जाजरकोट भूकम्प, २०८०

नेपाल हिमालयमा अवस्थित छ, जहाँ भूकम्प गतिविधि भारतीय र युरेसियाली भूखण्डरू बीचको महाद्वीपीय टक्करसँग सम्बन्धित छ। यी भूखण्डहरू प्रति वर्ष ४०-५० मिमी (१.६-२.० इन्च) को दरमा मिल्छन्। भारतीय भूखण्ड र युरेसियाली भूखण्डको महाद्वीपीय क्रस्ट मुनि धकेलिएको छ, जसले टक्कर क्षेत्रको साथ थ्रस्ट त्रुटिहरू बनाउँछ। यी थ्रस्ट त्रुटिहरूमा भूकम्पहरू ऐतिहासिक समयमा विनाशकारी छन्।

संयुक्त राज्य भूगर्भ सर्वेक्षणले भूकम्पको म्याग्निच्युड ५.७ र १६.५ किलोमिटर (१०.३ माइल) गहिराइ रहेको बताएको छ। गल्ती प्लेन समाधान उत्तरपश्चिम-दक्षिणपूर्व ट्रेन्डिङ प्लेन या त उत्तरपूर्व वा दक्षिणपश्चिम डुब्दै रिभर्स गल्ती हो भनेर निर्धारण गरिएको थियो। घन्टा पछि ४.० परकम्प रेकर्ड गरियो। जाजरकोट जिल्लाको रामिडाँडामा भूकम्पको केन्द्रबिन्दु रहेको अनुमान गरिएको छ।

कम्तिमा १५७ मानिसहरू मारिए; जाजरकोट जिल्लामा १०५ र पश्चिम रुकुम जिल्लामा ५२ जनाको मृत्यु भएको छ। मृत्यु हुनेमा जाजरकोटको नलगाड नगरपालिकाकी उपमेयर सरिता सिंह पनि छन्। नगरपालिकामा ५५ जनाको मृत्यु भएको छ। अन्य ३७५ जना घाइते भएका छन्। भूकम्पको तुलनात्मक रूपमा कम म्याग्निच्युड भएता पनि यस क्षेत्रमा कम गुणस्तरको निर्माण र मानिसहरू सुतिरहेको बेला राती भएको हुनाले क्षति र हताहतीको उच्च स्तर रहेको बताइएको छ। धेरै भत्किएका घरहरू काठ र ढुङ्गाले बनेका थिए।

उक्त क्षेत्रमा सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिएको गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता नारायणप्रसाद भट्टराईले जानकारी दिए। मानवीय सहायता र कर्मचारीहरू पुर्‍याउन हेलिकप्टरहरू पनि तैनाथ गरिएको थियो, जबकि सिपाहीहरूलाई पहिरोले अवरुद्ध सडकहरू खाली गर्न पठाइएको थियो। नेपालगन्जको एक अस्पतालमा भूकम्पपीडितका लागि एक सयभन्दा बढी शय्याको व्यवस्था गरिएको छ। पश्चिम रुकुमको प्रहरी विभागका एक सदस्यले पहिरोको भग्नावशेष हटाउन खोजी तथा उद्धार टोली प्रभावित क्षेत्रमा पुग्नुपरेको बताए।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले भूकम्पमा परी मानवीय तथा सम्पत्तिको क्षतिप्रति दुःख व्यक्त गर्दै प्रभावित क्षेत्रमा प्रभावकारी उद्धार र राहतका लागि सरकार र सरोकारवालालाई आग्रह गरेका छन्। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले पनि भूकम्पबाट भएको मानवीय तथा भौतिक क्षतिप्रति गहिरो दुःख व्यक्त गरेका छन्। नोभेम्बर ४ मा उनले १६ सदस्यीय सेनाको मेडिकल टोलीसँग हेलिकप्टरमा गएर उक्त क्षेत्रको भ्रमण गरेका थिए। कुल ४१ जना स्वास्थ्यकर्मीलाई प्रभावित क्षेत्रमा पठाइएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय

•   भारत: भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नेपालमा भूकम्पबाट भएको जनधनको क्षतिप्रति गहिरो दुःख व्यक्त गर्दै भारत ‘नेपाली जनतासँग ऐक्यबद्धतामा उभिएको र सम्भव भएसम्म सहयोग गर्न तयार रहेको’ बताए।
•   पाकिस्तान: पाकिस्तानका कार्यवाहक प्रधानमन्त्री अनवर उल हक कक्कडले भूकम्प पीडितका लागि विचार र प्रार्थना पठाउँदै नेपाललाई सहयोग गर्न आफ्नो देश तयार रहेको बताए।
•   चीन: नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत चेन सोङले चाइना साउथ एसियाली कन्ट्रीज इमर्जेन्सी सप्लाइज रिजर्भबाट आगामी दिनमा नेपाललाई रु १० करोड बराबरको टेन्ट र कम्बल र अन्य राहत सामग्री पठाउने बताए।
•   रुस: रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले नोभेम्बर ४ मा राष्ट्रपति पौडेललाई पत्र पठाएर मानवीय तथा सम्पत्तिको क्षतिप्रति दुःख व्यक्त गरेका थिए।