Сют — джелинлилени (орус.
Табигъатда сют алкъын башха ашарыкъны эрителмеген балаланы багъар ючюндю. Бусагъатда уа сют адам хайырланнган кёб тюрлю азыкъда барды. Сютню чыгъарыу а промышленностну уллу санагъаты болгъанды.
Сют — кёб компонентли полидисперс системады, аны ичине кирген затла (вещество) бютеулей ингичге дисперс турумдадыла, ол себебден сют суусун констистенциялы болады.
Ийнек сют — ийнекни ана сютюдю, уллу ёлчемледе чыгъарылады, эмда эм бек хайырланнган джаныуар сютдю.
2005 джылда дунияда 413,7 млн тонна сют чыгъарылгъанды.
Къургъакъ сют къылыу — сютню дайым ауурлукъгъа дери 102÷105 °C температурада кебдиргенден сора къалыуу.
Къургъакъ майсыз сют къалыу — сютню кертилигин кёргюзюмюдю. 8% аз болса, сютге суу къошулгъаннга саналады.
Сютню нормализациясы — сютню ичиндеги затларыны кёргюзюмлерин башха сютню къошуб, стандартха келтириудю.
Сют сууусун болгъаны, сууу кёб болгъаны ючюн тюл, сютню къурагъан затланы бир-биринде эригени ючюндю.
Къурагъанла | Адам | Ийнек | Къой | Эчки | Байтал | Шимал марал |
---|---|---|---|---|---|---|
Суу | 87,2 % | 87,5 % | 82,7 % | 86,6 % | 90,1 % | 66,9 % |
Карбонгирдат | 7,0 % | 4,8 % | 6,3 % | 3,9 % | 5,9 % | 2,8 % |
Май | 4,0 % | 3,5-4,2 % | 5,3 % | 3,7 % | 1,5 % | 16,9 % |
Акъ | 1,5 % | 3,5 % | 4,6 % | 4,2 % | 2,1 % | 16,9 % |
Микроэлементле | 0,3 % | 0,7 % | 0,9 % | 0,8 % | 0,4 % | 1,2 % |
Ийнеклени тышында тюрлю-тюрлю халкъла бла башха джаныуарланы сютлерида хайырланады- кийиклени, эчкилени, къойланы, атланы, гаммешлени, къандагъайланы эмда башхаланы.
Кийик сютню кёбюсюне шималда джашагъан халкъла хайырланадыла, сёз ючюн эвенкле бусагъатдада кийик сютню ащарыкъны тышында дин джаны блада хайырланадыла.
Сют кесича къалмай андан кёб тюрлю азыкъ этиледи:айран, сютбашы, сюзме бышлакъ, кумыз, бышлакъ, ряженка, чайкъагъан айран, хуппеги, гыпы, джууурт, простокваша д. б.
Викигёзенде (Wiki Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Сют. |
This article uses material from the Wikipedia Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) article Сют, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ичиндегиси, CC BY-SA 4.0 лицензиягъа кёре бериледи (башха белгиленмеген эсе). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.