Ny Bokin' ny Deoterônômia, Bokin' ny Deoterônômy, na Bokin' ny Dinampihavanana izay hafohezina amin' ny hoe Deoterônômia na Deterônômy na Dinampihavanana, dia boky fahadimy ao amin' ny Baiboly, ao amin' ny Testamenta Taloha ary boky fahadimy sady farany ao amin' ny Pentateoka, izay manantitra ny momba ny lalàna sy ny amin'ny tsy maitsy hanajana azy araka ny efa voalaza rahateo ao amin' ireo bokin-dalàna telo voalohany (Eksôdosy, Levitikosy, Nomery).
Ny Bokin' ny Deoterônômia ao amin’ ny Baiboly jiosy dia isan’ ny Tôrah, fa ao amin’ ny Baiboly kristiana kosa dia isan’ ny Pentateoka.
Ny hoe Deoterônômia na Deoterônômy dia avy amin' ny teny grika hoe Δευτερονόμιον / Deuteronómion, izay avy amin' ny teny roa nakambana hoe Δευτερος ("faharoa") sy νόμoς ("lalàna). "Lalàna faharoa" ny dika ara-bakitenin' ny hoe Δευτερονόμιον. Raha ny marina dia tsy lalàna faharoa no hita ao amin' ity boky mitondra io lohateny io ity fa firesahana fanindroany sy fanamafisana ny lalàna efa voalaza rahateo ao amin' ireo boky mialoha azy. Ny Tanakh dia manondro azy amin' ny hoe ספר דְּבָרִים / Sefer Devarim ("ireo teny") izay avy amin' ny andian-teny fanombohan' ilay boky manao hoe "Aleh ha-devarim", midika hoe "Izao ireo teny". Hafohezina amin' ny hoe דְּבָרִים / Devarim ("Teny") izany.
Ao amin' ny Tanakh (Baiboly hebreo) dia boky ao amin' ny sokajy voalohany atao hoe Tôrah ny Sefer Devarim, fa ao amin' ny Baiboly kristiana kosa dia isan' ny Pentateoka ny Bokin' ny Deoterônômia na Deoterônômy.
Ny Bokin' ny Deoterônômia dia azo zaraina dimy ka ny fizaràna telo afovoany dia mirakitra ireo lahateny telo nataon’ ny Mosesy teo amin’ ny lemak’ i Môaba talohan’ ny hahafatesany.
Ampahatsiahivina indray eto ny dian' ny Zanak' i Israely tao amin’ ny tany efitra, izay niainga avy eo amin’ ny tendrombohitra Horeba (na Sinay) hatrany Kadesy ka hatrany Môaba.
Ampahatsiahivina ireo zava-nitranga teo amin’ ny tendrombohitra Hôreba, sady natolotra ny Didy Folo. Nodidiana mba samy hampianatra ny lalàna amin’ ireo izay eo ambany fiahiany ny loham-pianakaviana. Nampitandremina ireo izay mbola hanompo andriamani-kafa afa-tsy i Iahveh. Nankalazaina ilay tany nampanantenaina an’ i Israely. Nodidiana ho amin’ ny fanajàna an’ Andriamanitra sy ny Lalàny ny vahoaka.
Natolotra ny fehezan-dalàna deoterônômika: lalàna hifehezana ny fanompoana hataon’ i Israely (Deo. 12 – 16). Nomena ireo fitsipika hifehy ny fiangonana sy ireo mpitarika fivavahana (Deo. 17 – 18). Nomena koa ireo fitsipika ara-piarahamonina (Deo. 19 – 25). Natao ny fanekem-pankatoavana (Deo. 26).
Fitahiana no ho an’ izay mitandrina ny lalàna fa ozona kosa no ho an’ izay mandika izany (Deo. 27 – 28). Nanao lahateny famaranana momba ny fanekena teo amin’ ny lemak' i Môaba i Mosesy (na Moizy) izay ahitana ireo lalàna rehetra ao amin’ ny Fehezan-dalàna deoterônômika (Deo. 12 – 26) taorian’ izay nomena tao Hôreba. Namporisihina indray i Israely mba hanaja ny lalàn’ Andriamanitra (Deo. 29 - 39).
Napetraka handimby an' i Mosesy i Jôsoa (na Jôsoe). Natolotr' i Mosesy an’ ireo Levita (foko-mpisorona) ny Lalàna. Niakatra teny amin’ ny tendrombohitra Nebo (na Pisgah) i Mosesy ka teo no nahafatesany sy nandevenan' Andriamanitra azy. Mifarana amin’ ny tonon-kira atao hoe Hiran' i Mosesy sy Tsodranon' i Mosesy ny fitantarana izany zava-nitranga izany (Deo. 31-34).
"Nony nomen' ny Avo indrindra zaratany ny firenena, nony natokotokony ny zanak' olombelona, dia nametra ny faritanin' ny vahoaka izy; araka ny isan' ny zanak' Andriamanitra." (Deo 32.8) (araka ny lahatsoratra ao amin' ny Septoaginta sy ao amin' ny Soratanam-piraketan' ny Ranomasina Maty)
"Nony nomen' ny Avo indrindra zaratany ny firenena, nony natokotokony ny zanak' olombelona, dia nametra ny faritanin' ny vahoaka izy; araka ny isan' ny zanak' Israely." (Deo 32.8) (araka ny lahatsoratra ao amin' ny Lahatsoratra Masôretika)
Boky ao amin' ny Pentateoka:
Petra-kevitra momba ny fanoratana ny Pentateoka
Fizaràna hafa ao amin' ny Testamenta Taloha:
This article uses material from the Wikipedia Malagasy article Bokin' ny Deoterônômia, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mitondra ny lisansa CC BY-SA 4.0 ny votoatiny raha tsy misy zava-kafa ambara. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Malagasy (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.