբերակցությամբ հաստատեց Թոմասի թեկնածությունը։ Բայդենը ևս դեմ քվեարկողների շարքում էր։ Լիբերալ հայացքներ ունեցող իրավաբաններն ու կանանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող խմբերը խորապես համոզված էին, որ Բայդենը լսումները ճիշտ չի անցկացրել և չի արել անհրաժեշտը՝ Հիլին աջակցելու համար։ 2019 թվականին Բայդենը Հիլին խոստովանեց, որ զղջում է վերջինիս նկատմամբ ժամանակին ցուցաբերած իր վերաբերմունքի համար, բայց Հիլն ավելի ուշ հայտարարեց, որ շարունակում է չներել Բայդենին։

Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողով

 

Երկար տարիներ Ջո Բայդենը եղել է ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամ։ 1997 թվականին նա դարձավ հանձնաժողովում փոքրամասնության (տվյալ պարագայում՝ Դեմոկրատական կուսակցության) բարձրաստիճան անդամ։ Նա հանձնաժողովը նախագահել է 2001 թվականի հունիսից մինչև 2003 և 2007-2009 թվականներին։ Նա հիմնականում դիրքավորվում էր լիբերալ ինտերնացիոնալիստի կերպարում։ Բայդենը մի շարք հարցերում արդյունավետորեն համագործակցել է հանրապետականների հետ և որոշ դեպքերում նույնիսկ դեմ գնացել Դեմոկրատական կուսակցության հիմնական քաղաքական տեսակետին։ Այս ժամանակահատվածում նա հանդիպել է 60 երկրների և միջազգային կազմակերպությունների առնվազն 150 առաջնորդների հետ՝ արտաքին քաղաքական դաշտում դառնալով Դեմոկրատական կուսակցության ձայներից մեկը։

1991 թվականին Բայդենը դեմ քվեարկեց Պարսից ծոցի պատերազմին ԱՄՆ միջամտությանը։ Ընդ որում, դեմոկրատ 55 սենատորներից միայն 45-ն էին դեմ քվեարկել։ Նա հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն կրում է Հակաիրաքյան կոալիցիայի ողջ բեռը։

1991 թվականին Խորվաթիայի անկախության պատերազմի ժամանակ լսելով սերբական բռնությունների մասին՝ Բայդենն սկսեց հետաքրքրվել Հարավսլավիայի պատերազմներով։ Երբ բռնկվեց Բոսնիական պատերազմը, Բայդենն առաջիններից մեկն էր, որը կոչ արեց կիրառել «զինելու ու հարվածելու» քաղաքականությունը, ինչը ենթադրում էր հավասարակշռության ապահովման համար մուսուլման բոսնիացիների զինում և անհրաժեշտության դեպքում հարվածների տարափ Բոսնիայի անջատողական սերբերի նկատմամբ։ Ջորջ Ու. Բուշի, և Բիլ Քլինթոնի վարչակազմերը դժկամություն էին ցուցաբերում այդ քաղաքականության հնարավոր իրականացման հարցում՝ մտահոգություններ ունենալով, որ պատերազմը կարող է ներառել ողջ Բալկանյան թերակղզին։ 1993 թվականի ապրիլին Բայդենը երեք ժամանոց լարված հանդիպում ունեցավ Սերբիայի առաջնորդ Սլոբոդան Միլոշևիչի հետ։ Բայդենն աշխատեց օրենսդրական ձևակերպումների մի քանի տարբերակների վրա, որոնք կոչ էին անում ԱՄՆ-ին առավել ակտիվ մասնակցություն ունենալ այս հակամարտության մեջ։ Նա 1990-ականների կեսերին Բալկանյան քաղաքականության վրա ազդելու գործում իր դերն անվանել է իր «հասարակական կյանքի ամենահպարտ պահը», որը կապված է արտաքին քաղաքականության հետ։ 1999 թվականին՝ Կոսովոյի պատերազմի ժամանակ, Բայդենն իր աջակցությունը հայտնեց ՆԱՏՕ-ի կողմից Հարավսլավիայի ռմբակոծմանը։ Նա և սենատոր Ջոն Մաքքեյնը դարձան «Մաքքեյն-Բայդեն Կոսովո» բանաձևի հեղինակներ, որը Քլինթոնի վարչակազմին կոչ էր անում օգտագործել անհրաժեշտ բոլոր միջոցները՝ ներառյալ ցամաքային զորքերը, Կոսովոյում էթնիկ ալբանացիների նկատմամբ Միլոշևիչի գործողություններին դիմակայելու համար։

Աֆղանստանի և Իրաքի պատերազմներ

 

Բայդենն Աֆղանստանի պատերազմի ակտիվ աջակիցներից մեկն էր։ Նա մշտապես նշում էր, որ «ինչ էլ որ պետք լինի, մենք պետք է դա անենք»։ Լինելով Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ՝ Բայդենը 2002 թվականին հայտարարեց, որ Իրաքի նախագահ Սադդամ Հուսեյնը ԱՄՆ ազգային անվտանգության սպառնալիքներից է և չկա այլ տարբերակ, քան վերացնել այդ սպառնալիքը։ 2002 թվականի հոկտեմբերին նա կողմ քվեարկեց «Իրաքի դեմ ռազմական ուժերի կիրառման թույլտվության մասին» որոշմանը, ինչը փաստացի թույլ տվեց Միացյալ Նահանգներին ներխուժել Իրաքի տարածք։ Որպես հանձնաժողովի նախագահ, նա հրավիրել էր մի շարք վկաների, որոնք ներխուժման որոշման օգտին կողմ կարտահայտվեին։ Նրանք վկայություններ են տվել, որոնք կոպտորեն խեղաթյուրում էին Սադդամ Հուսեյնի և նրա աշխարհիկ կառավարության մտադրությունները, պատմությունն ու կարգավիճակը։ Սադդամ Հուսեյնի կառավարությունը Ալ-Կաիդա ահաբեկչական խմբավորման ակնհայտ թշնամիներից մեկն էր, ու ամերիկյան կողմը պնդում էր, որ Իրաքում կան զանգվածային ոչնչացման զենքի խոշոր պաշարներ։ Որոշ ժամանակ անց Բայդենը սկսեց քննադատել այս պատերազմը ու իր քվեն ու դերն անվանեց «սխալմունք», բայց որևէ քայլ չարեց Իրաքից զորքերի դուրսբերման ուղղությամբ։ Նա աջակցում էր Իրաքի բռնազավթման համար անհրաժեշտ միջոցների հատկացմանը, սակայն վիճարկում, որ պատերազմը պետք է միջազգայնացվի ու անհրաժեշտ են էլ ավելի մեծ թվով զինվորականներ։ Բացի այդ, նա կարծում էր, որ Բուշի վարչակազմն այդ ներխուժման գնի ու տևողության մասին պետք է «խոսի ամերիկյան ժողովրդի հետ»։

2006 թվականի վերջին Բայդենի դիրքորոշումը զգալիորեն փոխվում է։ 2007 թվականին նա դեմ հանդես եկավ Իրաքում ամերիկյան զորքերի թվի ավելացմանը՝ նշելով, որ գեներալ Դևիդ Պետրեուսը «միանգամայն սխալ էր»՝ կարծելով, թե ռեսուրսների մեծացմամբ հնարավոր կլինի հասնել ցանկալի նպատակին։ Փոխարենը Բայդենը հանդես էր գալիս այն առաջարկի օգտին, համաձայն որի՝ Իրաքը պետք է դառնար երեք էթնիկ պետություններից բաղկացած դաշնություն։ Ներկայիս մոտեցումը շարունակելու կամ զորքերը դուրսբերելու փոխարեն, պլանը «երրորդ ուղի» էր առաջարկում. Իրաքը դարձնել դաշնություն, և քրդերին, շիաներին ու սուննիներին հնարավորություն տալ ինքնակառավարվելու իրենց հայրենի շրջաններում։ 2007 թվականի սեպտեմբերին Սենատն ընդունեց այդ ծրագրին հավանություն տվող, բայց պարտադիր ուժ չունեցող բանաձև, սակայն գաղափարը ձախողվեց՝ չկարողանալով մեծ տարածում գտնել։

1988 թվականի քարոզարշավ

 

Բայդենը 1987 թվականի հունիսի 9-ին պաշտոնապես հայտարարեց Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահական ընտրություններին մասնակցելու իր մտադրության մասին։ Նա համարվում էր ուժեղ թեկնածու, որովհետև չուներ ծայրահեղական հայացքներ, լավ ճարտասան էր, Սենատում զբաղեցնում էր բարձր պաշտոն (այդ ժամանակ Սենատի արդարադատության հանձնաժողովի նախագահն էր) ու առաջիկայում գլխավորելու էր Գերագույն դատարանի անդամի թեկնածու Ռոբերտ Բորքի նշանակման լսումները։ Բացի այդ, իր ելույթներում նա մշտապես կոչով դիմում էր բեյբի բումերներին։ Նախագահի պաշտոնում ընտրվելու պարագայում Բայդենը կդառնար Ջոն Ֆ. Քենեդիից հետո ԱՄՆ պատմության երկրորդ ամենաերիտասարդ նախագահը։ 1987 թվականի առաջին եռամսյակում նա ավելի շատ ձայն է հավաքել, քան ցանկացած այլ թեկնածու։

Օգոստոսին, աշխատակիցների մրցակցության ու թշնամանքի պատճառով, նրա քարոզարշավի հաղորդագրությունները շփոթեցնող էին դարձել, իսկ սեպտեմբերին Բայդենը մեղադրվեց գրագողության մեջ։ Ոմանք պնդում էին, որ նախագահի թեկնածուի ելույթներից մեկը խիստ նման էր Մեծ Բրիտանիայի լեյբորիստական կուսակցության առաջնորդ Նեյլ Քինոքի ելույթներից մեկին։ Բայդենի ու Քինոքի ելույթների նմանություններից մեկն այն էր, որ երկու քաղաքական գործիչներն էլ հայտարարել էին, որ իրենց ընտանիքի առաջին անդամն են, որն ընդունվել է համալսարան։ Բայդենը իր նախկինում Քինոքին էր վերագրել այդ ձևակերպումը, բայց նույնը չէր արել օգոստոսի վերջին իր ելույթների ժամանակ^:230–232։ Քինոքն իր տեսակով առավել ներողամիտ էր։ Երկու քաղաքական գործիչները հանդիպեցին 1988 թվականին՝ հիմք դնելով երկարատև բարեկամության։

Այդ տարի ավելի վաղ նա որոշ հատվածներ կիրառեց Ռոբերտ Քենեդու` 1967 թվականի ելույթից (ինչի մեղքն իրենց վրա վերցրեցին Բայդենի օգնականները) և հակիրճ մի արտահայտություն Ջոն Ֆ. Քենեդու երդմնակալության արարողության ելույթից։ Երկու տարի առաջ էլ նա օգտագործել էր Հաբերթ Համֆրիի՝ 1976 թվականի ելույթից մի հատված։ Գրագողության մեղադրանքներին ի պատասխան Բայդենը հայտարարել էր, որ քաղաքական գործիչները, առանց հղում անելու, հաճախ վերցնում են միմյանց ելույթներից առանձին հատվածներ։ Իր այս հայտարարությունից հետո Բայդենը նշեց, որ Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի թեկնածուի մյուս հավակնորդ հանդիսացող Ջեսսի Ջեքսոնը զանգահարել է իրեն և նշել, որ ինքը (Ջեքսոնը) ևս կիրառել է Համֆրիի ելույթի այն հատվածը, որը վերցրել էր Բայդենը։

Մի քանի օր անց հայտնի դարձավ, որ Ջո Բայդենն իրավունքի դպրոցում սովորելու տարիներին օգտագործել է «Fordham Law Review»-ի հոդվածներից մեկի բովանդակության մի մասը, առանց համապատասխան հղումներ անելու։ Նա ստիպված էր կրկնել կուրսը ու հանձնեց այն բարձր գնահատականներով։ Բայդենի դիմումի հիման վրա Դելավերի գերագույն դատարանի մասնագիտական պատասխանատվության խորհուրդն ուսումնասիրեց միջադեպը և եկավ այն եզրակացության, որ Բայդենը որևէ կանոն չի խախտել։

Իր կենսագրության վաղ տարիների մասին Բայդենն արել է մի շարք կեղծ կամ չափազանցված պնդումներ։ Նա պնդում էր, որ համալսարանում ստացել է երեք աստիճան, որ իրավունքի դպրոց է ընդունվել ամբողջական դրամաշնորհով, որ ավարտել է դպրոցը՝ դասարանում լինելով այն աշակերտներից մեկը, որն ունեցել է բարձր գնահատականներ և որ մասնակցել է քաղաքացիական իրավունքների շարժման երթին։ Նախագահական մրցավազքի վերաբերյալ սահմանափակ թվով այլ նորությունները ամրապնդեցին այս բացահայտումները և 1987 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Բայդենը հայտարարեց իր թեկնածության հանման մասին՝ նշելով, որ իր վրա է ընկել իր անցյալի սխալների «չափազանցված ստվերը»։

2008 թվականի քարոզարշավ

 

Նախորդ մի քանի ընտրությունների ժամանակ առաջադրման հնարավորությունն ուսումնասիրելուց հետո՝ 2007 թվականի հունվարին Բայդենը հայտարարեց 2008 թվականի նախագահական ընտրություններին իր թեկնածության առաջադրման մասին։ Իր քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը կենտրոնացած էր Իրաքի պատերազմի, Սենատի հանձնաժողովներում նախագահության և արտաքին քաղաքականության մեջ իր փորձի վրա։ Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Բայդենն աչքի ընկավ իր միավանկ արտահայտություններով։ Բանավեճերից մեկի ժամանակ հանրապետական թեկնածու Ռուդոլֆ Ջուլիանիի վերաբերյալ նա այս կերպ արտահայտվեց. «Միայն երեք բան նա նշեց նախադասության մեջ. գոյական, բայ և 9/11»։

