Tweede Libiese Burgeroorlog: Konflik tussen mededingende groepe wat die gebied van Libië wou beheer (2014-2020)

Die konflik het van 2014 tot 2020 geduur. Nadat die burgeroorlog uitgebreek het, was die konflik meestal tussen:

• die Algemene Nasionale Kongres (General National Congress - GNC, wat sedert 2016 deur die Regering van Nasionale Akkoord - Government of National Accord - GNA - vervang is), gelei deur Fayez al-Sarraj, gebaseer in die hoofstad Tripoli en gestig ná mislukte militêre staatsgrepe en die hervestiging van die Huis van Verteenwoordigers na Tobroek. Die GNA is die Verenigde Nasies erkende regering van Libië.
• die Huis van Verteenwoordigers (House of Representatives - HoR), wat in 2014 met 'n lae kiesersdeelname verkies is, en geskuif het na Tobroek. Die HoR het maarskalk Khalifa Haftar aangestel as opperbevelvoerder van die Libiese Nasionale Leër met die missie om die HoR se soewereiniteit oor die hele Libiese grondgebied te herstel.

Die Huis van Verteenwoordigers (HoR) (ook bekend as die Raad van Afgevaardigdes) is die monokamerparlement van Libië wat na Tobroek verhuis het na die besetting van Tripoli in 2014 deur gewapende Islamitiese groepe. Die Huis van Verteenwoordigers is in beheer van Oos- en Sentraal-Libië en het die lojaliteit van die Libiese Nasionale Leër en generaal Khalifa Haftar wat op 2 Maart 2015 amptelik as bevelvoerder aangestel is. Die Huis van Verteenwoordigers is ondersteun deur lugaanvalle van Egipte en die Verenigde Arabiese Emirate (UAE).

Die Algemene Nasionale Kongres (GNC), gebaseer in die weste van Libië en gesteun deur verskillende milisies (hoofsaaklik Libië Dagbreek in die weste en Libië Skild in die ooste) met 'n mate van steun van Katar en Turkye, het aanvanklik die uitslag van die 2014-verkiesing aanvaar, maar dit verwerp nadat die Konstitusionele Hof 'n wysiging ten opsigte van die padkaart vir Libië se oorgangs- en Huis van Verteenwoordigers-verkiesing nietig verklaar het. As gevolg van omstredenheid oor grondwetlike wysigings, weier die Huis van Verteenwoordigers om die gesag van die GNC in Tripoli, te erken, wat deur sterk milisies uit die westelike kusstad Misrata ondersteun word.

In Desember 2015 is die Libiese politieke ooreenkoms (LPO) onderteken na lang samesprekings in Skhirat. Die LPO was die resultaat van uitgerekte onderhandelinge tussen mededingende politieke kampe in Tripoli, Tobroek en elders, wat ooreengekom het om te verenig as die Regering van Nasionale Akkoord (Government of National Accord - GNA). Op 30 Maart 2016 het Fayez Sarraj, die hoof van die GNA, in Tripoli aangekom en daarvandaan begin werk ondanks teenkanting van GNC. Alhoewel die Regering van Nasionale Akkoord tans die enigste internasionaal-erkende regering in die land is, bly die gesag daarvan nie erken deur die Huis van Verteenwoordigers (HoR) nie, aangesien daar nog nie ooreengekom is oor spesifieke besonderhede wat vir albei kante aanvaarbaar is nie, veral met betrekking tot die toekoms van Haftar.

Benewens hierdie drie faksies, is daar ook kleiner mededingende groepe in die politieke prosesse in Libië soos die Islamitiese Shura Council of Benghazi Revolutionaries, gelei deur Ansar al-Sharia, wat die steun van die GNA gehad het en in 2017 in Benghazi verslaan is; die Islamitiese Staat van Irak en die Libiese Provinsies (ISIL); die Shura-raad van Mujahideen in Derna wat ISIL in Julie 2015 uit Derna verdryf en later self in 2018 in Derna verslaan is deur die Tobroek-regering; sowel as baie milisies en gewapende groepe, wie se lojaliteit dikwels verander.

In Mei 2016 het die GNA en die GNC 'n gesamentlike offensief geloods om gebiede in en om Sirte vanaf ISIL te ontset. Hierdie offensief het daartoe gelei dat ISIL beheer verloor het oor alle belangrike gebiede wat hul voorheen in Libië beheer het. Later in 2016 het magte wat lojaal teenoor Khalifa al-Ghawil was, 'n staatsgreep probeer teen Fayez al-Sarraj en die Presidentsraad van die GNA.

