કમ્પ્યુટર હાર્ડવેર

પીસી ઘણી બધી રીતે એસેમ્બલ થાય છે, તેમ છતાં એક વિશિષ્ટ પર્સનલ કમ્પ્યુટર (personal computer) એક ટાવર આકારના કેસ (case) કે ચેસિસનું અને નીચે પ્રમાણેના પાર્ટ્સનું બનેલું હોય છેઃ

મધરબોર્ડ

મધરબોર્ડ કમ્પ્યુટરનું "બોડી","મુખ્ય ભાગ"^{[સંદર્ભ આપો]}છે, જેના દ્વારા અન્ય તમામ કમ્પોનન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ થાય છે.મધરબોર્ડ સાથે સીધા જોડાયેલા કમ્પોનન્ટ્સમાં નીચે મુજબના સાધનોનો સમાવેશ થાય છેઃ

• સેન્ટ્રલ પ્રોસેસિંગ યુનિટ (central processing unit) (સીપીયુ ) મોટા ભાગની ગણતરીઓ કરે છે, જેનાથી કમ્પ્યુટર કામગીરી કરવા સક્ષમ બને છે અને તેને કમ્પ્યુટરનું "મગજ" કહે છે.તે સામાન્યપણે હીટ સિન્ક અને પંખાથી ઠંડુ (cooled) થાય છે.
• ચિપસેટ (chipset) સીપીયુ અને મુખ્ય મેમરી સહિતના સીસ્ટમના અન્ય કમ્પોનન્ટ્સની વચ્ચે સંચારનું માધ્યમ બને છે.
• રેમ (RAM) તમામ ચાલુ પ્રક્રિયાઓ (એપ્લીકેશન્સ) અને જે તે વખતે ચાલુ ઓપરેટિંગ સીસ્ટમને સંગ્રહીત કરે છે. રેમ એટલે રેન્ડમ એક્સેસ મેમરી.
• બાયોસ (BIOS) (BIOS) માં બુટફર્મવેર (firmware) અને પાવર મેનેજમેન્ટનો સમાવેશ થાય છે.Basic Input Output System ઓપરેટિંગ સીસ્ટમ (operating system) ડ્રાઇવર્સથી ચાલે છે.
• આંતરિક બસીસ (Buses) સીપીયુને ગ્રાફિક્સ અને સાઉન્ડ માટે વિવિઘ આંતરિક કમ્પોનન્ટ્સ સાથે તેમ જ એક્સપાન્શન કાર્ડ્સ સાથે જોડે છે.
  • કરન્ટ
    • રેમ અને પીસીઆઈ એક્સપ્રેસ માટે નોર્થબ્રિજ (northbridge) મેમરી કન્ટ્રોલ
      • ગ્રાફિક્સ કાર્ડ્સ માટે પીસીઆઈ એક્સપ્રેસ (PCI Express)
    • અન્ય એક્સપાન્શન કાર્ડ માટે પીસીઆઈ (PCI)
    • ડિસ્ક ડ્રાઇવ માટે એસએટીએ (SATA) (SATA)
  • જરીપુરાણું
    • એટીએ (ATA) (ATA) (એસએટીએ (SATA) દ્વારા હટાવાયેલું)
    • એજીપી (AGP) (પીસીઆઈ એક્સપ્રેસ દ્વારા હટાવાયેલું)
    • વીએલબી (VLB) વીઇએસએ (વેસા) લોકલ બસ (એજીપી દ્વારા હટાવાયેલું)
    • આઇએસએ (ISA) (ઓદ્યોગિક કમ્પ્યુટર્સમાં હજુ વપરાતા, પરંતુ પીસી માટે જરીપુરાણાં એક્સપાન્સન કાર્ડ સ્લોટ ફોર્મેટ)
• એક્સટર્નલ બસ કન્ટ્રોલર્સ બહારના પેરિફેરલ્સ માટેના પોર્ટ્સને સપોર્ટ કરે છે..આ પોર્ટ્સ સીધે સીધા સાઉથબ્રિજ (southbridge) ઇનપુટ/આઉટપુટ કન્ટ્રોલર દ્વારા અંકુશિત હોઈ શકે છે અથવા તો પીસીઆઈ બસ દ્વારા મધબોર્ડ સાથે જોડાયેલા એક્સપાન્સન કાર્ડ્સ આધારિત હોઈ શકે છે.
  • યુએસબી (USB) (USB)
  • ફાયરવાયર (FireWire)
  • ઇએસએટીએ (eSATA)

પાવર સપ્લાય

પાવર કોર્ડ, સ્વિચ અને કુલિંગ ફેનનો સમાવેશ થાય છે.મધરબોર્ડ અને આંતરિક ડીસ્ક ડ્રાઇવ્ઝને યોગ્ય વોલ્ટેજીઝ પર પાવર પૂરો પાડે છે.