Բայդենը դժվարություններ ուներ իր քարոզարշավի ֆինանսավորման հարցում, ամեն կերպ փորձում էր մարդկանց ներգրավել իր հանրահավաքներին և և չկարողացավ հաջողության հասնել բարձր հեղինակություն ունեցող թեկնածուներ Բարաք Օբամայի և սենատոր Հիլարի Քլինթոնի դեմ պայքարում։ Դեմոկրատական կուսակցությունից թեկնածուների ազգային վարկանիշում, որն իրականացվում էր ԱՄՆ ողջ տարածքում հարցումների միջոցով, նա երբեք չկարողավ աջակցության երկնիշ թիվ ստանալ։ 2008 թվականի հունվարի 3-ին կայացած առաջին բանավեճի ժամանակ, որն ընթանում էր Այովայում, Բայդենը զբաղեցրեց 5-րդ հորիզոնականը՝ ստանալով նահանգի պատվիրաների ձայների 1 %-ից էլ պակաս։ Նույն երեկոյան նա դուրս եկավ նախագահական ընտրապայքարից։

Չնայած նախագահական ընտրապայքարում իր անհաջողությանը, Բայդենի 2008 թվականի քարոզարշավն էականորեն բարձրացրեց քաղաքական աշխարհում նրա ունեցած կշիռը^:336։ Մասնավորապես, դա էապես փոխեց Բայդենի ու Օբամայի հարաբերությունները։ Չնայած որ երկուսն էլ եղել են Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում, երկու դեմոկրատ քաղաքական գործիչներն այնքան էլ մոտ հարաբերություններ չունեին։ Ինչպես պնդում են որոշ փորձագետներ, Բայդենին զայրացնում էր Օբամայի քաղաքական արագ վերելքը, մինչդեռ Օբաման Բայդենին համարում էր շատախոս և որոշ տարրերին հովանավոր^{:28, 337–338}։ 2007 թվականին իրար հետ ունենալով առավել սերտ շփում՝ Օբաման գնահատում էր Բայդենի նախընտրական քարոզարշավի ոճը։ Նա նշում էր, որ Բայդենը ճիշտ է անում, որ պարբերաբար դիմում է աշխատավոր դասակարգին։ Ավելի ուշ, Բայդենը խոստովանեց, որ Օբաման իրեն կարողացավ համոզել, որ ինքը «իրական գործարք է» (ի նկատի ունի նախագահի արժանի թեկնածու)^{:28, 337–338}։

2008 թվականի քարոզարշավ

 

Նախագահական մրցավազքից հրաժարվելուց շատ չանցած Օբաման մասնավոր զրույցում Բայդենին ասաց, որ ցանկանում է նրա համար կարևոր պաշտոն առանձնացրել իր վարչակազմում։ Օգոստոսի սկզբին Օբաման և Բայդենը գաղտնի հանդիպում ունեցան՝ քննարկելու այդ հնարավորությունը, որի արդյունքում նրանց միջև սերտ անձնական հարաբերություններ հաստատվեցին։ 2008 թվականի օգոստոսի 22-ին Օբաման հայտարարեց, որ Բայդենը լինելու է փոխնախագահ։ Նյու Յորք Թայմսը հաղորդեց, որ նման ընտրություն կատարելու հիմքում ընկած է այնպիսի մարդ գտնելը, որը փորձ կունենար արտաքին քաղաքականության և ազգային անվտանգության ոլորտներում։ Կարծիք կար նաև, որ Բայդենը գրավիչ է միջին խավի ընտրողների և «կապույտ օձիքավորների» համար։ Բայդենը պաշտոնապես առաջադրվեց փոխնախագահի պաշտոնի համար 2008 թվականի օգոստոսի 27-ին՝ Դենվերում կայացած Դեմոկրատական ազգային համագումարում կայացած քվեարկության հիման վրա։

Բայդենի փոխնախագահական քարոզարշավը քիչ լուսաբանվեց լրատվամիջոցների կողմից, քանի որ ԶԼՄ-ներն ավելի շատ ուշադրություն դարձնում էին հանրապետական թեկնածու, Ալյասկայի նահանգապետ Սառա Փեյլինին։ Հետևելով նախընտրական շտաբի ցուցումներին՝ Բայդենը հակիրճ ելույթներ էր ունենում և փորձում էր խուսափել չմտածված արտահայտություններ անելուց։ Իր ելույթներից մեկում նա մի անգամ ասել էր, որ Օբաման պաշտոնը ստանձնելուց հետո ստուգման է ենթարկվել օտարերկրյա գերտերության կողմից։ Այս հայտարարությունը բացասական արձագանք գտավ մամուլում ու քաղաքական ընդդիմադիրների շրջանում, իսկ անձնապես Օբամային՝ հիասթափեցրեց։ «Քանի՞ անգամ է Բայդենն ինչ-որ հիմարություն ասելու»,— ասաց նա^{:411–414, 419}։ Նախընտրական շտաբի աշխատակիցները Բայդենի կոպիտ սխալներն անվանում էին «Ջոյի ռումբեր» և Բայդենին չէին տեղեկացնում ռազմավարական քննարկումների մասին, ինչն իր հերթին բարկացնում էր Բայդենին։ Երկու նախընտրական շտաբերի միջև հարաբերությունները մոտ մեկ ամիս լարված էին, այնուհետև Բայդենը զանգահարեց Օբամային և ներողություն խնդրեց, որից հետո ամուր գործընկերություն հաստատվեց^:411–414։

Քանի որ 2007–2010 թվականների ֆինանսական ճգնաժամը 2008 թվականի սեպտեմբերի իրացվելիության ճգնաժամով հասավ իր գագաթնակետին և ԱՄՆ ֆինանսական համակարգի առաջարկած ֆինանսական օգնությունը դարձավ նախընտրական քարոզարշավի հիմնական գործոնը, Բայդենը կողմ քվեարկեց 700 միլիարդ դոլարի օգնություն տրամադրող Տնտեսության արտակարգ կայունացման մասին օրենքին, որն ընդունվեց Սենատում։ 2008 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Բայդենը Փեյլինի հետ Սենթ Լյուիսում գտնվող Վաշինգտոնի համալսարանում մասնակցեց բանավեճի։ Բանավեճից հետո անցկացված հարցումները ցույց տվեցին, որ թեև Փեյլինը գերազանցել է մի շարք ընտրողների ակնկալիքները, Բայդենը, ընդհանուր առմամբ, հաղթել է բանավեճում։

2008 թվականի նոյեմբերի 4-ին Օբաման և Բայդենն ընտրվեցին ձայների 53%-ով և ստացան 365 ընտրական միավոր, մինչդեռ ՄակՔեյնն ու Փեյլինը՝ 173 միավոր։

Այն ժամանակ, երբ Բայդենն առաջադրվել էր փոխնախագահի պաշտոնում, առաջադրվել էր նաև Սենատում վերընտրվելու համար, ինչը թույլ է տրվում Դելավերի օրենքով։ Նոյեմբերի 4-ին նա վերընտրվեց Սենատում՝ հաղթելով հանրապետական Քրիստին Օ'Դոնելին։ Հաղթելով երկու ընտրապայքարում՝ Բայդենը որոշեց Սենատից չհեռանալ մինչև երդմնակալության օրը՝ 2009 թվականի հունվարի 6-ը։ Բայդենը Սենատում վերջին անգամ քվեարկեց հունվարի 15-ին՝ սատարելով երկրորդ՝ 350 միլիարդ դոլարի հատկացմանը «Խնդրահարույց ակտիվների փրկության ծրագրին» և ավելի ուշ այդ օրը հրաժարական տվեց։

2012 թվականի քարոզարշավ

2010 թվականի հոկտեմբերին Բայդենը հայտարարեց, որ Օբաման իրեն առաջարկել է 2012 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ մնալ իր՝ փոխնախագահի թեկնածուն, սակայն քանի որ Օբամայի հեղինակությունն ընկնում էր, Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ուիլյամ Մ. Դեյլին 2011 թվականի վերջին գաղտնի հարցում և ֆոկուս խմբային հետազոտություն իրականացրեց՝ ընտրացուցակում Բայդենին Հիլարի Քլինթոնով փոխարինելու նպատակով։ Սակայն այս մտքից հրաժարվեցին, քանի որ արդյունքները որևէ դրական փոփոխություն ցույց չտվեցին Օբամայի առումով, իսկ Սպիտակ տան պաշտոնյաներն ավելի ուշ հայտարարեցին, որ Օբաման երբեք այդ գաղափարն անձամբ չի դիտարկել։

 

Բայդենի՝ 2012 թվականի մայիսին արված հայտարարությունը, որ իրեն «լիովին ձեռք են տալիս» նույնասեռ ամուսնությունները, գրավեց հանրության ուշադրությունը՝ ի տարբերություն Օբամայի դիրքորոշման, որը համարում էին «էվոլյուցիոն»։ Բայդենը այս հայտարարությունն արել էր՝ առանց վարչակազմի համաձայնության, և Օբաման իր օգնականների հետ բավականին բարկացել էին, քանի որ Օբաման ծրագրել էր փոխել իր դիրքորոշումը մի քանի ամիս անց՝ կուսակցության համագումարին պատրաստվելիս։ Նույնասեռականների իրավունքների պաշտպանները կառչեցին Բայդենի այդ հայտարարությունից, և մի քանի օր անց Օբաման հայտարարեց, որ ինքը ևս սատարում է նույնասեռ ամուսնություններին։ Սա մի հայտարարություն էր, որը մասնակիորեն ստիպված էր անել Բայդենի հայտարարությունից հետո։ Բայդենն առանձին ներողություն խնդրեց Օբամայից այդ հայտարարության համար, իսկ Օբաման հանրայնորեն ընդունեց, որ ներողությունն ի սրտե էր արվել։

Օբամայի նախընտրական շտաբը Բայդենին գնահատում էր որպես տեղական նշանակության քաղաքական գործչի, ինչի արդյունքում վերջինս տատանվող նահանգներում ելույթների խիտ գրաֆիկ ուներ, երբ 2012 թվականի գարնանը սկսվեց վերընտրման քարոզարշավը։ 2012 թվականի օգոստոսին տարբեր ռասսայական ծագում ունեցող լսարանի առջև արված արտահայտությունն այն մասին, որ հանրապետականների՝ Ուոլ Սթրիթի կանոնակարգերը մեղմելու նպատակով արված առաջարկները «ձեզ բոլորիդ կրկին շղթայակապելու են», նորից գրավեց հանրության ուշադրությունը։ Հոկտեմբերի 11-ին հանրապետականների թեկնածու Փոլ Ռայանի հետ փոխնախագահական բանավեճի ժամանակ Բայդենը պաշտպանում էր Օբամայի վարչակազմի տեսակետը։ Նոյեմբերի 6-ին Օբաման և Բայդենը վերընտրվեցին ձայների 51%-ով և ստացան 332 ընտրական միավոր, մինչդեռ Միթ Ռոմնին ու Փոլ Ռայանը՝ 206 միավոր։

Առաջին ժամկետ (2009–2013)

 

Բայդենը հայտարարեց, որ մտադիր է ձերբազատվել Ջորջ Բուշի ժամանակ փոխնախագահի պաշտոնը զբաղեցրած Դիք Չեյնիի որոշ պարտականություններից և որ չի պատրաստվում կրկնօրինակել նախորդ փոխնախագահին։ 2009 թվականի հունվարի 20-ին Բայդենը երդում տվեց որպես ԱՄՆ 47-րդ փոխնախագահ։ Նա առաջին փոխնախագահն էր Դելավերից և առաջին կաթոլիկ փոխնախագահը։

Օբաման շուտով սկսեց Բայդենին համեմատել բասկետբոլիստի հետ. «անթիվ-անհամար գործ է անում, որը չի երևում վիճակագրական տվյալների մեջ»։ Մայիսին Բայդենն այցելեց Կոսովո և հաստատեց ԱՄՆ այն դիրքորոշումը, որ «Կոսովոյի անկախությունն անշրջելի է»։ Բայդենը ներքին բանավեճերում պարտվեց պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնին Աֆղանստան 21000 նոր զինվոր ուղարկելու հարցում, սակայն նրա թերահավատությունը ճիշտ էր, և 2009 թվականին Բայդենի տեսակետն ավելի ազդեցիկ դարձավ, քանի որ Օբաման վերանայեց իր ռազմավարությունն Աֆղանստանում։ Գրեթե երկու ամիսը մեկ Բայդենն այցելում էր Իրաք՝ դառնալով ԱՄՆ վարչակազմի անունից Իրաքում ակնկալվող առաջընթացի մասին իրաքյան ղեկավարությանը հաղորդագրություններ փոխանցող պատասխանատու անձը։ Կարճ ասած՝ Իրաքի քաղաքականությանը հետևելը դարձավ Բայդենի պարտականությունը. ասում են՝ Օբաման ասել է. «Ջո՛, դու ես զբաղվում Իրաքով»։ Մինչև 2012 թվականը Բայդենն ութ այց է կատարել Իրաք, սակայն երբ ԱՄՆ զորքը 2011 թվականին հանվեց Իրաքից, նրա վերահսկողությունը թուլացավ։

 

Բայդենը վերահսկում էր Օբամայի՝ տնտեսության խթանման համար մշակված փաթեթից ենթակառուցվածքների վրա արվող ծախսերը, որոնք միտված էին շարունակվող անկումը հակազդելուն։ Բայդենին գոհացնում էր այն, որ այդ շրջանում մսխման կամ կոռուպցիայի որևէ խոշոր դեպք չի արձանագրվել, իսկ երբ 2011 թվականի փետրվարին ավարտվում էր իր վրա դրված այդ պարտականությունը, նա հայտարարեց, որ դրամական միջոցների հետ կապված խարդախությունների դեպքերը չեն գերազանցում 1%-ը։

2009 թվականի ապրիլի վերջին H1N1 գրիպի համավարակի (խոզի գրիպ) բռնկման սկզբում բարձրացված հարցին Բայդենի ոչ ստանդարտ պատասխանը Սպիտակ տունն արագ հերքեց։ Այս միջադեպը կրկին հիշեցրեց Բայդենի՝ սխալներ թույլ տալու հակումը։ 2009 թվականի հուլիսին բախվելով գործազրկության աճին՝ Բայդենն ընդունեց, որ վարչակազմը «ճիշտ չի գնահատել տնտեսության վիճակը», սակայն համոզմունք հայտնեց, որ տնտեսությունը խթանելուն միտված միջոցառումներն ավելի շատ աշխատատեղեր կստեղծեն, երբ ծախսերի տեմպն արագանա։ 2010 թվականի մարտի 23-ին խոսափողով լսվեց այն, որ Բայդենը նախագահին ասում էր՝ «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության և սպասարկման մասին օրենքն» ընդունելը «մեծ բան է»։ Թեև Բայդենն ու Օբաման բնավորությամբ տարբեր էին, նրանք ընկերներ էին, որի պատճառը մասամբ այն էր, որ Օբամայի դուստրը՝ Սաշան, և Բայդենի թոռը՝ Մեյզին, նույն դպրոցն էին հաճախում։

Օբամայի վարչակազմի անդամներն ասում էին, որ Բայդենի դերը Սպիտակ տանը կայանում էր հակադրվելու մեջ և դիմացինին ստիպելու, որ պաշտպանի սեփական դիրքորոշումը։ Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ռամ Մանուելն ասել է, որ Բայդենն օգնել է հակազդել խմբային մտածողությանը։ Օբաման էլ ասել է․ «Ջոյի լավագույն բանն այն է, որ երբ բոլորով հավաքվում ենք, նա իսկապես ստիպում է մարդկանց մտածել և պաշտպանել իրենց տեսակետները, իրերը դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից, ինչն ինձ համար շատ արժեքավոր է»։ Բայդենները բնակվել են Վաշինգտոնի կառավարական իրենց կեցավայրում և պարբերաբար այցելել են Դելավերի իրենց տունը։

2010 թվականի միջանկյալ ընտրությունների ժամանակ Բայդենն ակտիվորեն պաշտպանում էր դեմոկրատներին՝ պահպանելով լավատեսություն, թեև կանխատեսվում էր, որ կուսակցության համար մեծ կորուստներ են լինելու.։ Ընտրություններում հանրապետականների գրանցած լուրջ հաջողություններից և Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ռամ Էմանուելի հրաժարականից հետո Կոնգրեսի հանրապետականների հետ ունեցած Բայդենի հարաբերությունները դարձան առավել քան կարևոր։ Նա հաջողությամբ գլխավորեց վարչակազմի ջանքերը՝ ուղղված Սենատի կողմից Ռազմավարական հարձակողական ռազմամթերքի կրճատման և սահմանափակման վերաբերյալ ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի միջև նոր պայմանագրի կնքմանը։ 2010 թվականի դեկտեմբերին Բայդենի՝ Սենատի փոքրամասնության ղեկավար Միտչ ՄակՔոնելի հետ բանակցությունները, ընդհանուր հայտարար գտնելուն ուղղված ջանքերը կարևոր դեր խաղացին վարչակազմի կողմից փոխզիջումային հարկային փաթեթ մշակելու գործում, որը միտված էր Բուշի ներդրած հարկերի կրճատման գործընթացը ժամանակավորապես երկարաձգելուն։ Փաթեթը 2010 թվականին ընդունվեց որպես Հարկային արտոնությունների, գործազրկության ապահովագրության վերականգնման և աշխատատեղերի ստեղծման մասին օրենք։

 

2011 թվականի մարտին Օբաման Բայդենին հանձնարարեց Կոնգրեսի հետ բանակցություններ վարել՝ մինչև տարվա վերջ ընկած հատվածի համար դաշնային ծախսերը վերհանելու նպատակով, որպեսզի հարկադրված չլինեն դադարեցնել Կառավարության աշխատանքը։ Հաջորդ մի քանի ամիսներին ԱՄՆ պարտքի առաստաղի ճգնաժամը խորացավ, սակայն Բայդենի հարաբերությունները ՄակՔոնելի հետ անկյունաքարային էին փակուղուց դուրս գալու և այդ նպատակով 2011 թվականի օգոստոսի 2-ին Բյուջեի վերահսկման մասին օրենքն ընունելու հարցում։ Հենց այդ օրը հնարավոր դեֆոլտի ցուցանիշն ամենաբարձրն էր։ Որոշ զեկույցներ ասում են, որ Բայդենը դեմ է եղել 2011 թվականի մայիսին Ուսամա բեն Լադենի ոչնչացմանն ուղղված ԱՄՆ-ի առաքելությունը շարունակելուն, որպեսզի անհաջողությունը բացասաբար չանդրադառնա Օբամայի վերընտրման հեռանկարի վրա։

2012 թվականի դեկտեմբերին Օբաման Բայդենին նշանակեց Զենքի կիրառմամբ բռնության դեմ պայքարող խմբի ղեկավար։ Սենդի Հուքի տարրական դպրոցում տեղի ունեցած հրաձգությունից հետո ստեղծված այս խմբի նպատակն էր վերացնել դպրոցներում հրաձգությունների պատճառները և դիտարկել հրազենի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու հնարավորությունը։ Ավելի ուշ նույն ամսին՝ ԱՄՆ-ի՝ «ֆինանսական անդունդն» ընկնելուց մի քանի օր առաջ, Բայդենի հարաբերությունները ՄակՔոնելի հետ կրկին կարևոր դեր խաղացին, քանի որ նրանք համաձայնության եկան և 2013 թվականի սկզբին ընդունվեց Ամերիկյան հարկատուների համար արտոնություններ սահմանելու մասին օրենքը։ Այս օրենքի հիման վրա Բուշի առաջարկած հարկերի կրճատումներից շատերը մշտական բնույթ կրեցին, իսկ բարձր եկամուտ ունեցողների հարկերը բարձրացան։

Երկրորդ ժամկետ (2013–2017)

 

Բայդենի երկրորդ ժամկետի երդմնակալության արարողությունը կայացավ 2013 թվականի հունվարի 20-ին իր պաշտոնական կեցավայրում՝ Համար մեկ դիտարանում. երդմնակալության արարողությունն ընդունեց Սոնյա Սոտոմայորը (հանրային արարողությունը տեղի ունեցավ հունվարի 21-ին)։

Բայդենը փոքր դերակատարում ունեցավ 2013 թվականի հոկտեմբերին ընդունված Շարունակվող հատկացումների մասին օրենքի քննարկումներում։ Տվյալ օրենքով լուծվեց դաշնային կառավարության աշխատանքի դադարեցման հարցը և պարտքի առաստաղի ճգնաժամը։ Պատճառն այն էր, որ Սենատի մեծամասնության առաջնորդ Հարրի Ռիդը և մյուս դեմոկրատ առաջնորդները նրան դուրս թողեցին Կոնգրեսի հետ ուղղակի շփումներից՝ համարելով, որ Բայդենը նախորդ բանակցությունների ժամանակ չափազանց շատ բան է զիջել։

Բայդենի՝ Կանանց բռնության մասին օրենքը կրկին ուժի մեջ մտավ 2013 թվականին։ Օրենքին հետևեցին որոշ միջոցառումներ, ինչպիսիք էին Կանանց և աղջիկների գծով Սպիտակ տան խորհուրդը, որը ստեղծվել էր նրա պաշտոնավարման առաջին ժամկետի ընթացքում, ինչպես նաև սեռական բռնությունից ուսանողներին պաշտպանելու համար ստեղծված Սպիտակ տան աշխատանքային խումբը, որն սկսեց գործունեություն ծավալել 2014 թվականի հունվարից։ Խումբը ղեկավարում էին Բայդենն ու Վալերի Ջարեթը։

Բայդենը կողմ էր արտահայտվում Սիրիայի գրոհայիններին զինելու հարցում։ Երբ 2014 թվականին Իրաքում «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպությունը սկսեց ակտիվ գործունեություն ծավալել, կրկին ուշադրության արժանացավ Բայդեն-Գելբի՝ 2006 թվականի Իրաքի դաշնայնացման պլանը։ Որոշ դիտորդներ համարում էին, որ Բայդենն ի սկզբանե ճիշտ է եղել այս հարցում։ Բայդենը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության հետևից կգնա նունիսկ մինչև «դժոխքի դռներ»։ Բայդենը սերտ հարաբերություններ ուներ որոշ լատինաամերիկյան առաջնորդների հետ և իր պաշտոնավարման ժամանակ նրան հանձնարարվել էր ուշադրությունը կենտրոնացնել տվյալ տարածաշրջանի վրա։ Փոխնախագահ լինելու տարիներին Բայդենը Լատինական Ամերիկա է այցելել 16 անգամ. որևէ նախագահ կամ փոխնախագահ նախկինում այդքան շատ այց չի ունեցել տվյալ տարածաշրջան։ 2016 թվականի օգոստոսին Բայդենն այցելել է Սերբիա, որտեղ հանդիպել է վարչապետ Ալեքսանդր Վուչիչին և իր ցավակցությունը հայտնել Կոսովոյի պատերազմի ժամանակ ռմբակոծություններից զոհված քաղաքացիական անձանց առնչությամբ։

 

Բայդենի պաշտոնավարման տարիներին Սենատում երբեք չի առաջացել այնպիսի իրավիճակ, երբ փոխնախագահի քվեարկությունը վճռորոշ դեր պետք է խաղար և այս առումով Բայդենը ամենաերկար պաշտոնավարած պետական գործիչն է, որ չի օգտվել այդ գործառույթից։

Դերակատարումը 2016 թվականի նախագահական քարոզարշավում

Հաճախ էր հնչում այն միտքը, որ Բայդենն իր պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետի ընթացքում պատրաստվում է Դեմոկրատական կուսակցությունից առաջադրել իր թեկնածությունը 2016 թվականի նախագահական ընտրություններում։ Երբ 2015 թվականի կեսերից նրա ընտանիքը, բազմաթիվ ընկերներ և հովանավորներ խրախուսում էին, որ նա մրցավազքի մեջ մտնի, իսկ Հիլարի Քլինթոնի վարկանիշն այդ ժամանակ ընկնում էր, Բայդենը լրջորեն դիտարկում էր առաջադրվելու հնարավորությունը։ Ստեղծվեց Բայդենի՝ նախագահական ընտրություններին մասնակցելուն կոչ անող հանրային նախաձեռնությունը։

2015 թվականի վերջին Բայդենը դեռ համոզված չէր, թե արդյոք կառաջադրի իր թեկնածությունը։ Նա զգում էր, որ որդու մահը մեծապես քամել է իր զգայական էներգիան։ «Ոչ ոք իրավունք չունի... հավակնել այդ պաշտոնին, եթե պատրաստ չէ նվիրվել դրան 110%-ով»,— ասաց նա։ Հոկտեմբերի 21-ին ելույթ ունենալով Վարդերի այգու հարթակից՝ կնոջ ու Օբամայի ներկայությամբ հայտարարեց 2016 թվականի նախագահական ընտրություններին չառաջադրվելու իր որոշման մասին։

 

Փոխնախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո Բայդենը դարձավ Փենսիլվանիայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր` ստեղծելով Բայդենի անվան դիվանագիտության և գլոբալ փոխգործակցության կենտրոնը։ Տվյալ պաշտոնը զբաղեցրեց մինչև 2019 թվականը՝ նախքան նախագահական ընտրություններում առաջադրվելը։

2017 թվականին Բայդենը գրի առավ իր հուշերը, որը հրատարակվեց «Խոստացի՛ր ինձ, հայրի՛կ» անվամբ։ Շուտով մեկնեց գրքի շրջագայության։ Փոխնախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո մինչև 2019 թվականը Բայդենը կնոջ հետ իր ելույթների և գրքի վաճառքի շնորհիվ վաստակել էր ավելի քան 15 մլն դոլար։

Սատարելով նախագահի թեկնածուներին՝ Բայդենը հանրության ուշադրության կենտրոնում մնաց։ Ընդ որում, նա շարունակում էր մեկնաբանել քաղաքական դաշտը, կլիմայի փոփոխությունները և Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարումը։ Նա նաև շարունակում էր պաշտպանել ԼԳԲՏ իրավունքները. մի թեմա, որի հետ իր փոխնախագահության տարիներին սերտորեն կապվել էր։ 2018 թվականին նա ներբող ձոնեց սենատոր Ջոն ՄակՔեյնին՝ գովերգելով վերջինիս նվիրվածությունն ամերիկյան իդեալներին և երկու կուսակցությունների ընկերությանը։ Բայդենը շարունակեց նաև սատարել քաղցկեղի բուժմանն ուղղված ջանքերին։

Մտադրություն և հայտարարում

2016-2019 թվականերին լրատվամիջոցները հաճախ նշում էին, որ Բայդենը կարող է դառնալ 2020 թվականի նախագահական ընտրություններում Դեմոկրատական կուսակցությունից հավանական թեկնածու։ Երբ նրան հարցնում էին, թե արդյոք պատրաստվում է առաջադրվել, Բայդենը տարաբնույթ ու երկիմաստ պատասխաններ էր տալիս՝ ասելով «երբեք մի ասա երբեք»։ 2018 թվականի հունվարին ձևավորվեց «Time for Biden» (հայերեն՝ Բայդենի ժամանակն է) հասարակական նախաձեռնությունը, որը կոչ էր անում Բայդենին մասնակցել ընտրապայքարին։ 2019 թվականի ապրիլի 25-ին Ջո Բայդենը պաշտոնապես մեկնարկեց իր քաղաքական ընտրարշավը՝ նշելով, որ ինքն այս քայլին դիմում է, որովհետև անհանգստացած է Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի գործողություններով և «պարտքի զգացում» ունի։