Op 23 Oktober 2020 het die 5+5 Gesamentlike Libiese Militêre Kommissie wat die Libiese Nasionale Leër (Khalifa Haftar se magte) en die GNA verteenwoordig het 'n "permanente skietstilstandooreenkoms in alle gebiede van Libië" bereik. Die ooreenkoms, wat onmiddellik van krag was, het vereis dat alle buitelandse vegters Libië binne drie maande verlaat terwyl 'n gesamentlike polisiemag betwiste gebiede sou patrolleer. Die eerste kommersiële vlug tussen Tripoli en Benghazi het dieselfde dag plaasgevind. Op 10 Maart 2021 is 'n tussentydse eenheidsregering gevorm, wat na verwagting in plek sou bly tot die volgende Libiese presidensiële verkiesing wat vir 10 Desember geskeduleer is. Die verkiesing is egter verskeie kere vertraagsedert, wat die eenheidsregering effektief onbepaald aan bewind gebring het, wat spanning veroorsaak het wat dreig om die oorlog te laat herleef.

Sedert die val van Ghaddafi het die tweede Libiese burgeroorlog ontwikkel tot die stryd tussen maarskalk Haftar (met 'n magsbasis in die ooste van Libië) en die internasionaal erkende regering die GNA (met 'n magsbasis in die weste van Libië met die hoofstad Tripoli). Maarskalk Haftar word ondersteun deur Egipte, die Verenigde Arabiese Emirate, Frankryk en Rusland. Die internasionaal erkende regering word ondersteun deur Italië, Katar en Turkye. Egipte en die VAE verkies Haftar om geopolitieke en interne politieke redes weens 'n sterk afkeur van die Moslem-broederskap wat invloedryk in die internasionaal erkende regering is. Duitsland probeer as neutrale party in die konflik bemiddel.

Die Turkse regering, vanweë sy oorsprong in die Moslem-broederskap, maar ook as gevolg van 'n bilaterale ooreenkoms met die internasionaal erkende regering rakende territoriale water, het 'n groot belang in die oorwinning / oorlewing van die internasionaal erkende regering. Op 2 Januarie 2020 het die Turkse parlement met 'n groot meerderheid ingestem om die regering se voorstel om troepe na Libië vir 'n jaar te stuur ter ondersteuning van die internasionaal erkende regering van premier Fayez el-Serraj. Dat Turkye het hierdie stap geneem het - ondanks besware van die NAVO-bondgenote en die Arabiese Liga - en het te make met die beoogde beskerming van sy ekonomiese belange, veral energievoorsiening.

As 'n voormalige koloniseerder het Italië 'n belang in Libië weens die olie- en gasbelange, sowel as die Libiese kuswag wat immigrante wat vir Europa bestem is, verhinder. Die huidige burgeroorlog word gekenmerk deur periodieke intensiewe gevegte, veral rondom die hoofstad Tripoli, asook baie internasionale diplomatieke konsultasies. Turkye het deur derde partye baie manskappe na Tripoli gestuur. As gevolg van sy konflik met Saoedi-Arabië, het Katar 'n belang om sy bondgenoot Turkye te ondersteun: veral weens die opposisie van die absoluutste monargieë in die Persiese Golf teen die Moslem-broederskap en spanning met Iran. Alhoewel Katar 'n absolute monargie is, is daar 'n pro-Moslem-broederskapbeleid en goeie betrekkinge met Iran.

• Daveed Gartenstein-Ross, Terrorism in North Africa After Benghazi: The Jihadist Regional Outlook (International Centre for Counter-Terrorism - The Hague, 2013)
• Pelham, Nicolas. Libya Against Itself (February 2015). "Libyans feel even more isolated than when the UN imposed sanctions on Qaddafi. The civil society that briefly emerged after the colonel's downfall has all but disappeared. Each activist can reel off the names of colleagues shot dead or kidnapped, often by Islamists." New York Review of Books
• Kampmark, Binoy. How Interventions Come Back to Haunt Us: Demolishing Libya (Feb. 2015). CounterPunch

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Tweede Libiese Burgeroorlog.

•   Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wiki vertaal.

•   Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wiki vertaal.