Ny abidy malagasy dia abidy ampiasaina rehefa manoratra amin' ny fiteny malagasy.
Avy amin' ny abidy latina io abidy io, ampiasaina amin' ny fanoratana ny ankabeazan' ny fiteny, tsy ao Eorôpa ihany, fa aty Afrika sy any Amerika koa.
Abidy nankatoavin-dRadama I tamin' ny 23-26 Marsa 1823 ny abidy malagasy, natao ho solon' ny sorabe (avy amin' ny abidy arabo, nampiasain' ny fiteny any amin' ny tapany atsimo-atsinanan' i Madagasikara, indrindra ny fiteny antemoro). Manana litera 21 ny abidy malagasy. Ny abidy nankatoavin-dRadama dia tsy mampiasa ny litera c sy q sy u sy w ary x.
Ny abidy voalohany, notapahina tamin' ny andron' ny mpanjaka Radama I tamin' ny taona 1823 dia azo lazaina fa nampihatra ny fitsipiky ny Fikambanana Iraisam-pirenena momba ny Fônetika: marihina amin' izany fa ny zanatsoratra rehetra (a, e, i, o, u, y) dia vakina amin' ny feo tokana toy ny amin' ny fiteny frantsay fa tsy maromaro toy ny fomba anglisy. Fa tamin' ny 1828 kosa dia nampiditra fanovana izay nanomezana feo roa samy hafa amin' ny litera tokana - dia ny litera "o" - izy io izay tsindraindray tononina amin' ny feo [u] araka ny fitsipika, fa tsindraindray koa tononina amin' ny feo [o] araka ny fanononana azy amin' ny Abidy Ara-drafipeo Iraisam-pirenena.
Ny abidy manaraka natao tamin' ny 1962 dia nitazona ny momba ny litera o nitranga tamin' ny 1828 manana fomba fanononana roa samihafa, ary mbola nampiditra koa soratra vaovao hafa: ô hovakiana hoe [o] araka ny mahazatra eran-tany. Io « ô » io dia tsy manaraka ny fitsipika ao amin' ny FIPF efa voalaza.
Ny abidy nohavaozina tamin' ny 1962 dia natao mba hahafahana manonona ny voanteny amin' ny fitenim-paritra maro avy any anindrana hahenoana ilay feo antsoina hoe: "n an-danilany" dia nampiasa ny kamban-tsoratra « gn », ohatra: Tolagnaro. Ny fomba mahazatra dia ny fomba fanoratry ry zareo Espaniôla, mampiasa ny litera « ñ » antsoina hoe "n tilda". Io abidy farany io dia abidy ampiasain' ny Malagasy amin' izao fotoana izao, ahitana ny litera « ô » sy ny « gn ».
Ny olana tamin' ny abidin' ny 1962 dia izy tsy afaka manoratra ny teny nindramina avy any amin' ny fiteny vahiny toy ny watt, bungalow, fax, taxi, cobalt, quartz. Ireo halemena rehetra ireo no tokony hofoanana ka hiverenana amin' ny abidy voalohany tamin' ny 1823 izay efa nolazaina hoe manaraka ny fomba fanoratana manana toetra tena fônetika (ampiana fanitsiana kely raha ilaina).
Ho fampiharana ireo fitsipika telo ireo: fampiasana ny litera vaovao « u 2001 » manome ny feo [u], ny litera vaovao « o 2001 » manome ny feo [o] ary ny « ñ 2001 » hanoratana ny feo "n an-danilany" ([ɲ] na [ŋ]) dia indro ny ohatra iray: Tolañaru na Tolañarou tetezamita (fa tsy Tôlagnaro).
Ny teny malagasy dia sy maintsy misokatra amin' ny riba siantifika sy teknika fa tsy mijanona fotsiny amin' ny riban' ny kabary sy ny tononkalo, amin' izay dia mba handova ireo voanteny iombonana iraisam-pirenena ny teny malagasy, ampiasain' ny Anglisy, Amerikanna, Sinoa, Frantsay, Zoulou, . . . Ireto santionany amin' ireny voanteny ireny: cobalt (kobalta), cargo (kargô), quartz (koartsa), Quebec, fax, taxi, watt, Washington, Frankfurt am Main, uranium (oraniôma), ... Ity abidy farany ity no antsointsika hoe "abidy malagasy vaovao 2001", ahitana litera miisa 26 dia ireto avy: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, ñ, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.
a, b, (c), d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, (ñ), o, p, (q), r, s, t, (u), v, w, x, y, z
This article uses material from the Wikipedia Malagasy article Abidy malagasy, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mitondra ny lisansa CC BY-SA 4.0 ny votoatiny raha tsy misy zava-kafa ambara. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Malagasy (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.