 

Քարոզարշավ

2020 թվականի նախագահական ընտրապայքարի թեժանալուն պես հասարակական կարծիքի լայնածավալ հարցումները ցույց տվեցին, որ Ջո Բայդենը Դեմոկրատական կուսակցությունից ամենաարդյունավետ թեկնածուներից մեկն է՝ նախագահ Թրամփի հետ առերես դիմակայությունում։ Դեմոկրատական կուսակցությունն ակտիվորեն փնտրում էր պատշաճ թեկնածուի, որը կկարողանար պարտության մատնել Թրամփին, ինչն էլ նպաստեց, որ Ջո Բայդենի հեղինակությունը բարձրանա Դեմոկրատական կուսակցության ընտրազանգվածի շրջանում։ Արդյունքում, Բայդենը դարձավ Թրամփի հրապարակային հայտարարությունների հիմնական թիրախը։ 2019 թվականի սեպտեմբերին լրատվամիջոցները տեղեկություն տարածեցին այն մասին, որ Թրամփն Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկիի վրա ճնշում է գործադրել հետաքննելու Ուկրաինայի տարածքում Ջո Բայդենի և նրա որդու՝ Հանթեր Բայդենի հնարավոր ապօրինի գործողությունները։ Չնայած պնդումներին, որևէ հիմնավոր ապացույց չհայտնաբերվեց Բայդենների հնարավոր ապօրինի գործողությունների վերաբերյալ։ Թրամփի ճնշումները` հետաքննելու Բայդեն ընտանիքի գործունեությունը, շատերի կողմից ընկալվեց որպես նախագահական ընտրությունների ժամանակ Բայդենի հաղթանակին խոչընդոտելու փորձ։ Բայդենի դեմ Թրամփի ենթադրյալ գործողությունները հանգեցրեցին քաղաքական սկանդալի, ինչի հետևանքով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը նախաձեռնեց նախագահ Թրամփի առաջին իմպիչմենտը՝ վերջինիս մեղադրելով իշխանության չարաշահման և Կոնգրեսի աշխատանքներին խոչընդոտելու մեջ։

2019 թվականի մարտ և ապրիլ ամիսներին 8 կանայք Բայդենին մեղադրեցին նախկինում իրենց հետ անպարկեշտ ֆիզիկական շփման մեջ, այդ թվում գրկախառնության, ձեռք գցելու և համբուրելու։ Բայդենը նախկինում ինքն իրեն անվանել էր «շոշափող քաղաքական գործիչ»։ Նա ընդունեց, որ այդ պահվածքն իր գլխին պատուհաս էր դարձել։ Լրագրող Մարկ Բոուդենը Բայդենի՝ մոտ խոսելու երկարամյա սովորությունը մեկնաբանում է հետևյալ կերպ. «նա քեզ միայն չի ողջունում, այնքան մոտ է գալիս... կարծես քեզ կուլ է տալու»։ Բոուդենի խոսքով՝ Բայդենը խոսելիս միշտ կռանում է դեպի զրուցակիցը։ 2019 թվականի ապրիլին Բայդենը խոստացավ «առավել հարգալից լինել մարդկանց անձնական տարածության նկատմամբ»։

 

2019 թվականի ընթացքում, ազգային բոլոր հարցումներում, Բայդենը շրջանցում էր Դեմոկրատական կուսակցությունից մյուս թեկնածուներին։ Չնայած դրան, նա չորրորդն էր Այովայի կուսակցական հավաքի (ներկուսակցական բանավեճեր) ժամանակ, իսկ ութ օր անց, հինգերորդը՝ Նյու Հեմփշիրի փրայմերիզի ժամանակ։ Նա առավել լավ է հանդես եկել Նևադայում Դեմոկրատական կուսակցության կուսակցական հավաքի ժամանակ՝ պատվիրակների կողմից ստանալով անհրաժեշտ 15 %-ը, ինչն անհրաժեշտ էր ներկուսակցական հետագա մրցավազքին մասնակցելու համար։ Այդուհանդերձ, Բեռնի Սանդերսը Բայդենին շրջանցեց 21,6 տոկոսային կետով։ Սևամորթ ընտրողներին ականջահաճո ու համոզիչ կոչեր անելով՝ Բայդենը, ավելի քան 28 միավորով, կարողացավ հաղթել Հարավային Կարոլինայի բանավեճը և փրայմերիզը։ Ընտրապայքարից Փիթ Բութիջիչի և Էմի Քլոբուշարի դուրս գալուց ու իրենց աջակցությունը Բայդենին հայտնելուց հետո՝ Ջոն մեծ հաջողություններ ունեցավ 2020 թվականի մարտի 3-ի «Սուպեր երեքշաբթի» անունը կրող փրայմերիզի ժամանակ։ Բայդենը հաղթեց նաև հաջորդ 26 բանավեճերից 18-ը, ինչի արդյունքում դարձավ Դեմոկրատական կուսակցությունից ընտրապայքարի առաջատար մասնակիցը։ Էլիզաբեթ Ուորենը և Մայքլ Բլումբերգը ևս շուտով դուրս մնացին ընտրապայքարից ու Բայդենը մարտի 10-ին ընդլայնեց իր առաջնորդությունը չորս նահանգներում` Սանդերսի նկատմամբ տարած հաղթանակներով։

2020 թվականի մարտի վերջին Թարա Ռիդը, որն այն ութ կանանցից մեկն էր, ովքեր 2019 թվականին նրան մեղադրել էին անպարկեշտ ֆիզիկական շփման մեջ, Բայդենին մեղադրեց սեռական բռնության մեջ, որը տեղի էր ունեցել 1993 թվականին։ Ռիդի 2019 և 2020 թվականների պնդումների մեջ կային էական անհամապատասխանություններ։ Բայդենն ու նրա նախընտրական շտաբը հերքեցին սեռական բռնության մասին պնդումները։

Երբ 2020 թվականի ապրիլի 8-ին Բեռնի Սանդերսը դադարեցրեց իր նախընտրական քարոզարշավը, Բայդենը դարձավ Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի հավանական թեկնածուն։ Ապրիլի 13-ին, ուղիղ եթերով հեռարձակվող առցանց տեսազանգի ժամանակ, Սանդերսն իր աջակցությունը հայտնեց Բայդենին։ Հաջորդ օրը Ջո Բայդենին իր աջակցությունը հայտնեց նաև ԱՄՆ նախկին նախագահ Բարաք Օբաման։ Օգոստոսի 11-ին Բայդենը հայտարարեց, որ Կալիֆոռնիայից սենատոր Քամալա Հարիսը, իր ընտրվելու պարագայում, կզբաղեցնի երկրի փոխնախագահի պաշտոնը՝ դառնալով այդ պաշտոնին հավակնող առաջին աֆրոամերիկացին և հարավասիական ծագմամբ առաջին ամերիկացին։ 2020 թվականի օգոստոսի 18-ին Դեմոկրատական ազգային համագումարը Ջո Բայդենին հռչակեց 2020 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածու։

Նախագահության անցումային շրջան

2020 թվականի նոյեմբերին Բայդենն ընտրվեց Միացյալ Նահանգների 46-րդ նախագահ։ Նա հաղթեց Դոնալդ Թրամփին՝ դառնալով 21-րդ դարում ԱՄՆ առաջին նախագահը, որը հաղթեց գործող նախագահին։ Վերջին անգամ 1992 թվականին դեմոկրատ Բիլ Քլինթոնը կարողացել էր հաղթել գործող նախագահ Ջորջ Բուշ Ավագին։ Թրամփը հրաժարվեց ընդունել պարտությունը՝ պնդելով, որ «ընտրությունները, արդյունքների կեղծման միջոցով, իրենից գողացել են»։ Նա ընտրությունների արդյունքները վիճարկում էր դատարանում և ընտրությունների ու դրանց արդյունքների հաշվարկի մասին տարածում դավադրությունների տեսություններ։ Այդ կերպ Թրամփը փորձում էր չեղարկել նախագահական ընտրությունների արդյունքները։ Ջո Բայդենին նախագահության փոխանցման գործընթացը հետաձգվում էր մի քանի շաբաթ շարունակ, քանի որ Սպիտակ տունը դաշնային գործակալություններին հրահանգել էր չհամագործակցել Բայդենի շտաբի հետ։ Նոյեմբերի 23-ին ԱՄՆ ընդհանուր ծառայությունների վարչության ղեկավար Էմիլի Վ. Մերֆին Բայդենին պաշտոնապես ճանաչեց նախագահական ընտրությունների հաղթող և հանձնարարեց սկսել Բայդենի վարչակազմին լիազորությունների փոխանցման գործընթացը։

2021 թվականի հունվարի 6-ին, Կոնգրեսի էլեկտորալ ձայների հաշվարկի ժամանակ, Թրամփը կոչ արեց աջակիցներին հավաքվել Սպիտակ տան առաջ, որպեսզի երթով շարժվեն դեպի Կապիտոլիումի շենք։ «Մենք երբեք չենք հանձնվի։ Մենք երբեք չենք զիջի։ Դա տեղի չի ունենա։ Դուք չեք զիջում, երբ խոսքը վերաբերվում է գողությանը»,- հայտարարում էր Թրամփը։ Դրանից հետո Թրամփի աջակիցները հարձակվեցին Կապիտոլիումի վրա։ Կապիտոլիումի մոտ խռովությունների ժամանակ Բայդենը կոչով դիմեց ամերիկացիներին՝ տեղի ունեցածն անվանելով «աննախադեպ հարձակում, որը նման չէ այն ամենին, ինչ մենք տեսել ենք մեր ժամանակներում»։ Կապիտոլիումը խռովարարներից ազատելուց հետո՝ Կոնգրեսը վերսկսեց երկու պալատների համատեղ նիստը և գործող փոխնախագահ Մայք Փենսը, ի պաշտոնե լինելով նաև Սենատի նախագահը, պաշտոնապես հաստատեց նախագահական ընտրությունների արդյունքները՝ Ջո Բայդենին և Քամալա Հարիսին հայտարարելով որպես ընտրությունների հաղթող։

 

Երդմնակալության արարողություն

Բայդենի՝ որպես ԱՄՆ 46-րդ նախագահի երդմնակալության արարողությունը տեղի ունեցավ 2021 թվականի հունվարի 20-ին։ Նա 78 տարեկան էր այդ ժամանակ. ԱՄՆ-ում նախագահի պաշտոնը զբաղեցրած ամենատարեց անձը երբևէ։ Բայդենը երկրորդ կաթոլիկ նախագահն է (Ջոն Քենեդուց հետո) և առաջին նախագահը Դելավերից։ Նա նաև առաջին մարդն է՝ Ջորջ Բուշ ավագի ժամանակներից, որ զբաղեցրել է և՛ փոխնախագահի, և՛ նախագահի պաշտոնը, ինչպես նաև երկրորդ փոխնախագահը (Ռիչարդ Նիքսոնից հետո), որը դարձել է նախագահ։ Բայդենը նաև առաջին նախագահն է «լուռ սերնդից»։

Բայդենի երդմնակալության արարողությունն անցավ «անաղմուկ»՝ ի տարբերություն նախորդ արարողությունների, որի պատճառը COVID-19 համավարակի հետ կապված նախազգուշական միջոցառումներն էին և հունվարի 6-ին Կապիտոլիումի վրա հարձակումից հետո ձեռնարկված անվտանգության խիստ միջոցառումները։ Թրամփը դարձավ առաջին հեռացող նախագահը (1869 թվականից ի վեր), որ ներկա չգտնվեց իրեն հաջորդող նախագահի երդմնակալության արարողությանը։

Առաջին 100 օր

Պաշտոնավարման առաջին երկու օրերին Բայդենը 17 հրաման ստորագրեց, որոնց թվում էին Փարիզի՝ կլիմայի համաձայնագրին կրկին միանալը, Մեքսիկայի հետ սահմանին արտակարգ դրության վերացումը, Կառավարությանը հրահանգելը կրկին միանալ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանը, դաշնային սեփականություն համարվող տարածքներում դիմակի պարտադիր կրումը, ԱՄՆ-ում սովի դեմ պայքարի համար միջոցառումներ ձեռնարկելը և Քիսթոուն XL նավթամուղի կառուցման թույլտվությունը չեղարկելը։ Պաշտոնավարման առաջին երկու շաբաթվա ընթացքում Բայդենն ավելի շատ հրաման ստորագրեց, քան որևէ այլ նախագահ իր պաշտոնավարման առաջին ամսում՝ սկսած Ֆրանկլին Ռուզվելտի ժամանակներից։

2021 թվականի փետրվարի 4-ին Բայդենի վարչակազմը հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգները դադարեցնում է իր աջակցությունը Սաուդյան Արաբիային՝ Եմենում ռազմական գործողություններ ծավալելու համար։

 

