ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာသွင်ပြင် အနေအထားအရသာမက လူသားမျိုးနွယ်တို့၏ စရိုက်ကိုပါလိုက်၍ အပိုင်းပိုင်းခွဲကာ သတ်မှတ်ထားသည့် အကြီးဆုံး နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ချက်ကို တိုက် ဟုခေါ်သည်။ ပထဝီဝင်ဘာသာရပ်အရ အဓိကသတ်မှတ်ချက်မှာ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သည့် ကုန်းမြေရှိရမည်ဖြစ်ပြီး တစ်ခုနှင့် တစ်ခုမှာ ရေပြင်(သမုဒ္ဒရာ)များဖြင့် ပိုင်းခြားထားရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့အားဖြင့် ကမ္ဘာကြီးအား တိုက်ကြီး ခုနှစ်တိုက် အဖြစ် ခွဲခြားရှုမြင်လေ့လာနိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ (အရွယ်အစားကြီးရာမှ ငယ်ရာသို့) -
တို့ ဖြစ်ကြသည်။
"လူအများစုအနေဖြင့် အာရှ၊ အာဖရိက၊ မြောက်အမေရိက၊ တောင်အမေရိက၊ အန္တာတိက၊ ဥရောပနှင့် ဩစတြေးလျ ဟူ၍ တိုက်ကြီး (၇) တိုက်အဖြစ် မှတ်ယူကြသော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဥရောပတိုက်နှင့် အာရှတိုက်ကို ပေါင်း၍ ယူရေးရှား (အင်္ဂလိပ်: Eurasia) ဟု အမည်ရသည့် တိုက်ကြီးတစ်ခုတည်းအနေဖြင့် ခေါ်ဆိုသုံးနှုန်းလေ့ရှိကြသည်။"
တိုက် အရေအတွက်နှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာ့ နေရာဒေသအသီးသီးတွင် အောက်ပါဇယာအတိုင်း အမျိုးမျိုးသတ်မှတ်ကြသည် -
Models | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
တိုက်ကြီး ၄ တိုက် | ||||||||
တိုက်ကြီး ၅ တိုက် | ||||||||
တိုက်ကြီး ၆ တိုက် | ||||||||
တိုက်ကြီး ၆ တိုက် | ||||||||
တိုက်ကြီး ၇ တိုက် |
အောက်ဖော်ပြပါဇယားသည် တိုက်ကြီးတစ်ခုခြင်းစီ၏ ဧရိယာနှင့် လူဦးရေများကို နှိုင်းယှဉ်ပြသထားခြင်းဖြစ်သည်။ (ဧရိယာများရာမှ နည်းရာသို့ စဉ်ထားသည်။)
တိုက် | ဧရိယာ (km²) | ဧရိယာ (mi²) | စုစုပေါင်း ကုန်းမြေ ရာခိုင်နှုန်း | လူဦးရေ | စုစုပေါင်း လူဦးရေ ရာခိုင်နှုန်း | လူဦးရေ သိပ်သည်းဆ (/km²) | လူဦးရေ သိပ်သည်းဆ (/mi²) | လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
အာရှတိုက် | ၄၃,၈၂၀,၀၀၀ | ၁၆,၉၂၀,၀၀၀ | ၂၉.၅% | ၄,၁၆၄,၂၅၂,၀၀၀ | ၆၀% | ၉၅.၀ | ၂၄၆ | ရှန်ဟိုင်းမြို့၊ တရုတ်နိုင်ငံ |
အာဖရိကတိုက် | ၃၀,၃၇၀,၀၀၀ | ၁၁,၇၃၀,၀၀၀ | ၂၀.၄% | ၁,၀၂၂,၂၃၄,၀၀၀ | ၁၅% | ၃၃.၇ | ၈၇ | လာဂို့စ်မြို့၊ နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ |
မြောက်အမေရိကတိုက် | ၂၄,၄၉၀,၀၀၀ | ၉,၄၆၀,၀၀၀ | ၁၆.၅% | ၅၄၂,၀၅၆,၀၀၀ | ၈% | ၂၂.၁ | ၅၇ | မက္ကဆီကိုစီးတီး၊ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ |
တောင်အမေရိကတိုက် | ၁၇,၈၄၀,၀၀၀ | ၆,၈၉၀,၀၀၀ | ၁၂.၀% | ၃၉၂,၅၅၅,၀၀၀ | ၆% | ၂၂.၀ | ၅၇ | ဆော်ပေါင်လိုမြို့၊ ဘရာဇီးနိုင်ငံ |
အန္တာတိကတိုက် | ၁၃,၇၂၀,၀၀၀ | ၅,၃၀၀,၀၀၀ | ၉.၂% | ၄,၄၉၀ | ၀% | ၀.၀၀၀၃ | ၀.၀၀၀၇၈ | McMurdo Station၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု |
ဥရောပတိုက် | ၁၀,၁၈၀,၀၀၀ | ၃,၉၃၀,၀၀၀ | ၆.၈% | ၇၃၈,၁၉၉,၀၀၀ | ၁၁% | ၇၂.၅ | ၁၈၈ | မော်စကိုမြို့၊ ရုရှားနိုင်ငံ |
ဩစတြေးလျတိုက် | ၉,၀၀၈,၅၀၀ | ၃,၄၇၈,၂၀၀ | ၅.၉% | ၂၉,၁၂၇,၀၀၀ | ၀.၄% | ၃.၂ | ၈.၃ | ဆစ်ဒနီမြို့၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ |
တိုက်အားလုံး၏ ကုန်းမြေဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၁၄၈,၆၄၇,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၅၇,၃၉၃,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) ဖြစ်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင် (၅၁၀,၀၆၅,၆၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ သို့ ၁၉၆,၉၃၇,၄၀၀ စတုရန်းမိုင်) ၏ ၂၉.၁% ဖြစ်သည်။
တိုက်အားလုံး၏ အကြမ်းဖျင်းခန့်မှန်းထားသည့် လူဦးရေစုစုပေါင်းမှာ ၇,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ဖြစ်သည်။
ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုက်ကြီး ၇ တိုက်အဖြစ် တရားဝင် သတ်မှတ်ထားကြပြီး အဆိုပါ တိုက်ကြီး ၇ တိုက်၏ အမည်များကို အင်္ဂလိပ်လို မှတ်ခေါ်ရာတွင် တိုက်အမည်၏ အရှေ့ဆုံး အက္ခရာနှင့် နောက်ဆုံးပိတ် အက္ခရာတို့မှာ ထူးခြားစွာ တူညီနေသည်ကို တွေ့ရသည်။
အကြီးမားဆုံး တိုက်မှာ အာရှတိုက်ဖြစ်သည်။ ဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၄၃,၈၁၀,၅၈၂ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၅,၉၁၅,၃၆၀.၃ စတုရန်းမိုင်) ရှိပြီး ကမ္ဘာ့ ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်း၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုံးမျှ ရှိကာ ကမ္ဘာ့မြေ၏ ၈.၆ ရာခိုင်နှုံး ရှိသည်ဟုသိရသည်။ နိုင်ငံ ၄၂ နိုင်ငံက အာရှတိုက်ဟူသည့် နယ်ပယ်အတွင်းတွင် တည်ရှိနေပြီး ဒေသကို အလယ်အာရှ(၅နိုင်ငံ)၊အရှေ့အာရှ(၆နိုင်ငံ)၊ အနောက်အာရှ(၁၂နိုင်ငံ)၊ တောင်အာရှ(၈နိုင်ငံ)၊ အရှေ့တောင်အာရှ(၁၁နိုင်ငံ) ဟူ၍ခွဲခြားထားသည်။
အလယ်အာရှ ၅ နိုင်ငံမှာ
အရှေ့အာရှတွင် ၆ နိုင်ငံရှိလေရာ ၎င်းတို့မှာ
အနောက်အာရှ ၁၂ နိုင်ငံမှာ
အစ္စရေးမှာ အစက အာရှတိုက်တွင်ပါဝင်သော်လည်း နောင်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ ပြောင်းရွေ့စာရင်းသတ်မှတ်သည်။
တောင်အာရှ ၈ နိုင်ငံမှာ
မူလက အရှေ့ နှင့်အနောက် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံအဖြစ် အိန္ဒိယနှင့်အတူ အင်္ဂလိပ်တို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော်လည်း နောင်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်က အနောက်ပါကစ္စတန်မှ ခွဲထွက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အဖြစ်တည်ထောင်ခဲ့သည်။
အရှေ့တောင်အာရှ ၁၁ နိုင်ငံမှာ
This article uses material from the Wikipedia မြန်မာဘာသာ article တိုက်, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). အကြောင်းအရာများကို အခြားမှတ်ချက်မရှိပါက CC BY-SA 4.0 အောက်တွင် ရရှိနိုင်ပါသည်။ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki မြန်မာဘာသာ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.