વિડીયો ડિસપ્લે કન્ટ્રોલર

વિઝ્યુઅલ ડિસપ્લે યુનિટ (visual display unit) માટે આઉટપુટ સર્જે છે.આનું ક્યાં તો મધરબોર્ડમાં જ નિર્માણ કરેલું હશે, કે પછી ગ્રાફિક્સ કાર્ડ (graphics card)ના સ્વરુપમાં તેના પોતાના અલગ સ્લોટ (પીસીઆઇ, પીસીઆઇ-ઇ, પીસીઆઇ-ઇ 2.0 અથવા એજીપી)માં જોડાયેલું હશે.

રીમુવેબલ મીડીયા ડીવાઇસીસ

• સીડી (CD) (કોમ્પેક્ટ ડિસ્ક) - સંગીત અને ડેટા માટે યોગ્ય રીમુવેબલ મીડીયાનો સૌથી સામાન્ય પ્રકાર.
  • સીડી-રોમ ડ્રાઇવ (CD-ROM Drive) - સીડીમાંથી ડેટા વાંચવા માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
  • સીડી રાઇટર (CD Writer) - સીડીમાંથી ડેટા વાંચવા તેમ જ લખવા બંને માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
• ડીવીડી (DVD) (DVD) (ડિજિટલ વર્સેટાઇલ ડિસ્ક) - સીડી જેવા જ ડાયમેન્શન્સ ધરાવતો પરંતુ બાર ગણી માહિતીનો સંગ્રહ કરતો રીમુવેબલ મીડીયાનો એક લોકપ્રિય પ્રકાર.ડિજિટલ વીડીયો ટ્રાંસફર કરવાનો સૌથી સામાન્ય માર્ગ અને ડેટા સ્ટોરેજ માટે લોકપ્રિય.
  • ડીવીડી-રોમ (DVD-ROM) ડ્રાઇવ (DVD-ROM Drive) - ડીવીડીમાંથી ડેટા વાંચવા માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
  • ડીવીડી રાઇટર (DVD Writer) - ડીવીડીમાંથી ડેટા વાંચવા તેમ જ લખવા બંને માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
  • ડીવીડી-રેમ (DVD-RAM) ડ્રાઇવ (DVD-RAM Drive) - ડીવીડીના ખાસ પ્રકારમાંથી ઝડપથી ડેટા વાંચવા અને લખવા માટે વપરાતી ડીવાઈસ.
• બ્લુ-રે ડિસ્ક (Blu-ray Disc) - ડેટા અને હાઇ-ડેફનિશન વીડીયો માટે હાઇ-ડેન્સિટી ઓપ્ટિકલ ડિસ્કસીડી કરતા 70 ગણી માહિતીનો સંગ્રહ કરી શકે છે.
  • બીડી-રોમ (BD-ROM) ડ્રાઇવ (BD-ROM Drive) - બ્લુ-રે ડિસ્કમાંથી ડેટા વાંચવા માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
  • બીડી રાઇટર (BD Writer) - બ્લુ-રે ડિસ્ક ઉપર અને તેમાંથી ડેટા લખવા અને વાંચવા માટે વપરાતી ડીવાઇસ.
• એચડી ડીવીડી (HD DVD) - બ્લુ-રે ફોર્મેટની સ્પર્ધક, જે હવેપ્રચલિત નથી.
• ફ્લોપી ડિસ્ક (Floppy disk) - ફ્લેક્સિબલ મેગ્નેટિક સ્ટોરેજ મીડીયમની પાતળી ડિસ્કની બનેલી આઉટડેટેડ સ્ટોરેજ ડીવાઇસ.આજે આરએઆઇડી (રેઇડ) ડ્રાઇવર્સ લોડ કરવા માટે મુખ્યત્વે વપરાય છે.
• ઝિપ ડ્રાઇવ (Zip drive) - 1994માં લોમેગા દ્વારા દાખલ થયેલી મધ્યમ-ક્ષમતાની રીમેવેબલ ડિસ્ક સ્ટોરેજ સીસ્ટમ, જે હવે આઉટડેટેડ છે.
• યુએસબી ફ્લેશ ડ્રાઇવ (USB flash drive) - વિશિષ્ટ રીતે નાની, વજનમાં હલકી, રીમુવેબલ અને રીરાઇટેબલ યુએસબી ઇન્ટરફેઇસ સાથે સુગ્રથિત ફ્લેશ મેમરી ડેટા સ્ટોરેજ ડીવાઇસ.ક્ષમતા જુદી જુદી છે, સીડી જેટલા જ વિસ્તારમાં સેંકડો મેગાબાઇટ્સથી માંડીને સેંકડો ગીગાબાઇટ્સ (બ્લુ-રે ડિસ્કથી પણ વધારે).
• ટેપ-ડ્રાઇવ (Tape drive) - મેગ્નેટિક ટેપ પરનો ડેટા વાંચતી અને લખતી તેમ જ લાંબા ગાળાના સ્ટોરેજ અને બેકઅપ્સ માટે વપરાતી ડીવાઇસ