Մարտի 11-ին, երբ մեկ տարի էր անցել, ինչ ԱՀԿ-ն COVID-19-ը հայտարարել էր համաշխարհային համավարակ, Բայդենը ստորագրեց Փրկության ամերիկյան պլանի մասին օրենքը (2021)։ Օրենքը ենթադրում էր տնտեսական խթանի և 1,9 տրիլիոն դոլարի օգնության փաթեթ՝ COVID-19 համավարակի հետևանքներից ԱՄՆ-ի տնտեսության և առողջապահական համակարգի վերականգնման համար։ Փաթեթը ներառում էր ուղիղ վճարներ բնակչության մեծ մասին, գործազրկության նպաստների ավելացում, ֆինանսավորում պատվաստանյութերի բաշխման և դպրոցների աշխատանքի վերսկսման համար, ինչպես նաև բժշկական ապահովագրության սուբսիդիաների և երեխաների համար տրվող վարկի հարկային արտոնությունների ընդլայնում։ Բայդենի նախնական առաջարկը ներառում էր բարձրացնել նվազագույն աշխատավարձի ժամավճարը մինչև 15 դոլար, սակայն երբ Սենատի պառլամենտականները սահմանեցին, որ այդ բարձրացումը բյուջեում ներառելը խախտում է Սենատի կանոնակարգը, դեմոկրատները հրաժարվեցին պայքարել դրա համար և հեռացրին այդ կետն օրենքի փաթեթից։

Մեքսիկայից ԱՄՆ ներգաղթյալների թվի աճի ֆոնին Բայդենը մարտին ներգաղթյալներին ասաց՝ չգա՛ք։ Միևնույն ժամանակ չափահաս ներգաղթյալները «հետ են ուղարկվում»,— ասաց Բայդենը՝ նկատի ունենալով Թրամփի վարչակազմի՝ 42-րդ կետի քաղաքականությունը շարունակելը, որը ենթադրում էր արագ վտարում։ Ավելի վաղ Բայդենը հայտարարել էր, որ իր վարչակազմը չի պատրաստվում վտարել ուղեկցող չունեցող ներգաղթյալ երեխաներին։ Նմանատիպ երեխաների աճող թիվը գերազանցել էր նրանց խնամքով զբաղվող հաստատությունների հնարավորությունները (նախքան նրանց՝ հովանավորների մոտ ուղարկելը), ինչը մարտին դրդել էր Բայդենի վարչակազմին օգնության դիմել Արտակարգ իրավիճակների կառավարման դաշնային գործակալությանը։

Ապրիլի 14-ին Բայդենը հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգները հետաձգում է Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը մինչև սեպտեմբերի 11՝ ազդակելով Աֆղանստանում մարտական գործողություններին երկրի ուղիղ մասնակցության դադարեցումը գրեթե 20 տարի անց։ 2020 թվականի փետրվարին Թրամփի վարչակազմը համաձայնության էր եկել թալիբների հետ՝ մինչև 2021 թվականի մայիսի 1-ը ԱՄՆ զորքերն ամբողջովին հանել Աֆղանստանից։ Բայդենի որոշումը լայն արձագանք գտավ՝ աջակցումից և թեթևացումից մինչև տագնապ, որ աֆղանական կառավարությունն առանց ամերիկյան օգնության կտապալվի։ Ապրիլի 22–23-ը Բայդենը Կլիմայի միջազգային գագաթնաժողով անցկացրեց, որի ժամանակ հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը մինչև 2030 թվականը 50–52%-ով կնվազեցնի ջերմոցային գազի արտանետումները՝ համեմատած 2005 թվականի հետ։ Մյուս երկրները ևս ավելացրին իրենց պարտականությունները։ Ապրիլի 28-ին՝ իր պաշտոնավարման 100-րդ օրվա նախօրեին, Բայդենը Կոնգրեսի համատեղ համագումարին առաջին անգամ հանդես եկավ ելույթով։

Ներքին քաղաքականություն

Հունիսի 17-ին Բայդենը ստորագրեց Ստրկության վերացման օրը որպես պետական տոն սահմանելու օրենքը։ Այս տոնը 1986 թվականից ի վեր առաջին նոր դաշնային տոնն է։ 2021 թվականի հուլիսին երկրում COVID-19-ի դեմ պատվաստումների նվազման և SARS-CoV-2 դելտա շտամի տարածման ֆոնին Բայդենը հայտարարեց, որ «համավարակը սպառնում է նրանց, ովքեր չեն պատվաստվել», այդ իսկ պատճառով «հույժ կարևոր» է, որ ամերիկացիները պատվաստվեն։

Տնտեսական հարցեր

 

Բայդենը նախագահի պաշտոնը ստանձնեց, երբ ինը ամիս էր անցել, ինչ տնտեսությունը վերականգնվում էր Covid-19-ի հետևանքներից։ Նրա պաշտոնավարման առաջին տարին բնութագրվում է որպես զգալիորեն բարձր գնաճի պայմաններում իրական ՀՆԱ-ի, զբաղվածության, աշխատավարձերի և ֆոնդային շուկայի եկամտաբերության կայուն աճի տարի։ Իրական ՀՆԱ-ն աճեց 5,9%-ով, որը 37 տարվա մեջ նկատված ամենաարագ ցուցանիշն էր։ Աշխատատեղերի քանակի ռեկորդային աճի ֆոնին գործազրկության մակարդակը տարվա ընթացքում շատ արագ նվազեց։ 2021 թվականի վերջին գնաճը հասավ վերջին 40 տարվա ամենաբարձր ցուցանիշին՝ 7,1%, ինչը մասամբ փոխհատուցվում էր վերջին 20 տարիներին անվանական աշխատավարձի ամենաբարձր աճով։ Պաշտոնավարման երրորդ ամսում Բայդենը հրաման ստորագրեց` բարձրացնել դաշնային պայմանագրով աշխատողների նվազագույն աշխատավարձի ժամավճարը մինչև 15 դոլար, որը ենթադրում էր 37%-ի բարձրացում։ Հրամանն ուժի մեջ մտավ 2022 թվականի հունվարին. դրանից օգտվում էր 390 000 աշխատակից։

2022 թվականի սկզբին Բայդենը ջանք գործադրեց իր հանրային կերպարը փոխելու ուղղությամբ։ Դժգոհության պատճառը գնաճն էր և բենզինի թանկացումը. փետրվարին կատարված հարցումները ցույց տվեցին, որ Բայդենի վարկանիշն ընկել է մինչև 40%։ Նա տարին սկսեց Սենատի ֆիլիբուսթերում փոփոխություն կատարելու հաստատումով, որը թույլ էր տալիս ընդունել Ազատ քվեարկության և Ջոն Լյուիսի ընտրական իրավունքի մասին օրենքները. Սենատը չէր կարողացել չեղարկել այս երկու օրենքները։ Փոփոխությունը չհաջողվեց, քանի որ երկու դեմոկրատ սենատորներ՝ Ջո Մանչինը և Քիրսթեն Սինեման, միացան Սենատի հանրապետականներին և դեմ արտահայտվեցին։

2021 թվականին 5,9% աճ գրանցելուց հետո Բայդենի կառավարման երկրորդ տարում իրական ՀՆԱ-ի աճը կտրուկ ընկավ 2,1%։ Աշխատատեղերի ստեղծման և սպառողական ծախսերի ցուցանիշները բարձր մնացին ամբողջ տարվա ընթացքում, քանի որ գործազրկության մակարդակը հասավ վերջին 53 տարվա նվազագույնին՝ 3,5% (դեկտեմբերի դրությամբ)։ Հունիսին գնաճը հասավ 8,9%-ի, սակայն տարվա երկրորդ կեսին սկսեց նվազել՝ դեկտեմբերին դառնալով 6,5%։ Գրանցվեցին արժեթղթերի վատթարագույն ցուցանիշները 2008 թվականից ի վեր։

2023 թվականի մարտին՝ հինգ օրերի ընթացքում, ԱՄՆ-ում երեք փոքր և միջին բանկ սնանկացավ, ինչի պատճառով համաշխարհային բանկերում արժեթղթերի գները կտրուկ ընկան։ Կարգավորիչներն արագ արձագանքեցին՝ կանխարգելելու նման գործընթացի հնարավորությունը մնացած բանկերում ևս։ Այն բանից հետո, երբ սնանկացավ Սիլիկոնյան հովտի բանկը, Բայդենն առաջինը դեմ հանդես եկավ հարկատուների փողերով ֆինանսական օգնություն տրամադրելուն։ Նա պնդում էր, որ Դոդ-Ֆրանկի կարգավորումների մասնակի չեղարկումն է դարձել բանկի սնանկացման պատճառ։

118-րդ Կոնգրեսի սկզբին Բայդենը և Կոնգրեսի հանրապետականները դիմակայության մեջ մտան, ինչը մեծացրեց ԱՄՆ-ի՝ իր ամբողջ պարտքը դեֆոլտ հայտարարելու ռիսկը։ Բայդենը և Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Քևին ՄակՔարթին համաձայնության եկան՝ բարձրացնել պարտքի շեմը. դա 2023 թվականի Ֆինանսական պատասխանատվության մասին օրենքն էր։ Բայդենը ստորագրեց այդ օրենքը հունիսի 3-ին՝ խուսափելով դեֆոլտից։ Գործարքն ընդհանուր առմամբ շահավետ էր Բայդենի համար։

Դատական համակարգ

 

2021 թվականի վերջին դաշնային դատական համակարգում Բայդենի նշանակումներից 40-ը հաստատվեց. Ռոնալդ Ռեյգանից հետո Բայդենն առաջին նախագահն էր, որն իր պաշտոնավարման առաջին տարում այդքան հաստատված թեկնածու ուներ։ Դատական նշանակումներում Բայդենն առաջնահերթություն էր տալիս բազմազանությանը. գերակշռում էին կանայք և տարբեր ռասաների ներկայացուցիչներ։ Նրա նշանակումների մեծ մասը «կապույտ» նահանգներում էին, ինչը քիչ ազդեցիկ էր, քանի որ այդ նահանգների դատարանները ընդհանուր առմամբ լիբերալ կողմնորոշում ունեին։

2022 թվականի հունվարին Գերագույն դատարանի դատավոր լիբերալ Սթիվեն Բրայերը, որին առաջադրել էր Բիլ Քլինթոնը, հայտարարեց պաշտոնաթող լինելու իր մտադրության մասին։ 2020 թվականի քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը խոստացել էր Գերագույն դատարանում առաջին անգամ առաջադրել սևամորթ կնոջ, եթե թափուր տեղ լինի։ Բրայերի հեռանալուց հետո նա կատարեց իր այդ խոստումը։ Փետրվարի 25-ին Բայդենը Գերագույն դատարանում առաջադրեց դաշնային դատավոր Քեթանջի Բրաուն Ջեքսոնի թեկնածությունը։ Ապրիլի 7-ին ԱՄՆ Սենատը հաստատեց նրա թեկնածությունը և հունիսի 30-ին տեղի ունեցավ Բրաուն Ջեքսոնի երդմնակալության արարողությունը։

Ենթակառուցվածքներ և կլիմա

 

Իր «Բարելավելով վերականգնել» ծրագրի շրջանակներում՝ 2021 թվականի մարտի վերջին Բայդենն առաջարկեց Աշխատատեղերի ստեղծման ամերիկյան պլանը, որը ենթադրում էր 2 տրիլիոն դոլարի փաթեթ՝ միտված այնպիսի խնդիրների լուծմանը, ինչպիսիք էին տրանսպորտը, կենցաղային ծառայությունների ենթակառուցվածքը, լայնաշերտ փոխանցման (անգլ.՝ broadband) ենթակառուցվածքը, բնակֆոնդը, դպրոցները, արտադրությունը, հետազոտությունների բնագավառը և աշխատուժը։ Բայդենի և օրենսդիրների՝ մի քանի ամիս տևած բանակցություններից հետո 2021 թվականի օգոստոսին Սենատն ընդունեց 1 տրիլիոն դոլար արժողությամբ ենթակառուցվածքների մասին երկկուսակցական օրենքը, որը կոչվում էր Ենթակառուցվածքներում ներդրումների և աշխատատեղերի մասին օրենք։ 2021 թվականի նոյեմբերին Ներկայացուցիչների պալատը հաստատեց օրինագիծը, իսկ նոյեմբերի կեսերին արդեն Բայդենը ստորագրեց օրենքը։

«Բարելավելով վերականգնել» ծրագրի մյուս կարևոր մասը «Բարելավելով վերականգնել» օրենքն էր, որը ենթադրում էր 3,5 տրիլիոն դոլար ծախսել սոցիալական խնդիրների վրա, որով կընդլայնվեր սոցիալական պաշտպանության համակարգը և հատկացումներ կարվեին կլիմայի փոփոխությանը վերաբերվող խնդիրների լուծման համար։ Հանրապետականները չէին սատարում օրինագիծը, և դեմոկրատները փորձեցին այն անցկացնել իրենց կուսակցության քվեներով և ամեն գնով փորձում էին ստանալ սենատոր Ջո Մանչինի աջակցությունը. նախատեսվող ծախսերի համագումարը նույնիսկ իջեցվեց 2,2 տրիլիոն դոլարի։ Երբ Ջո Մանչինը մերժեց օրինագիծը, գումարը կրկին կրճատվեց, և օրինագիծը վերամշակվեց՝ դառնալով Գնաճի կրճատման մասին օրենք, որը միտված էր լուծելու դեֆիցիտի կրճատման, կլիմայի փոփոխության, առողջապահության և հարկային բարեփոխումների հետ կապված հարցերը։

2022 թվականի Գնաճի կրճատման մասին օրինագիծը քննարկման ներկայացրին սենատորներ Չաք Շումերը և Ջո Մանչինը։ Օրինագծի նպատակն էր հավաքել 739 միլիարդ դոլար, որից 370 միլիարդն ուղղել էներգետիկ և կլիմայի փոփոխության հետ կապված հարցերի լուծմանը, իսկ 300 միլիարդը՝ դեֆիցիտի կրճատմանը, երեք տարի «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության և սպասարկման մասին օրենքով» նախատեսված սուբսիդիաներին, դեղատոմսով դեղերի վաճառքում բարեփոխումներին՝ դրանց գները նվազեցնելու նպատակով և հարկային բարեփոխումներին։ Ըստ «Rhodium Group»-ի վերլուծության՝ մինչև 2030 թվականն ԱՄՆ-ը կնվազեցնի ջերմոցային գազի արտանետումները՝ 2005 թվականին գրանցված ցուցանիշներից 31–44%-ով էլ ցածր։ 2022 թվականի օգոստոսի 7-ին Սենատը ձայների 51/50 հարաբերակցությամբ ընդունեց համապատասխան օրինագիծը (փոփոխություններով)։ Դեմոկրատները կողմ քվեարկեցին, հանրապետականները՝ դեմ, իսկ փոխնախագահ Քամալա Հարիսի ձայնը որոշիչ էր։ Օգոստոսի 12-ին Ներկայացուցիչների պալատն ընդունեց օրինագիծը, իսկ Բայդենը ստորագրեց այն օգոստոսի 16-ին։

2021 թվականի ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության համաժողովից (COP26) առաջ և հետո Բայդենն առաջ էր տանում այն համաձայնագիրը՝ ըստ որի ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ը մինչև 2030 թվականը 1/3-ով կկրճատեն մեթանի արտանետումները։ Բայդենը փորձում էր նաև այս նախաձեռնությանը միացնել այլ երկրների ևս, օրինակ՝ փորձում էր Չինաստանին և Ավստրալիային համոզել ավելի շատ բան անել։ Նա Էներգետիկայի և կլիմայի փոփոխության հարցերով գերտերությունների համաժողով հրավիրեց, որպեսզի ճնշում գործադրի մյուս երկրների վրա, որ վերջիններս ուժեղացնեն իրենց կլիմայի փոփոխության քաղաքականությունը։ Բայդենը խոստացավ մինչև 2024 թվականը կրկնապատկել զարգացող երկրներին այս խնդրով տրվող ֆինանսավորումը։ ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսի ժամանակ ԱՄՆ-ը և Չինաստանը համաձայնության եկան՝ կրճատել ջերմոցային գազի արտանետումները։ Երկու երկրին բաժին է ընկնում ընդհանուր արտանետումների 40%-ը։ 2023 թվականի հուլիսին, երբ ԱՄՆ-ում անոմալ շոգ գրանցվեց, Բայդենը հայտարարեց բնակչությանը պաշտպանելու համար մի շարք միջոցառումներ ձեռնարկելու մասին և ասաց, որ շոգերը կապված են կլիմայի փոփոխության հետ։

COVID-19-ի ախտորոշում

2022 թվականի հուլիսի 21-ին Բայդենի մոտ հայտնաբերվեց թեթև ախտանիշներով COVID-19։ Ըստ Սպիտակ տան՝ նրան բուժել են պակսլովիդով։ Բայդենը հինգ օր մեկուսացած է աշխատել Սպիտակ տանը և շարունակել է մեկուսանալ, երբ հուլիսի 30-ին թեստի պատասխանը կրկին դրական է եղել։

Ներքին քաղաքականության հետ կապված այլ հարցեր

2022 թվականի ապրիլին Բայդենը ստորագրեց Փոստային ծառայության բարեփոխումների մասին երկկուսակցական օրենքը, որը միտված էր ԱՄՆ փոստային ծառայության ֆինանսական համակարգի և գործունեության արդիականացմանը։

2022 թվականի հուլիսի 28-ին Բայդենի վարչակազմը հայտարարեց, որ կփակի Արիզոնայի հատվածում գտնվող (Յումայի մոտ) ԱՄՆ-Մեքսիկա պետական սահմանի չորս բաց հատվածները, որոնցով ամենաշատն են անօրինական հատում սահմանը։ Իր նախագահական քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը խոստացել էր դադարեցնել սահմանին կառուցվող պատի շինարարությունը։ Սահմանի բաց հատվածները փակելու որոշումը կայացվեց այն բանից հետո, երբ Բայդենի թե՛ դաշնակիցները, թե՛ ընդդիմադիրները քննադատեցին նրա վարչակազմի գործողությունները հարավային սահմանին։

 

2022 թվականի ամռանը Կոնգրեսը հաստատեց Բայդենի սատարած ևս մի քանի օրինագծեր։ Տեխասի Յուվալդե քաղաքի «Ռոբ» տարրական դպրոցում տեղի ունեցած հրաձգությունից հետո մշակված Անվտանգ համայնքների մասին երկկուսակցական օրենքը նպատակ ուներ լուծել զենքի օգտագործման ոլորտում արված բարեփոխումների հետևանքով առաջացած խնդիրները։ Զենքի վերահսկման նպատակով տվյալ օրենքով նախատեսված է խիստ ստուգել մինչև 21 տարեկան զենքի գնորդներին, բացատրել Հրազենի դաշնային լիցենզիայի պահանջները, ֆինանսավորել կարմիր դրոշի օրենքները և ճգնաժամային միջամտության համար այլ ծրագրերը, հետագայում քրեականացնել զենքի անօրինական վաճառքը և կեղծ գնումները, մասնակի վերացնել նախկինում սիրային հարաբերությունների մեջ գտնվող անձանց՝ զենք կրելու օրենքում առկա բացը։ Բայդենն օրինագիծը ստորագրեց 2022 թվականի հունիսի 25-ին։

2021 թվականին քննարկման ներկայացվեց Առաջին կարգի սերժանտ Հիթ Ռոբինսոնը հետևում է թունավոր նյութերի հետ կապված հարցերը կարգավորելու համար միջոցառումներ ձեռնարկելու մեր խոստման մասին օրենքը, որը Բայդենը ստորագրեց 2022 թվականի օգոստոսի 10-ին։ Օրենքը նպատակ ունի զգալիորեն բարելավել բժշկական օգնության հասանելիությունը և ֆինանսավորումն այն վետերաններին, որոնք զինվորական ծառայության ժամանակ ենթարկվել են թունավոր նյութերի ազդեցության, ներառյալ՝ աղբավայրերի այրման վայրում։ Օրինագիծն ակտիվորեն լուսաբանվեց մամուլում կատակերգու Ջոն Ստյուարտի շնորհիվ։

2022 թվականի օգոստոսի 9-ին Բայդենը ստորագրեց Չիպերի և գիտության մասին օրենքը, որը նախատեսում է միլիարդավոր դոլարների նոր ֆինանսավորում Չինաստանի տնտեսության հետ մրցելու նպատակով երկրի ներսում հետազոտությունները և կիսահաղորդիչների արտադրությունը խթանելու համար։

2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Բայդենը համաներում շնորհեց բոլոր այն ամերիկացիներին, որոնք դատապարտվել էին մարիխուանայի «փոքր» չափաբաժին պահելու համար։ Երկու ամիս անց նա ստորագրեց Ամուսնությունը հարգելու մասին օրենքը, որով չեղարկվեց Ամուսնությունը պաշտպանելու մասին օրենքը։ Ամուսնությունը հարգելու մասին օրենքը դաշնային կառավարությունից պահանջում է վավերացնել նույնասեռական և տարբեր ռասաների միջև ամուսնությունները։

2022 թվականի ընտրություններ

 

2022 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ֆիլադելֆիայում իր ելույթի ժամանակ, որը հեռարձակվում էր ամբողջ երկրով, Բայդենը կոչ արեց «պայքարել հանուն ազգի ոգու»։ Կադրից դուրս նա Թրամփի կողմնակիցներին անվանեց «կիսաֆաշիստներ» և արժանացավ հանրապետականների քննադատությանը։ Հանրապետականների՝ կանխատեսված չափազանց շատ քվե ստանալը իրականություն չդարձավ, և Կոնգրեսի պայքարում հաղթելն ավելի մոտ էր, քան թվում էր, սակայն հանրապետականները Ներկայացուցիչների պալատում ձայների քիչ առավելությամբ առաջ անցան՝ ստանալով 222 տեղ։ Դեմոկրատական խմբակցությունն էլ պահպանեց Սենատում առավելությունը՝ զբաղեցնելով 51 տեղ, որը մեկ տեղով ավել էր նախորդ Կոնգրեսից։

1986 թվականից ի վեր դա առաջին միջանկյալ ընտրությունն էր, որտեղ գործող նախագահի կուսակցությունն ավելի շատ նահանգապետական պաշտոն ստացավ և 1934 թվականից ի վեր առաջին ընտրությունն էր, որտեղ նախագահի կուսակցությունն օրենսդիր մարմիններում տեղ չկորցրեց։ Դեմոկրատները շնորհակալություն հայտնեցին Բայդենին, իսկ նա էլ գրանցված արդյունքները բնորոշեց որպես «ուժեղ օր դեմոկրատիայի համար»։

Գաղտնի փաստաթղթերի հայտնաբերում

2022 թվականի նոյեմբերի 2-ին, երբ Բայդենի փաստաբանները փաստաթղթեր էին արխիվացնում Փենսիլվանիայում գտնվող Բայդենի անվան դիվանագիտության և գլոբալ փոխգործակցության կենտրոնում, գաղտնի փաստաթղթեր գտան «փակ պահարանում», որոնք կապ ունեին նրա փոխնախագահության տարիների հետ։ Ըստ Սպիտակ տան՝ հենց նույն օրն այդ փաստաթղթերը փոխանցվել են ԱՄՆ ազգային արխիվ։ Նոյեմբերի 14-ին գլխավոր դատախազ Մերիք Գարլանդը դատախազ Ջոն Ռ. Լաուշ կրտսերին հանձնարարեց հետաքննություն անցկացնել։ Դեկտեմբերի 20-ին Բայդենի՝ Ուիլմինգթոնի տան ավտոտնակում հայտնաբերվեց գաղտնի փաստաթղթերի երկրորդ տրցակը։

Երբ մի քանի լրատվականներ նյութեր հրապարակեցին, որ հետաքննություն է ընթանում, 2023 թվականի հունվարի 10-ին հրապարակվեցին նաև հետաքննության արդյունքները։ Հունվարի 12-ին Գարլանդը Ռոբերտ Ք. Հուրին որպես լիազոր ներկայացուցիչ նշանակեց՝ հետաքննելու «գաղտնի փաստաթղթերի կամ այլ արձանագրությունների անօրինական դուրսբերումը և պահպանումը»։ Հունվարի 20-ին՝ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի քննիչների՝ 13 ժամ տևած խուզարկության արդյունքում Բայդենի Ուիլմինգթոնի տանը հայտնաբերվեց ևս վեց գաղտնի փաստաթուղթ։ Փետրվարի 1-ին քննիչները խուզարկեցին նաև Բայդենի՝ Ռեհոբոթ Բիչում գտնվող տունը, գտան նրա փոխնախագահության տարիներին վերաբերվող փաստաթղթեր, որոնց մեջ սակայն գաղտնի ինֆորմացիա չկար։

Արտաքին քաղաքականություն

 

2021 թվականի հունիսին Բայդենը, նախագահի կարգավիճակում, կատարեց իր առաջին արտագնա ճանապարհորդությունը։ Ութ օրվա ընթացքում նա այցելեց Բելգիա, Շվեյցարիա և Միացյալ Թագավորություն։ Նա մասնակցեց Մեծ յոթնյակի 47-րդ գագաթնաժողովին, որն ընթանում էր Քորնուոլում, Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին և ԵՄ գագաթնաժողովին, ինչպես նաև տետատետ բանակցություններ վարեց Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ։

2021 թվականի սեպտեմբերին Բայդենը հայտարարեց AUKUS-ի մասին, որը պաշտպանական դաշինք է, որին անդամակցում են Ավստրալիան, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները և Մեծ Բրիտանիան։ Դաշինքն իր նպատակ է հռչակել երկարաժամկետ կտրվածքով Հնդ-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ապահովումը։ Դաշինքի ստեղծման պայմանագրում նշված էր, որ Ավստրալիայի օգտագործման համար կպատրաստվեն միջուկային սուզանավեր։

Զորքերի դուրսբերումը Աֆղանստանից

 

Ամերիկյան զինված ուժերը Աֆղանստանից սկսեցին դուրս գալ 2020 թվականին։ Այդ պայմանավորվածությունը ձեռք էր բերվել նույն տարվա փետրվարին Դոհայում Միացյալ Նահանգների և Թալիբան շարժման միջև։ Կողմերը պայմանավորվել էին, որ ամերիկյան զորքերի դուրսբերումը կավարտվի 2021 թվականի մայիսի 1-ին։ Նույն օրը թալիբները լայնածավալ հարձակման անցան։ Հուլիսի սկզբին ԱՄՆ-ն արդեն իսկ դուրս էր բերել իր զորքերի մեծ մասը։ Զորքերի դուրսբերման վերաբերյալ իր ուղերձում Բայդենն ասաց, որ «հավանականությունը, որ թալիբները կգրավեն ամեն ինչ և կտիրանան ողջ երկրին, շատ քիչ է»։

Օգոստոսի 15-ին, թալիբների հարձակման ֆոնին, աֆղանական կառավարությունը տապալվեց ու երկրի նախագահ Աշրաֆ Հանին փախավ Աֆղանստանից։ Բայդենը հրամայեց, որ ամերիկացի 6000 զինվորականներն օգնեն տարհանել ամերիկյան քաղաքացիներին ու աֆղան դաշնակիցներին։ Զորքերը դուրսբերելու ձևի համար՝ երկու կուսակցություններն էլ քննադատության ենթարկեցին Բայդենին, իսկ ամերիկացիների ու դաշնակից աֆղանների տարհանումն անվանեցին «քաոսային ու փինաչի»։ Օգոստոսի 16-ին Բայդենը մեկնաբանեց «քաոսային իրավիճակը», պատասխանատվությունը վերցնելով իր վրա, և ընդունեց, որ իրավիճակը «ավելի արագ զարգացավ, քան մենք ակնկալում էինք»։ Նա պաշտպանեց զորքերը դուրսբերելու իր որոշումը՝ նշելով, որ ամերիկացիները «չպետք է զոհվեն մի պատերազմում, որի համար աֆղանական զինուժը չի ցանկանում ինքն իրեն պաշտպանել»։

Օգոստոսի 26-ին Քաբուլի օդանավակայանում ահաբեկչության հետևանքով զոհվեց 13 ամերիկացի և 169 աֆղան։ Օգոստոսի 27-ին ամերիկյան անօդաչուն ոչնչացրեց «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման երկու թիրախի, որոնք, ըստ ամերիկյան բանակի տվյալների, կազմակերպել և համակարգել էին ահաբեկչական հարձակումը։ Օգոստոսի 29-ին ամերիկյան մեկ այլ անօդաչու ոչնչացրեց 10 քաղաքացիական անձանց, ներառյալ 7 երեխաների։ ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունն ի սկզբանե պնդում էր, որ հարվածը հասցվել է «Իսլամական պետության» մահապարտ ահաբեկչի ուղղությամբ, որը սպառնում էր Քաբուլի օդանավակայանին։ Ավելի ուշ, սեպտեմբերի 17-ին, ամերիկյան կողմն ընդունեց, որ կասկածյալը զինված չի եղել, իսկ խաղաղ բնակիչների սպանությունն անվանեց «ողբերգական սխալ»։

Միացյալ Նահանգները օգոստոսին ավարտեց Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը։ Բայդենը «արտասովոր հաջողություն» անվանեց ավելի քան 120,000 ամերիկացիների, աֆղաններիի և այլ դաշնակիցների տարհանումը։ Նա նշեց, որ մինչև 200 ամերիկացիներ, որոնք ցանկանում էին հեռանալ, չեն հեռացել, չնայած օգոստոսի 18-ի իր խոստմանը, որ ամերիկյան զորքերն Աֆղանստանում կմնան մինչ այն պահը, երբ բոլոր ամերիկացիները կլքեն այդ երկիրը։

Օգնություն Ուկրաինային

 

2022 թվականի փետրվարի վերջին, երբ Միացյալ Նահանգները մի քանի ամիս շարունակ հայտարարում էր, որ Ռուսաստանը պատրաստվում է ներխուժել Ուկրաինայի տարածք, Ջո Բայդենը սկսեց պատասխան քայլեր ձեռնարկել Մոսկվայի դեմ, այդ թվում աննախադեպ պատժամիջոցներ սահմանեց Ռուսաստանի նկատմամբ և մոտ 8 միլիարդ ԱՄն դոլարի ռազմական օգնություն տրամադրեց Ուկրաինային։ Ապրիլի 29-ին Բայդենը Կոնգրեսից Ուկրաինայի համար 33 միլիարդ դոլար խնդրեց, սակայն օրենսդիրներն ավելի ուշ գումարի չափը հասցրեցին մինչև 40 միլիարդ դոլարի։ Բայդենը Վլադիմիր Պուտինին մեղադրեց էներգետիկ և պարենային ճգնաժամերի մեջ՝ նշելով, որ «Պուտինի պատերազմը բարձրացրել է պարենի համաշխարհային գները, որովհետև Ուկրաինան և Ռուսաստանը աշխարհում ցորենի և եգիպտացորենի խոշորագույն արտահանողներն են»։

2023 թվականի փետրվարի 20-ին, Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման տարելիցից 4 օր առաջ, Ջո Բայդենն այցելեց Կիև և հանդիպեց նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկիի և առաջին տիկին Օլենա Զելենսկայի հետ։ Կիևում նա հայտարարեց Ուկրաինային լրացուցիչ ռազմական օգնության մասին ու դատապարտեց պատերազմը։ Այս այցի մասին նախապես չէր հայտարարվել, իսկ ամերիկյան առաջնորդի անվտանգության ապահովման համար ձեռնարկվել էին լրացուցիչ միջոցներ։

Չինաստանի հետ հարաբերություններ

Չինաստանի ասսերտիվությունը, հատկապես Խաղաղ օվկիանոսում, շարունակում է մարտահրավեր մնալ Ջո Բայդենի համար։ Չինաստանի և Սողոմոնի Կղզիների միջև կնքված պաշտպանական համաձայնագիրը լուրջ ազդանշան էր այն մասին, որ Չինաստանը կարող է ռազմաբազաներ կառուցել Խաղաղ օվկիանոսի հարավային հատվածներում։ Այս գործարքի կնքումից հետո Բայդենն ուղիներ էր փնտրում Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի հետ հարաբերությունների ամրապնդման համար։ Սրան նպաստեց այն հանգամանքը, որ Էնթոնի Ալբանիզը 2022 թվականի դաշնային ընտրություններում հաղթանակ տարավ ու դարձավ Ավստրալիայի վարչապետ, իսկ Նոր Զելանդիայի վարչապետ Ջասինդա Արդերնի կառավարությունը կոշտ գիծ որդեգրեց տարածաշրջանում Չինաստանի ազդեցության հարցում։ 2022 թվականի սեպտեմբերին «60 րոպե» հաղորդմանը տված հարցազրույցում, Ջո Բայդենն ասաց, որ ԱՄՆ զինված ուժերը կպաշտպանեն Թայվանին՝ Չինաստանի կողմից «աննախադեպ հարձակման» պարագայում։ Սա հակասում էր Միացյալ Նահանգների կողմից Չինաստանի և Թայվանի ուղղությամբ վարվող «ռազմավարական երկիմաստության» քաղաքականությանը։ Սեպտեմբերյան այս մեկնաբանությունները հաջորդեցին Բայդենի երեք նախկին մեկնաբանություններին, որտեղ նա դարձյալ պնդել էր, որ ԱՄՆ-ն, չինական ներխուժման պարագայում, կպաշտպանի Թայվանին։ Այս հայտարարությունը լարեց չին-ամերիկյան հարաբերությունները, իսկ Բայդենի վարչակազմը հաջորդած մի շարք հայտարարություններում ու մեկնաբանություններում պնդում էր, որ Թայվանի շուրջ ամերիկյան քաղաքականությունը չի փոխվել։ 2022 թվականի վերջին Բայդենը ստորագրեց գործադիր մի շարք հրամաններ և դաշնային հանձնարարականներ, որոնք միտված էին թուլացնելու չինական տեխնոլոգիական աճն ու ապահովեին ամերիկյան գերակայությունը համակարգչային, կենսատեխնիկական և մաքուր էներգիայի ոլորտներում։

2023 թվականի փետրվարի 4-ին Բայդենը ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերին հանձնարարեց Հարավային Կարոլինայի Միրթլ Բիչ քաղաքի մոտ խոցել չինական կասկածելի օդապարիկը։ Բայդենի վարչակազմն այդ օդապարիկը համեմատում էր երկաթուղային երկու վագոնների հետ, որոնք կրում էին լրտեսական սարքավորումներ և մանևրելու համար ունեին պտուտակ։ ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը նշում էր, որ օդապարիկն ունի ալեհավաքներ ու այլ սարքավորումներ, որոնք կարող են արձակել գեոլոկացիոն հաղորդակցային ազդանշաններ։ Ըստ ամերիկյան կողմի՝ համանման չինական օդապարիկները թռել են ավելի քան 40 երկրների վրայով։ Չինական կառավարությունը ժխտում էր, որ օդապարիկը եղել է դիտարկման կայան՝ փոխարենը պնդելով, որ այն քաղաքացիական օդերևութաբանական դիրիժաբլ է, որը շեղվել էր իր ընթացքից։ Այս պատահարը էականորեն ազդեց չին-ամերիկյան հարաբերությունների վրա։

Իսրայել

2021 թվականի մայիսին, Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության հերթական բռնկման ժամանակ, Բայդենն իր աջակցությունը հայտնեց Իսրայելին՝ հայտարարելով, որ «իմ կուսակցությունը դեռևս աջակցում է Իսրայելին»։ 2023 թվականի հոկտեմբերին, երբ «Համաս» արմատական խմբավորումը հարձակվեց Իսրայելի վրա, Բայդենը հայտարարություն տարածեց, որտեղ քննադատում էր հարձակումները և նշում, որ ինքը պատրաստ է «հրեական կառավարությանն ու Իսրայելի ժողովրդին առաջարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները»։ ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Լլոյդ Օսթինի հրամանով «USS Gerald R. Ford» ավիակրի գլխավորած հարվածային խումբը շարժվեց դեպի Արևելյան Միջերկրական։ Խումբը ներառում էր նաև ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի «USS Normandy» հածանավը և «USS Thomas Hudner», «USS Ramage», «USS Carney» ու «USS Roosevelt» կործանիչները։

Արտաքին քաղաքական այլ հիմնախնդիրներ

2022 թվականի փետրվարի սկզբին Բայդենը հանձնարարեց հակաահաբեկչական գործողություններ իրականացնել Սիրիայի հյուսիսում, ինչի հետևանքով սպանվեց «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման երկրորդ առաջնորդ Աբու Իբրահիմ ալ-Հաշիմի ալ-Քուրաշին։ Հուլիսի վերջին Բայդենը հայտարարեց, որ անօդաչուի հարվածի հետևանքով սպանվել է նաև Ալ-Կաիդայի երկրորդ առաջնորդ Այման ալ-Զավահիրին։ Վերջինս անմիջականորեն մասնակցել էր նաև Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումների կազմակերպմանը։ 2022 թվականին Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության կողմից նավթի արդյունահանման ծավալների կրճատումը դիվանագիտական լարվածություն առաջացրեց Միացյալ Նահանգների և Սաուդյան Արաբիայի հարաբերություններում` ընդլայնելով երկու երկրների հարաբերություններում առկա ճեղքվածքն ու սպառնալով երկու երկրների դաշնակցային հարաբերություններին։

2023 թվականի օգոստոսին Անկախության տոնի առթիվ Բայդենի նամակը Պերուի նախագահ Դինա Բոլուարտեին, որտեղ նա գովաբանում էր պերուական կառավարությանը «ժողովրդավարական արժեքների առաջմղման, ներառյալ մարդու իրավունքների պաշտպանության մասով», քննադատությունների ալիք բարձրացրեց, ինչը պայմանավորված էր վերջինիս կառավարության կողմից Պերուում հակաիշխանական բողոքի ակցիաների բռնի կերպով ճնշման հետ, ներառյալ Այակուչոյի և Խուլյակայի ջարդերը։

Իմպիչմենտի հետաքննություն

2023 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ, հանրապետական կոնգրեսական Քևին Մաքքարթին Բայդենի դեմ պաշտոնապես նախաձեռնեց իմպիչմենտի հետաքննություն՝ նշելով, որ Ներկայացուցիչների պալատի վերջին հետաքննությունները «ուրվագծում են կոռուպցիայի պատկեր»՝ գործող նախագահի ու նրա ընտանիքի կողմից։ Կոնգրեսական հետաքննությունների արդյունքում, որոնք իրականացվում էին Ներկայացուցիչների պալատի վերահսկողության և հաշվետվողականության հանձնաժողովի կողմից, Բայդենի գործողություններում չհայտնաբերվեցին որևէ ոչ իրավաչափ արարք։

2024 թվականի նախագահական քարոզարշավ

Մի քանի ամիս մտորումներից հետո՝ 2023 թվականի ապրիլի 25-ին, Բայդենը հայտարարեց, որ երկրորդ անգամ կհավակնի ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնին և կմասնակցի 2024 թվականի նախագահական ընտրություններին։ Նրա խոսքով՝ այս անգամ ևս Քամալա Հարիսը կլինի փոխնախագահի հավակնորդը։ Այս քարոզարշավը մեկնարկեց ուղիղ չորս տարի անց այն օրից, երբ Բայդենը սկսեց 2020 թվականի իր քարոզարշավը։ Բացի այդ, Բայդենի նախընտրական շտաբը հայտարարություն տարածեց այն մասին, որ Ջուլի Չավես Ռոդրիգեսը կլինի Բայդենի նախընտրական շտաբի ու քարոզարշավի ղեկավարը, իսկ Քվենթին Ֆալքսը՝ նախընտրական շտաբի ու քարոզարշավի ղեկավարի տեղակալը։ Բայդենի քարոզարշավի համակարգման թիմում կլինեն նաև Լիզա Բլանթ Ռոչեսթերը, Ջիմ Քլայբորնը, Քրիս Քունսը, Թեմմի Դաքուորթը, Ջեֆրի Կացենբերգը և Գրեթչեն Ուայթմերը։

Ընտրություններին մասնակցության մտադրության հայտարարման օրը՝ Gallup, Inc.-ի հարցումը ցույց տվեց, որ Բայդենի վարկանիշը կազմում է միայն 37 %։ Հարցվածների մեծ մասը նշել էին, որ Բայդենի վարչակազմի օրոք իրենց գլխավոր մտահոգությունը տնտեսությունն է։ Իր քարոզարշավի ընթացքում Բայդենը մշտապես անդրադառնում է իր վարչակազմի տնտեսական ցուցանիշներին՝ անդրադառնալով այնպիսի թեմաների, ինչպիսիք են շուրջ 13 միլիոն աշխատատեղի ստեղծումը, կորոնավիրուսի համավարակից հետո, ի համեմատություն Մեծ յոթնյակի երկրների, ՀՆԱ-ի արագ վերականգնումը, ինչպես նաև վերջին շուրջ 50 տարվա ընթացքում գործազրկության շարունակվող ամենացածր մակարդակը։

 

Բայդենը չափավոր դեմոկրատ է, որի հայացքների վրա մեծապես ազդել է Կաթոլիկ եկեղեցու սոցիալական ուսմունքը։ Իր կարիերայի ընթացքում նրա հայացքները համընկել են Դեմոկրատական կուսակցության կենտրոնամետ թևի հայացքների հետ։ 2022 թվականին լրագրող Սաշա Այսենբերգը գրեց, որ Բայդենի «ամենաարժեքավոր քաղաքական հմտությունը» եղել է «Դեմոկրատական կուսակցության անընդհատ փոփոխվող հիմնական հոսքի համար բնածին ուղենիշը»։

