Toliara Sands

Orianasa aostraliana ny Toliara Sands izay nanorina ny foibeny any amin' ny 50 km avaratry ny tananan' i Toliara ary 12 km miala ny moron-dranomasina (Lakandranon' i Môzambika) ka ao amin' ny Alan' i Ranobe no misy ny tobim-pikarakarana volohany ny akora azo. Misedra olana io orinasa io, indrindra nanomboka tamin' ny taona 2018, noho ny fisakanan' ny mponina ao amin' ny fokontany maro sy kaominina ary distrika voakasik' izany fitrandrahana izany: manahy ny mety hahasimban' ny tontolo iainany sy ny kolontsainy ireo mponina ireo.

Fanomanana ny fitrandrahana

Ny asa fitsirihana sy fanaovana fanadihadiana mialoha tanaon' ny Word Titanium Ressources, izay tompon' ny vola miasa ao amin' ny Toliara Sands, dia efa nanomboka tamin' ny taona 1999, ary tamin' izany no nahitana an' ilay "fasika" tadiaviny tao amin' ny faritr' i Ranobe. Vola mitentina 20 tapitrisa dôlara no lany tamin' izany. Izany asa mialoha izany dia nahitana ny fisian' ny fasika mineraly ao Ranobe sy tao avaratr' Ankililoaka sy ao Basibasy ary ao Morombe.

Ny fomba hanatanterahan' ny Toliara Sands ny asany

Mila rano 1 000 m³ isan' andro ny Toliara Sands mba hanatanterahany ny fitrandrahana ataony. Hampiasa fomba fanetonana sy fandranohana izy mba hahazoany mampiasa indray ny rano efa nampiasainy. Tsy mikendry afa-tsy ny hampandroso an' i Madagasikara ny Toliara Sands, hoy ny tomponandraikitra ao aminy. Hangady lava-drano manara-penitra (halalina: 50 m) ny Toliara Sands fa tsy hampiasa ny rano fampiasan' ny mponina hatramin' izay (renirano sy farihy) ka tsy hikasika ny tahirin-drano lalina kokoa ambanin' ny tany izany. Ho diovina indray ny rano efa niasa ka ho azo ampiasaina amin’ ny fambolena.

Toy izao no fizotran' ny asan' ny Toliara Sands:

• fanapahana ireo zavatra maniry rehetra eo amin' ny toerana hanaovana fitrandatrahana sy fanangonana ireo tany nisy zavamaniry mba hahafahana mamerina indray izany any aoriana (rehefa vita ny fitrandrahana) amin' ny toerana nakana azy;
• fanomanana tanin-janakazo hasolo ny hazo izay hotapahina; fangadiana sy fandoarana ny fasika mineraly sy fitantavanana izany ary fitrohana ny vokatra azo mankany amin' ny toeram-panangonana voalohany;
• fanotofana ny toerana nohadina amin' ny sisa tsy ilaina amin' ny fasika; famerenana amin' ny laoniny ny toerana nototofana amin' ny alalan' ny famerenana ny tany nisy zavamaniry teo aloha sady fambolena hazo sy famerenana ny tanim-boly izay mety ho rava vokatry ny fitrandrahana.

Vokatra andrasana

Ny fitsirihana mialoha dia nahazoana izao zavatra izao: akora misy metaly mavesatra 6,1 % milanja 959 tapitrisa taonina eo ho eo sy akora misy metaly mavesatra 8,2 % milanja 161 tapitrisa taonina eo ho eo. Ny fanjakana malagasy dia miandrandra vokatra: ilmenita milanja 400 000 taonina sy rotila sy zirkôna milanja 43 000 taonina isan-taona.

Tsikera momba ny fahazoana mitrandraka

Mampiahiahy ny fanomezan-dalana hitrandraka tamin' ny 21 Marsa 2012 izay ao anatin' ny taona tsy nanomezan' ny fanjakana malagasy alalana na iza na iza hanao asa fitrandrahana harena an-kibon' ny tany nefa ny Toliara Sands sy ny Pan African Mining Madagascar sy ny hafa koa no niangarana ka nahazo izany. Miahiahy fisiana tsolotra ny mpanara-baovao, indridra ireo mpandraharaha hafa amin' io sehatra io. Nisy fangatahana miisa 2 000 mantsy tamin' ny taona 2012, napetraka tao amin' ny Bureau des Cadastres Miniers de Madagascar (BCMM), izay tsy nahazo valiny noho izany lalàna mandrara ny famoahana fahazoan-dalana hitrandraka izany.