આંતરિક સ્ટોરેજ

પાછળથી ઉપયોગ કરવા માટે કમ્પ્યુટરની અંદર ડેટા રાખતું હાર્ડવેર, કમ્પ્યુટર પાસે પાવર ના હોય, ત્યારે પણ જે સાતત્યપૂર્ણ રહે છે.

• હાર્ડ ડિસ્ક (Hard disk) - મધ્યમ મુદત માટેના ડેટાનો સંગ્રહ
• સોલિડ-સ્ટેટ ડ્રાઇવ (Solid-state drive) - હાર્ડ ડિસ્ક જેવી જ ડીવાઇસ, પરંતુ તેમાં મુવિંગ પાર્ટ્સ હોતા નથી અને તે ડિજિટલ ફોર્મેટમાં ડેટાનો સંગ્રહ કરે છે.
• રેઇડ એરે કન્ટ્રોલર (RAID array controller) - રેઇડ એરેમાં પરફોર્મન્સ અથવા રીલાયેબિલિટી ઇમ્પુવમેન્ટ હાસંલ કરવા માટે કેયલીક હાર્ડ ડિસ્કનું સંચાલન કરવા માટેની ડીવાઇસ

સાઉન્ડ કાર્ડ

ઓડીયો ડીવાઇસીસમાં સાઉન્ડના આઉટપુટ માટે તેમ જ માઇક્રોફોન (microphone)માંથી ઇનપુટ સ્વીકારવા માટે કમ્પ્યુટરને સક્ષમ બનાવે છે.મોટા ભાગના આધૂનિક કમ્પ્યુટર્સ મધરબોર્ડમાં ઇન-બિલ્ટ સાઉન્ડ કાર્ડ ધરાવે છે, તેમ છતાં સામાન્યપણે વપરાશકર્તા અપગ્રેડ તરીકે અલગ સાઉન્ડ કાર્ડ ઇન્સ્ટોલ કરાવતા હોય છે.બિલ્ટ-ઇન કે ઉમેરેલા, મોટા ભાગના સાઉન્ડ કાર્ડ, બદ્ધ ધ્વનિ ક્ષમતા ધરાવે છે.

નેટવર્કિંગ

કમ્પ્યુટરને ઇન્ટરનેટ (Internet) સાથે અને અથવા/અન્ય કમ્પ્યુટર્સ સાથે જોડે છે.

• મોડમ (Modem) - ડાયલ અપ કનેક્શન્સ માટે અથવા ડિજિટલ ફેક્સિસ મોકલવા માટે. (આઉટડેટેડ)
• નેટવર્ક કાર્ડ (Network card) - ડીએસએલ/કેબલ ઇન્ટરનેટ માટે અને/અથવા અન્ય કમ્પ્યુટર્સને જોડવા માટે. તેમાં ઇથરનેટ કોર્ડનો ઉપયોગ થાય છે.
• ડાયરેક્ટ કેબલ કનેક્શન (Direct Cable Connection) - તેમાં નલ મોડમ (null modem)નો ઉપયોગ થાય છે. બે કમ્પ્યુટર્સના સીરીયલ પોર્ટ્સનો અથવા લેપલિન્ક (Laplink Cable)નો ઉપયોગ કરીને તેમને જોડે છે.બંને કમ્પ્યુટર્સને તેમના સમાંતર પોર્ટ્સ સાથે જોડે છે.

અન્ય પેરિફેરલ્સ

વધુમાં, હાર્ડવેર ડીવાઇસીસમાં કમ્પ્યુટર સીસ્ટમના બાહ્ય કનીચે પ્રમાણેના સાધનો સ્ટાન્ડર્ડ અથવા અત્યંત સામાન્ય છે.

 

કમ્પ્યુટર સીસ્ટમની બહારની ઇનપુટ (input) અને ઇનપુટ (output) ડીવાઇસીસનો સમાવેશ થાય છે.