2017 թվականին ընդունված «Հարկային կրճատումների և աշխատատեղերի մասին» օրենքի մեջ Բայդենն առաջարկել է մասամբ վերացնել կորպորատիվ հարկի իջեցումը՝ նշելով, որ դա չի վնասի բիզնեսի՝ աշխատողներ վարձելու կարողությանը։ Բայց նա աջակցում էր 21 %-ից (սահմանվել է 2017 թվականին ընդունված օրենքով) կորպորատիվ հարկի բարձրացումը միայն 28 %-ի, այլ ոչ թե 35 %-ի, ինչպես կար մինչև 2017 թվականը։ Նա կողմ է քվեարկել Հյուսիսամերիկյան ազատ առևտրի համաձայնագրին (NAFTA) և Անդրխաղաղօվկիանոսյան համագործակցությանը։ Բայդենը Առողջապահության և պացիենտների պաշտպանության բարեփոխումների ակտիվ աջակիցներից է։ Նա առաջ էր մղում մի պլան, որն ակտիվորեն ընդլայնում էր Obamacare-ը, իսկ առաջացած ծախսերը վճարվում էին Թրամփի վարչակազմի կողմից որոշ հարկային արտոնությունների վերացումից ստացված եկամուտներով։ Բայդենի պլանը նպատակ ունի ընդլայնելու առողջապական ապահովագրության ծածկույթը՝ տարածելով այն ամերիկացիների 97 %-ի վրա և ստեղծելով հանրային առողջապահական ապահովագրության տարբերակ։

Սենատում աշխատած տարիներին Բայդենը չէր աջակցում դաշնային մակարդակով միասեռ ամուսնության իրավունքին և կողմ էր քվեարկել «Ամուսնության պաշտպանության մասին» օրենքին։ Այդուհանդերձ նա դեմ էր հանդես եկել սահմանադրական փոփոխությունների առաջարկին, որով նախատեսվում էր դաշնային մակարդակով միասեռ ամուսնությունների արգելք։ 2012 թվականից սկսած Բայդենն աջակցում է միասեռ ամուսնություններին։

Որպես սենատոր Բայդենը ամուր և խորը հարաբերություններ ուներ ոստիկանական խմբերի հետ ու եղել է «Ոստիկանների իրավունքների մասին» օրենքի գլխավոր աջակիցը։ Այս օրենքին կողմ էին ոստիկանական արհմիությունները, սակայն դեմ էին հանդես գալիս ոստիկանապետները։ 2020 թվականին Բայդենը կողմ էր կանեփի ապաքրեականացմանն այն բանից հետո, երբ սենատոր աշխատած տարին դեմ էր հանդես գալիս թմրանյութերի օգտագործման համար պատիժների խստացմանը։

 

Բայդենը հավատացած է, որ գլոբալ տաքացման ուղղությամբ պետք է քայլեր ձեռնարկվեն։ Որպես սենատոր նա աջակցել է 2007 թվականին ընդունված «Գլոբալ տաքացման պատճառով աղտոտվածության նվազեցման մասին» օրենքին, որը Միացյալ Նահանգներում կլիմայի հարցերով ամենախիստ օրենքն է։ Բայդենը դեմ է Արկտիկական ազգային արգելոցում նավթի հորատմանը։ Նա ձգտում է Միացյալ Նահանգներում մինչև 2035 թվականը հասնել առանց ածխածնային էներգիայի գերակայությանը, իսկ մինչև 2050 թվականն ամբողջությամբ դադարեցնել արտանետումները։ Բայդենի ծրագիրը ներառում էր Փարիզի համաձայնագրին վերաանդամակցությունը, շրջակա միջավայրի պահպանությունն ու կանաչ շինարարությունը (անգլ.՝ Green building)։ Բայդենն աջակցում է էկոլոգիական արդարությանը, ներառյալ կլիմայական արդարությունը ու քայլեր է ձեռնարկում դրանց իրագործման ուղղությամբ։ Խոշոր քայլեր են ցածր եկամուտներ ունեցող ընտանիքներում էներգախնայողության, ջրի խնայողության և կլիմայի փոփոխության դեմ ուղղված քայլերի իրագործումը։ Այն պետք է օգնի մեղմել կլիմայի փոփոխության հետևանքները, նվազեցնել տնային տնտեսությունների ծախսերը և բարելավել առողջապահությունն ու անվտանգությունը։

Բայդենն ընդգծում է, որ ԱՄՆ-ն «առավել կոշտ» պետք է արձագանքի Չինաստանին՝ վերջինիս անվանելով «ամենալուրջ մրցակիցը», որը կարող է մարտահրավերներ ստեղծել Միացյալ Նահանգների «բարգավաճման, անվտանգության և ժողովրդավարական արժեքների համար»։ Չինաստանի առաջնորդ Սի Ծինփինի հետ հանդիպման ժամանակ Բայդենը խոսել է Սինծիանում մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումների մասին՝ հայտարարելով, որ կարող է պատժամիջոցներ և առևտրային սահմանափակումներ կիրառել չինացի այն պաշտոնյաների և կազմակերպությունների նկատմամբ, որոնք պատասխանատու են այդ բռնաճնշումների համար։

Բայդենը նշել է, որ ինքը դեմ է վարչակարգերի փոփոխությանը, բայց կողմ՝ ընդդիմադիր շարժումներին ոչ ռազմական աջակցության տրամադրմանը։ Նա դեմ էր 2011 թվականին Միացյալ Նահանգների կողմից Լիբիա ուղիղ ինտերվենցիային, դեմ քվեարկեց Պարսից ծոցի պատերազմին ԱՄՆ-ի մասնակցությանը, կողմ քվեարկեց նաև Իրաքի պատերազմի օգտին և աջակցում է Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության՝ «երկու պետության ստեղծմամբ» լուծման տարբերակին։ Բայդենը խոստացավ նաև դադարեցնել ամերիկյան աջակցությունը Եմեն Սաուդյան Արաբիայի գլխավորած կոալիցիայի ներխուժմանը և վերագնահատել Սաուդյան Արաբիայի հետ ԱՄՆ հարաբերությունները։ Բայդենը աջակցում է նաև Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի միջև կնքված սպառազինությունների վերահսկման «Նոր սկիզբ» անունը կրող պայմանագրի երկարաձգմանը, որով սահմանափակվում է երկու երկրների կողմից տեղակայված միջուկային զենքի քանակը։ 2021 թվականին Ջո Բայդենը պաշտոնապես ճանաչեց նաև Հայոց ցեղասպանությունը՝ դառնալով ԱՄՆ առաջին նախագահը, որն արեց այդ քայլը։

Իր նախագահության ողջ ընթացքում Բայդենն աջակցել է վերարտադրողականության պաշտպանության կամ աբորտի իրավունքին։ 2019 թվականին նա հայտարարել էր, որ աջակցում է «Ռոուն ընդդեմ Ուեյդի» գործին և Հայդի փոփոխության չեղյալ հայտարարմանը։ «Դոբսը ընդդեմ Ջեքսոն կանանց առողջության կազմակերպության» գործից հետո՝ Բայդենը քննադատել է աբորտին հասանելիության արգելման օրենքը, որն ընդունվել էր այն նահանգներում, որտեղ օրենսդիր իշխանությունում գերակշռում են Հանրապետական կուսակցության ներկայացուցիչները։ Նա հայտարարել էր, որ քայլեր կձեռնարկի պաշտպանելու Միացյալ Նահանգներում աբորտի դիմելու իրավունքը։ Բայդենը խոստացավ նաև դաշնային մակարդակում «Ռոուի» պաշտպանությունն ամրագրող օրենք ստորագրել։ Այս օրենքը 2022 թվականին ընդունվեց Ներկայացուցիչների պալատի կողմից, սակայն չկարողացավ անցնել Սենատի արգելապատնեշը։

 

Բայդենը համարվում էր Սենատի ոչ այնքան հարուստ անդամներից մեկը, ինչը նա բացատրում էր երիտասարդ տարիքում սենատոր դառնալու հանգամանքով։ Հասկանալով, որ ոչ այնքան հարուստ պետական գործիչները կարող են գայթակղվել և նվիրատվություններ ընդունել քաղաքական հովանավորչության համար, իր պաշտոնավարման առաջին ժամկետի ընթացքում առաջարկեց բարեփոխումներ իրականացնել ընտրական քարոզարշավի ֆինանսավորման հարցում։ 2009 թվականի նոյեմբերի դրությամբ Բայդենի կարողությունը կազմում էր 27,012 դոլար։ 2020 թվականին Բայդենների կարողությունը գնահատվում էր 9 մլն դոլար, որը հիմնականում պայմանավորված էր Բայդենի գրքերի վաճառքից ստացած եկամտով և փոխնախագահությունից հետո իր ելույթների համար ստացած հոնորարներով։

Քաղաքական գրող Հովարդ Ֆայնմանը գրել է. «Բայդենը գիտնական չէ, ոչ էլ տեսաբան-մտածող, նա հիանալի փողոցային քաղաքագետ է։ Նա սերում է Սքրենթոնի աշխատավորական ընտանիքից, որոնք զբաղվում են ավտովաճառքով. մարդիկ, որոնք գիտեն՝ ինչպես վաճառել։ Նա ունի այդ իռլանդական ձիրքը»։ Քաղաքական սյունակագիր Դևիդ Ս. Բրոդերը գրել է, որ Բայդենը ժամանակի ընթացքում աճել է. «Նա արձագանքում է հասարակ մարդկանց և միշտ է արձագանքում։ Ինքն իրեն հասկանալու և մյուս քաղաքական գործիչների հետ գործ բռնելու նրա ունակությունները շատ են զարգացել»։ Լրագրող Ջեյմս Թրոբը գրել է. «Բայդենն իսկապես երջանիկ մարդ է, որը նույնքան մեծահոգի է ուրիշների նկատմամբ, ինչքան իր»։ Վերջին տարիներին՝ հատկապես 2015 թվականին որդու՝ Բոյի մահվանից հետո, Բայդենն աչքի է ընկնում կարեկցելու և վշտի մասին խոսելու ունակությամբ։ 2020 թվականին CNN-ը գրեց, որ Բայդենի նախագահական քարոզարշավը միտված էր նրան «գլխավոր դարմանող» դարձնելուն։

Լրագրող, հեռուստահաղորդավար Վուլֆ Բլիցերը Բայդենին անվանել է շատախոս, լրագրող Մարկ Բոուդենն էլ է ասել, որ Բայդենը հայտնի է նրանով, որ «չափազանց շատ է խոսում. հարյուր տարվա ընկերոջ նման, որն ուզում է շտապ ինչ-որ բան պատմել քեզ»։ Հաճախ է շեղվում նախապես պատրաստած ելույթից և երբեմն ոչ տեղին բաներ է ասում։ Բայդենը հայտնի է վրիպակներ թույլ տալու իր հակումով, և 2018 թվականին ինքն իրեն անվանել է «վրիպակների մեքենա»։ Նյու Յորք Թայմսը գրել է, որ Բայդենի «թույլ ֆիլտրերը նրան թույլ են տալիս ինչ ասես ասել»։ Նախագության տարիներին որոշ հանրապետականներ քննադատել են Բայդենի հրապարակային վրիպակները և դա կապել նրա տարիքով պայմանավորված կոգնիտիվ խնդիրների հետ, որը սակայն Բայդենն անընդհատ հերքել է։

Ըստ Նյու Յորք Թայմսի՝ Բայդենը հաճախ է չափազանցնում իր կյանքի որոշ դրվագներ. այս բնավորության գիծը նկատել է նաև Նյու Յորքերը 2014 թվականին։ Օրինակ՝ նա պնդում է, որ շատ ավելի ակտիվ է մասնակցել քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարին, քան իրականում է եղել, ինչպես նաև ստել է, որ գերազանցիկ է եղել ու երեք բարձրագույն կրթություն է ստացել։ Թայմսը գրել է. «Բայդենի ժողովրդայնությունը կարող է վերածվել ֆոլկլորի. ամսաթվերը չեն համընկնում, դետալները չափազանցված են կամ սխալ, աղավաղված՝ լսարանի համար դրանք ավելի համոզիչ դարձնելու համար»։

Աշխատանքի գնահատանք

Ըստ «Morning Consult»-ի իրականացրած հարցման՝ Բայդենն իր նախագահության առաջին ութ ամիսների ընթացքում պահպանում էր 50%-ից բարձր վարկանիշ։ 2021 թվականի օգոստոսին նրա վարկանիշն սկսեց ընկնել և դեկտեմբերին հասավ 40%-ի։ Սա կապված էր Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերման, COVID-19-ի դելտա շտամի հետևանքով հոսպիտալացվողների թվի աճի, բարձր գնաճի, բենզինի թանկացման և Դեմոկրատական կուսակցության ներսում տիրող խառնաշփոթի հետ։

2021 թվականի փետրվարին Գելապի ինստիտուտը հայտնեց, որ դեմոկրատների 98%-ը սատարում է Բայդենին։ 2023 թվականի հուլիսի դրությամբ այդ թիվն իջավ մինչև 82%։ Հանրապետականների շրջանում նրան սատարողների քանակը 2021 թվականի փետրվարին և հուլիսին հասել էր առավելագույնին՝ 12%։

Պաշտոնական

• Նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնական կայքը
• Նախագահական քարոզարշավի կայքը

Այլ

• Biden Appearances on C-SPAN
• Ջո Բայդենը Curlie-ում
• Ջո Բայդեն On the Issues կայքում
• Ջո Բայդեն PolitiFact կայքում
• Էջը Vote Smart կայքում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջո Բայդեն» հոդվածին։