Efa nahazo fahazoan-dalana hitrandraka sahady ny World Titanium Resources tompon' ny vola miasa ao amin' ny Toliara Sands tamin' ny taona 2012, nefa mbola tsy nahazo ny fahazoan-dalana ara-tontolo iainana izay tokony ho azony alohan' io ka izany no zava-nisy nandritra ny fotoan’ ny Tetezamita, nefa tsy nahazo alalana hanao zavatra toy izany ny fitondrana tetezamita tamin' ny fotoanandrony (taona 2009 hatramin' ny 2014) ka hahalasa tomponandraikitra ny firenena malagasy tsy araka ny lalàna manan-kery.

Nahazo ny fahazoan-dalana ara-tontolo iainana avy tamin' ny Office National de l'Environnement (ONE) ny Toliara Sands tamin' ny 23 Jona 2015 "noho ny hamehana" . Efa nisy fahazoan-dalana azon' ny Toliara Sands talohan' io: ny telo momba ny fanaovana fikarohana (PR 3315 tamin' ny 12 Janoary 2001, PR 12026 tamin' ny 15 Septambra 2004, PR 17388 tamin' ny 28 Jolay 2005) ary ny roa momba ny fitrandahana (PE 37242 sy PE 39130 tamin' ny 21 Marsa 2012). Nanao izany rehetra izany ny fitondrampanjakana noho ny hamehana; satria mila tetikasam-pampandrosoana ny firenena. Tsy tokony hatosi-bohon-tanana ny orinasa izay afaka manampy an' i Madagasikara (hoy i Pamphile Rakotoarimanana, tomponandraikitra tao amin' ny Ministeran' ny Harena an-Kibon' ny Tany tamin' ny fotoanandrony).

Ny filan-kevitry ny minisitra natao tany Iavoloha tamin' ny 11 Avrily 2018 dia namoaka didim-panjakana manome alalana ny Toliara Sands hanomboka ny asa fitrandrahana amin' izay: nambara fa ilain' ny fanjakana ny fanorenana fotodrafitrasa momba ny seranan-tsambo sy lalana vaovao hahafaha­-mitatitra ny vokatra any amin' ny toeram-pitrandrahan' ny Toliara Sands. Ilaina noho izany ny hanesorana amin' ny tompony amin' ny fomba ifanarahana na an-keriny ny taniny na ny tranony.

Faritra arovana sa tsia?

Maro ny faritra arovana ary tsy vitsy koa ny faritra trandrahana na namoahana fahazoan-dalana hitrandraka, ka indraindray dia mifanakaiky dia mifanakaiky na mifanitsaka koa aza ireo toerana ireo izay mahalasa saina ny manam-panahy ka miteraka fifanolanana izany. Ahiahina ho nisy kolikoly teo amin’ ny fitondrampanjakana malagasy sy ny Toliara Sands nefa mandà mafy ka samy miaro tena na ny andaniny na ny ankilany.

Gaga ny Malagasy fa rehefa ny tantsaha sy mpiompy madinika no mandoro tanety hanaovany fambolena sy mivarotra arina mba hivelomany dia lazaina fa arovana ny ala, fa rehefa ny orinasa goavambe mahenika firenena maro no manimba ny ala an-jatony hektara, hanatanterahany ny fitrandrahany ny any an-kibon' ny tany, dia tsy arovana itsony ny ala. Indraindray dia sady arovana amin' ny tantsaha malagasy ny toerana iray mba tsy hahafahany miditra ao no tsy arovana raha hanaovan' ny orinasa vahiny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany.

Araka ny tenin' ny Talem-paritry ny Rano sy Ala, Volatiana Rahanitriniaina, dia tsy tafiditra ao anatin' ny fari-tontolo iainana arovana ny faritra nomen' ny Fanjakana malagasy ny Toliara Sands hanaovana ny fitrandrahana, isan' izany ny Ala Mikea.

Tsy fakana ny hevitry ny olom-boafidy eo an-toerana

Ny olom-boafidy ao amin' ny faritra dia milaza ho tsy isan' ny tompon' andraikitra: ny sefo fokontany sy ny ben' ny tanàna dia isan' ny miahiahy sy tsy afa-po amin' ny tsy fisian' ny mangarahara; ny solombavambahoaka voafidy any amin' ny distrikan' i Toliara II, Roshelin Houssein, dia milaza fa tsy mahalala ny momba io tetikasa io noho izy tsy antsoina rehefa misy dinidinika momba izany.

Zavatra tsy maintsy hitranga

Tsy azo ialana ny hisian' ny taratra radioaktifa mandritra ny fitrandrahana ny ilmenita izay hahazo ny rano indrindraindrindra nefa tsy fantatra ny mety ho herin' izany.

Noho ny fifanaraham-piaraha-miasa eo amin' ny Toliara Sands sy ny Institut National des Sciences et Techniques Nucléaires (INSTN) dia hanolotra ny voka-pikarohany momba ny vaikan’ ny taratra radioaktifa mety havoakan’ ny fitrandrahana fasi-mainty sy hanome tolo-kevitra arakaraka ny zavatra hita ity ivontoeram-pikarohana ity momba ny mety ho fiantraikan’ ny fitrandrahana ny fasi-mainty amin’ ny tontolo iainana.

Ahiahin' ny mponina

Nanaiky ny hisian' io tetikasa io ny mponina tamin' ny voalohany noho izy ireo nanantena onitra amin' ny fakana ny taniny nefa miahiahy ny tsy hahatomombana ara-dalàna ny fanonerana any aoriana izy ireo.

Ho ritra ny tahirin-drano ambanin' ny tany amin' ny faritra mikea ka tsy ho ampy ny rano hampiasain' ny mponina; noho ny fisian' ny toeram-pitrandahana any amin' ny toerana ambony kokoa noho ny toeram-ponenan' ny mponina (Ankililoaka sy Ankilimalinika). Mety hidiran' ny ranomasina ny tahirin-drano ambanin' ny tany raha lany ny ranomamy ao anatiny ka rano masira no hosotroin' ny olona. Hisy ny fivoahan' ny taratra radiôaktifa ety ivelan' ny tany izay mety hisy fiantraikany amin' ny fahasalaman' ny mponina amin' ny tanàna izay tsy lavitra ny toeram-pitrandrahana. Tsy milaza afa-tsy ny tombontsoa sy ny lafitsaran' ny fitrandrahana ny tompon' andraikitry ny orinasa sy ny fanjakana malagasy fa tsy mba misy fitenenana ataony momba ny mety ho voka-dratsin' ilay fitrandahana. Tsy haniry araka ny maha zavamaniry dia azy intsony ireo zava-maniry fihinan' ny Mikea sy ny mponina amin' ny tsy fisian' ny sakafo amin' ny hain-tany.

Nampiasa ny volany tany amin' ny sehatra sôsialy ny Toliara Sands tamin' ny fanamboarana sekoly sy biraom-pokontany nefa tsy maimaimpoana izany, hoy ny ahiahin' ny mponina sy ny tsy mpakasitraka ilay tetikasa. Ho faty ny zava-maniry miantoka ny sakafon' ny Mikea mbola mivelona any anaty ala (ny fakan-javamaniry fihinana toy ny baboho na babò).

Izany ahiahy rehetra izany dia hamafisinin' ny zava-mitranga any amin' ny toeran-kafa eto Madagasikara misy fitrandahana harena an-kibon' ny tany itrangana olana eo amin' ny fanjakana malagasy na ny orinasa mpitrandraka sy ny mponina izay mahatsiaro voahitsakitsaka zo amin' ny fakana ny taniny sns, indrindra ny fahenoana ny zava-mitranga any Tôlagnaro momba ny olana nateraky ny orinasa QIT Madagascar Minerals (QMM) mpitrandraka fasi-mainty ihany koa. Isan' ny nahafantaran' ny maro ny mety ho voka-dratsy ateraky ny fitrandrahana ny fasi-manity sy ny heverina ho tsy rariny mety hahazo ny mponina manodidina ny fitrandrahana ilay horonan-tsary tahirin-kevitra mitondra ny lohateny hoe "Je veux ma part de terre – Madagascar" izay maneho ny zava-misy iainan' ny mponina ao amin' ny faritra anaovan' ny QMM fitrandrahana harena an-kibon' ny tany any amin' ny Faritra Anosy any Tolagnaro.

