225088 Gonggong: Asteroïde

Dit het 'n hoogs eksentriese wentelbaan met 'n groot baanhelling wat wissel tussen 34 en 101 AE van die Son af. In 2019 was dit 88 AE ver en was dit die sesde verste voorwerp in die Sonnestelsel. Gonggong is in 'n baanresonansie van 3:10 met Neptunus – dit beteken dit voltooi drie wentelbane in die tyd waarin Neptunus 10 voltooi. Gonggong is in Julie 2007 deur die Amerikaanse sterrekundiges Megan Schwamb, Michael Brown en David Rabinowitz ontdek en die ontdekking is in Januarie 2009 aangekondig.

225088 Gonggong   

Ontdekking
Ontdek deur	Megan Schwamb Michael Brown David Rabinowitz Palomar-sterrewag (675)
Datum	17 Julie 2007 (aangekondig op 7 Januarie 2009)
Kleinplaneet-benaming	225088 Gonggong
Alternatiewe name	(225088) 2007 OR10
Kleinplaneet-kategorie	SDO 3:10 resonance (DES)
Wentelbaaneienskappe
Afelium	100,84 AE (Q)
Perihelium	33,015 AE (q)
Halwe lengteas	66,925 AE (a)
Wentelperiode	547,51 jaar
Gem. anomalie	104,15° (M)
Baanhelling	30,9434° (i)
Lengteligging van stygende nodus	336,8141° (Ω)
Periheliumhoek	206,81° (ω)
Fisiese eienskappe
Afmetings	1 535+75−225 km 1 280+210−210 km 1 200+300−200 km
Massa	~1,3–6 × 1021 kg (raming)
Sideriese rotasieperiode	44,81 uur
Temperatuur	31 K
Skynmagnitude	21,8
Absolute magnitude	2,5

Met 'n deursnee van sowat 1 230 km is Gonggong omtrent so groot soos Pluto se maan Charon en is dit die vyfde grootste bekende voorwerp in die Sonnestelsel anderkant Neptunus. Sy massa kan groot genoeg wees dat hy hidrostatiese ewewig bereik het en dit kan dus 'n dwergplaneet wees. Sy groot massa maak 'n dun atmosfeer van metaan ook moontlik, hoewel so 'n atmosfeer langsamerhand in die ruimte sal ontsnap. Die voorwerp is genoem na Gònggōng, 'n Chinese watergod wat vir chaos, vloede en die helling van die Aarde verantwoordelik is. Die ontdekkers het die naam in 2019 gekies ná 'n opname onder die publiek.

Gonggong is rooi, waarskynlik vanweë die teenwoordigheid van organiese verbindings op sy oppervlak wat tolien genoem word. Waterys is ook op sy oppervlak teenwoordig, wat dui op 'n kort tydperk van kriovulkanisme in die verre verlede. Met 'n rotasieperiode van sowat 22 uur draai Gonggong stadiger om sy as as ander trans-Neptunus-voorwerpe, wat gewoonlik rotasieperiodes van minder as 12 uur het. Dié stadige rotasie kan wees as gevolg van getykragte van sy maan, Xiangliu.

Ontdekking

Gonggong is ontdek deur sterrekundiges van die Kaliforniese Instituut vir Tegnologie as deel van die Ph.D.-tesis van Meg Schwamb, wat toe ’n student van Michael E. Brown was.

Naam

Die liggaam is genoem na 'n Chinese watergod, Gònggōng. Hy word uitgebeeld met 'n menslike koper-en-yster-kop met rooi hare en die liggaam of stert van slang. Hy was verantwoordelik vir die skepping van chaos en katastrofes, vloede en die helling van die Aarde, totdat hy verban is.

Voordat dit 'n amptelike naam gekry het, was Gonggong die grootste bekende voorwerp in die Sonnestelsel sonder 'n naam. Brown het dit aanvanklik "Snow White" genoem met die veronderstelling dat dit wit was omdat dit baie groot of baie helder moes gewees het om deur hulle waargeneem te kon word. Dit was ook die "sewende dwerg" wat Brown se span ontdek het – ná Quaoar in 2002, Sedna in 2003, Haumea en Orcus in 2004, en Makemake en Eris in 2005. Gonggong het egter geblyk een van die rooiste voorwerpe in die Kuiper-gordel te wees, en daarom is dié naam laat vaar.

Simbool

Simbole vir hemelliggame buiten die Son en Aarde word selde in moderne sterrekunde gebruik. Astroloë gebruik egter dikwels die simbool   vir Gonggong. Dit is deur Denis Moskowitz ontwerp: Dit kombineer die Chinese karakter 共 gòng met die stert van 'n slang.

 

Gonggong wentel gemiddeld 67,5 AE ver om die Son en voltooi 'n volle omwenteling in 554 jaar. Sy wentelbaan is baie skuins met betrekking tot die sonnebaan, met 'n helling van 30,7 grade. Die wentelbaan is ook hoogs eksentries (0,50), en daarom wissel Gonggong se afstand van die Son tussen 101,2 AE by afelium, sy verste punt van die Son af, en sowat 33,7 AE by perihelium, sy naaste punt. Gonggong was in 1857 by perihelium en beweeg op die oomblik verder weg van die Son af op pad na sy afelium.

Die periode, helling en eksentrisiteit van Gonggong se wentelbaan is almal taamlik ekstreem in vergelyking met dié van ander groot liggame in die Sonnestelsel. Onder die moontlike dwergplanete is sy periode die derde langste: 554 jaar teenoor 558 jaar vir Eris en sowat 11 400 jaar vir Sedna. Sy helling van 31° is tweede, naas Eris se 44°, en sy eksentrisiteit van 0,50 is ook tweede, naas Sedna se groot 0,84.

Die grootte van ’n voorwerp kan bereken word uit sy absolute magnitude (H) en albedo (die hoeveelheid lig wat dit weerkaats). Gonggong het ’n absolute magnitude van 1,92, wat dit die vyfde helderste bekende Trans-Neptunus-voorwerp maak, ’n bietjie dowwer as Sedna (H=1,6; D≈1 000 km) en helderder as Orcus (H=2,3; D≈800 km).

Dit is een van die rooiste voorwerpe bekend. Dit is waarskynlik vanweë metaanryp, wat rooi word van sonlig en kosmiese strale.

 

Ná die ontdekking in Maart 2016 dat Gonggong baie stadig roteer, is die moontlikheid geopper dat dit vanweë 'n natuurlike satelliet se getykragte is. Foto's wat op 18 September 2010 geneem is, is weer bestudeer en hulle het 'n dowwe satelliet onthul wat op 'n afstand van minstens 15 000 km van die liggaam af lê. Die maan is sowat 100 km breed en het 'n wentelperiode van 25 dae. Op 5 Februarie 2020 is die satelliet amptelik "Xiangliu" gedoop: na die giftige, negekoppige monster wat Gonggong in die Chinese mitologie vergesel het.

Daar is uitgewerk dat 'n verbyvlugsending na Gonggong minstens 20 jaar sal neem met huidige vuurpylvermoëns. Met 'n Jupiter-swaartekragslinger kan dit in net korter as 25 jaar voltooi word as 'n lanseringsdatum van 2030 of 2031 veronderstel word. Gonggong sal sowat 95 AE van die Son af wees wanneer die ruimtetuig dit bereik.

• Wentelbaansimulasie van die JPL (Java) / Horizons Ephemeris
• 2007-beelde van die ontdekking
• "The redemption of Snow White (Part 1)" (Mike Brown se blog van 9 Augustus 2011)

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie 225088 Gonggong.
•   Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki