Triptiek
'n Triptiek (van die Griekse byvoeglike naamwoord τρίπτυχον triptukhon, drievoudig) is 'n kunswerk (gewoonlik 'n paneelskildery) wat uit drie dele bestaan of drie gekerfde panele wat met skarniere aan mekaar vas is en toegevou kan word.
Dit is dus 'n vorm van poliptiek, 'n kunswerk wat uit drie of meer panele bestaan. Die middelste paneel is gewoonlik die grootste en het twee kleiner verwante panele weerskante, hoewel 'n mens triktieke kry met ewe groot panele.
_MET_DP273206.jpg)
Ondanks die verbintenis met 'n kunsformaat word die term soms algemener gebruik vir enigiets met drie dele, veral as hulle 'n eenheid vorm.
In kuns
Die triptiek as kunsvorm verskyn in die vroeë Christelike kuns en was vanaf die Middeleeue 'n gewilde standaardformaat vir altaarskilderye. Dit het geografies voorgekom van die Bisantynse kerke in die ooste tot die Keltiese kerke in die weste. Dit is in die Bisantynse tydperk dikwels gebruik vir privaat aanbidding, saam met ander relieke soos ikone. Skilders van die Renaissance soos Hans Memling en Jheronimus Bosch het die vorm gebruik. Beeldhouers het ook daarvan gebruik gemaak.
Van die Gotiese tydperk af was altaarskilderye in kerke en katedrale in Europa en elders dikwels triptieke. Twee katedrale met 'n triptiek as 'n altaarskildery is die Llandaff-katedraal in Wallis en die Notre-Dame-katedraal in Parys, Frankryk. Ons Liewe-vrouekatedraal in Antwerpen, België, bevat twee voorbeelde deur Rubens. Die vorm kom ook voor in baie kerkvensters van gebrandskilderde glas. Hoewel dit gewoonlik die vorm van altaarskilderye is, is ander sodanige kunswerke ook geskep, veral deur Jheronimus Bosch, Max Beckmann en Francis Bacon.
Die hoogste prys wat destyds op 'n veiling vir 'n kunswerk betaal is, was $142,4 miljoen in November 2012 vir 'n triptiek van 1969, Three Studies of Lucian Freud deur Francis Bacon. Die rekord is in Mei 2015 verbeter deur $179,4 miljoen vir Pablo Picasso se skildery van 1955 Les Femmes d’Alger.
Die formaat is later ook gebruik in ander godsdienste, soos die Islam en Boeddhisme. Ook in die Tibettaanse Boeddhisme is dit vir tradisionele altare gebruik.
In fotografie
'n Fotografiese triptiek is 'n algemene styl in moderne kommersiële kunswerke. Die foto's word gewoonlik gerangskik met 'n eenvoudige raam tussen hulle.
Die werk kan bestaan uit verskillende foto's met 'n gemeenkaplike tema of kan een foto wees wat in drie verdeel is.
Verwysings
Skakels
- Wiki Afrikaans
Wiki Commons het meer media in die kategorie Triptiek.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wiki vertaal.
This article uses material from the Wikipedia Afrikaans article Triptiek, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Inhoud is onderhewig aan CC BY-SA 4.0, tensy anders vermeld. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Afrikaans (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.