Fanoherana ny fitrandrahana

Mitsipaka ny fitrandahana ny fasi-mainty any aminy ny mponina any amin' ny distrikan' i Toliara I sy Toliara II. Isan' ireo mpikatroka amin' ny fanoherana ny fitrandrahana ny fasi-mainty eo amin' ny tanin' ny Mikea i Théo Rakotovao, mpanakanto malagasy fantatra amin' ny anaran' ny tarika misy azy hoe "Mikea", tamin' ny alalan' ny fananganany ny fikambanana atao hoe MAZOTO (fanafohezana ny hoe "Miaro Aina – ZOn' olombelona – TOntolo iainana"). Tsy sitrany ny hanaovana fitrandahana eo amin' ireo toerana misy ny fasan-drazana sy mirakitra ny harena ara-kolontsain' ny vahoaka any Atsimo. Ny fikambanana MAZOTO dia niforona tamin' ny volana Ôktôbra 2014. Ny fikambanana MAZOTO dia fikambanan' ny olobe an-tanà mikendry ny fanajanona ny tetikasam-pitrandrahana amin' ny voalohany, avy eo miara-midinika ary mikatsaka ny tombontsoan' ny tsirairay amin' ny fomba tsy miangatra.

Tsy mankasitraka ny fitrandrahana koa ny ben' ny tananan' Ankilimalinika izay sarotiny amin' ny mety handravana ny toeram-pandevenan' ny fianakaviana maro sy hanazimbazimbana ny razana sy ny fasana. Anisan' ny nanohitra ny fitrandahana koa ny solom-bavam-bahoaka tamin' ny fotoan' androny Raharoarilala Tinoka Roberto, niaraka amin' ireo mpiray antoko aminy, izay antoko mpanohitra ny fitondrana Hery Rajaonarimampianina tamin' ny fotoan' androny, nilaza fa fandripahan-taranaka ny fitrandrahana kasaina hatao ao amin' ny tanindrazany. Tsy latsa-danja noho izany koa ny fanoheran' ny solom-bavam-bahoaka Siteny Randrianasoloniaiko ilay tetikasa.

Nisy ny fihetsiketsehana tao Toliara I tao amin' ny torapasik' Andaboy izay nanehoan' ny mponina ny tsy fankasitrahany ny fitrandrahana kasain' ny Toliara Sands hatao. Tsy eken' ny mpanao fihetsiketsehana tarihin' i Théo Rakotovao ny fanaovana varo-boba ny tanin' izy ireo izay amidy 35 mgf ny iray metatra toradroa any Antanimeva sy any Befandriana. Tsy eken' izy ireo koa ny tsy fahazoan' ny firenena malagasy afa-tsy 1 % ho tamberim-bidy, tsy tahaka ny any amin' ny firenen-kafa.

Hiteraka fandripahana ny Ala Mikea ny fanamboaran-dalana kasaina hatao hitaterana ny ilmenita avy any amin' ny Alan' ny Ranobe mankany amin' ny seranan-tsambo, ka handrava ny fivelomana amin' ny fihazana biby anaty ala sy fiotazana zavamaniry izay iveloman' ny mponina.

Noho izany rehetra izany dia nisy fotoana lava tsy nahafahan' ny orinasa Toliara Sands miasa.

Rava ny Toliara Sands

Rava tanteraka ny tetikasa Toliara Sands taty aoriana, na ny anarany fotsiny, ka lasa ny tetikasam-pitrandrahana atao hoe Base Toliara indray no nandimby azy.

Pejy mifandray

• Rio Tinto
• QIT-Fer et Titane
• QIT Madagascar Minerals
• Jean-Raymond Boulle
• Siteny Randrianasoloniaiko
• Pan African Mining
• Tantalus Rare Earths
• Madagascar Wuhan Iron and Steel Corporation (WISCO)
• Ambatovy
• Base Toliara
• Red Island Minerals