ઇનપુટ

• ટેક્સ્ટ (Text) ઇનપુટ ડીવાઇસ
  • કી બોર્ડ (Keyboard) - ટાઇપરાઇટર જેવા ('કી'ના નામે ઓળખાતા) બટનને દબાવીને ટેક્સ્ટ અને કેરેક્ટરના ઇનપુટ મોકલવાની ડીવાઇસ.ક્વર્ટી (QWERTY) (QWERTY) લે આઇટ અંગ્રેજી ભાષાનો સૌથી સામાન્ય કી લે આઉટ છે.
• પોઇન્ટિંગ ડીવાઇસીસ (Pointing device)
  • માઉસ (Mouse) - એક પોઇન્ટિંગ ડીવાઇસ, જે તેના સપોર્ટિંગ સર્ફેસના સંદર્ભમાં દ્વિ-પરીમાણીય ગતિને પારખે છે.
  • ઓપ્ટિકલ માઉસ (Optical Mouse) - લેઝર્સનો ઉપયોગ કરતી નવી ટેકનોલોજી. તેને સામાન્યપણે એલઇડીઝ કહે છે. તે માઉસની ગતિને નક્કી કરવા માટે માઉસ હેઠળના સર્ફેસને પારખે છે, જે સ્ક્રીન પર માઉસની ગતિવિધિઓમાં જોવા મળે છે.
  • ટ્રેકબોલ (Trackball) - બે અક્ષોની વચ્ચેના રોટેશનને પારખતા સોકેટમાં મુકેલા બહાર નીકળેલા બોલની બનેલી પોઇન્ટિંગ ડીવાઇસ.

• ગેમિંગ (Gaming) ડીવાઇસીસ
  • જોયસ્ટિક (Joystick) - તે એક સામાન્ય કન્ટ્રોલ ડીવાઇસ છે, જે બે કે ત્રણ પરીમાણોમાં ખુણાઓ પારખવા માટે એક અંતથી ગતિ કરતી હેન્ડહેલ્ડ સ્ટિકની બનેલી છે.
  • ગેઇમપેડ (Gamepad) - ઇનપુટ પુરા પાડવા માટે ડિજિટ્સ (ખાસ કરીને થમ્બ્સ) પર આધારિત સામાન્ય હેન્ડહેલ્ડ ગેઇમ કન્ટ્રોલર.
  • ગેઇમ કન્ટ્રોલર (Game controller) - ચોક્કસ ગેમિંગ હેતુઓ માટે ખાસ રીતે બનાવાયેલા કન્ટ્રોલરનો ખાસ પ્રકાર.
• છબી (Image), વિડિઓ (Video) ઇનપુટ ડીવાઇસીસ
  • છબી સ્કેનર (Image scanner) - છબીઓ , પ્રિન્ટેડ ટેક્સ્ટ, હેન્ડરાઇટિંગ કે કોઇ વસ્તુનું વિશ્લેષણ કરીને ઇનપુટ પુરા પાડતી ડીવાઇસ.
  • વેબકેમ (Webcam) - ઇન્ટરનેટ પર સરળતાથી ટ્રાંસફર થઈ શકે તેવા વિઝ્યુઅલ ઇનપુટ પૂરા પાડવા માટે વપરાતા લો રીઝોલ્યુશન વિડિઓ કેમેરા.
• ઓડિઓ (Audio) ઇનપુટ ડીવાઇસીસ
  • માઇક્રોફોન (Microphone) - ધ્વનિને વિદ્યુત સંકેતોમાં ફેરવીને ઇનપુટ પૂરા પાડતું એકોસ્ટિક સેન્સર

આઉટપુટ

• છબી (Image), વિડિઓ (Video) આઉટપુટ ડીવાઇસીસ
  • પ્રિન્ટર (Printer)
  • મોનિટર (Monitor)
• ઓડિઓ (Audio) આઉટપુટ ડીવાઇસીસ
  • સ્પીકર્સ (Speakers)
  • હેડસેટ (Headset)

 

વિકિમીડિયા કૉમન્સ પર કમ્પ્યુટર હાર્ડવેર વિષયક વધુ દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો (Media) ઉપલબ્ધ છે.

• કમ્પ્યુટર આર્કિટેક્ચર (Computer architecture)
• ડિજીટલ સર્કિટ (Digital circuit)
• ગ્રીન કમ્પ્યુટિંગ (Green computing)
• કમ્પ્યુટિંગ હાર્ડવેરનો ઇતિહાસ (History of computing hardware)
• કમ્પ્યુટર પારિભાષિક શબ્દોના મૂળ (Origins of computer terms)
• ઓપન હાર્ડવેર (Open hardware)
• ઓપ્ટિકલ કમ્પ્યુટર (Optical computer)
• ડીએનએ કમ્પ્યુટિંગ (DNA computing)
• લેગસી સીસ્ટમ (Legacy system)
• ઇ-વેસ્ટ (E-waste)

• હાઉસ્ટફવર્ક્સ

ઢાંચો:IT giants