Աբխազերեն (աբխ.՝ аԥсуа бызшәа , аԥсшәа , վրաց.՝ აფსუა ბჷზშоა), աբխազների լեզուն, տարածված է Աբխազիայում և Թուրքիայում, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքի այլ երկրներում (Հորդանան, Սիրիա, Իրաք), Ռուսաստանում և Արևմուտքում։ Պետական լեզու է Աբխազիայում։ Ցեղակից է աբազերեն, ադիգերեն (չերքեզերեն) և ուբիխերեն (մահացած լեզու) լեզուներին։ Մտնում է իբերա-կովկասյան ընտանիքի աբխազա-ադըղեական խմբի մեջ։ Աբխազերենն ունի բազմահամադրական կառուցվածք, որը հանդիպում է ստորոգյալի կազմի մեջ և բայական բարդ համակարգ։ Հոլովները քիչ են, առատ են բաղաձայնները։ Գրության ստեղծման փորձեր իրականացվել են 19-րդ դարի 60-ական թվականներից սկսած։ Գիրը 1924 թվականից սկսած լատինական է, 1938 թվականից՝ վրացական, իսկ 1954 թվականից՝ կիրիլիցայի հիման վրա։
Աբխազերեն Аԥсуа бызшәа, аԥсшәа | |
---|---|
Տեսակ | լեզու և կենդանի լեզու |
Ենթադաս | Աբազգի լեզուներ և աբխազա-ադըղեական լեզուներ |
Երկրներ | Աբխազիա (Վրաստան) Ռուսաստան Հորդանան Սիրիա Թուրքիա Իրաք |
Պաշտոնական կարգավիճակ | Աբխազիա Վրաստան՝ Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետություն |
Խոսողների քանակ | 190 110 մարդ (2015) |
Լեզվակիրների թիվը | 117 350 |
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ | խոցելի |
Դասակարգում | Հյուսիսկովկասյան վերնաընտանիք (համընդհանուր ճանաչված չէ) |
Գրերի համակարգ | կիրիլիցա |
IETF | ab |
ԳՕՍՏ 7.75–97 | աբխ 010 |
ISO 639-1 | ab |
ISO 639-2 | abk |
ISO 639-3 | abk |
Աբխազերենի տարածվածությունը | |
Abkhazian language Վիքիպահեստում |
ასო (կիրիլիցա) | Գրադարձություն | IPA (ՄՀԱ) | Տառ | Գրադարձություն | IPA (ՄՀԱ) |
---|---|---|---|---|---|
Аа | a | /a/ | Мм | m | /m/ |
Бб | b | /b/ | Нн | n | /n/ |
Вв | v | /v/ | Оо | o | /o/ |
Гг | g | /g/ | Ҩҩ | o̩ | /ɥ/ |
Гьгь | g' | /gʲ/ | Пп | p | /pʼ/ |
Ӷӷ | g̍ | /ɣ/ | Ԥԥ | ṗ | /p/ |
Ӷьӷь | g̍' | /ɣʲ/ | Рр | r | /r/ |
Дд | d | /d/ | Сс | s | /s/ |
Дəдə | do | /dʷ/ | Тт | t | /tʼ/ |
Џџ | ǰ | /dʐ/ | Тəтə | to | /tʷʼ/ |
Џьџь | ǰ' | /ʥ/ | Ҭҭ | t̢ | /t/ |
Ее | e | /e/ | Ҭəҭə | t̢o | /tʷ/ |
Ҽҽ | c̍ | /ʦ̢/ | Уу | u | /w, u/ |
Ҿҿ | c̨̍ | /ʦ̢ʼ/ | Фф | f | /f/ |
Жж | ž | /ʐ/ | Хх | x | /x/ |
Жьжь | ž' | /ʑ/ | Хьхь | x' | /xʲ/ |
Жəжə | žo | /ʐʷ/ | Ҳҳ | x̢ | /ћ/ |
Зз | z | /z/ | Ҳəҳə | x̢o | /ћʷ/ |
Ʒʒ | ʒ | /ʣ/ | Цц | c | /ʦ/ |
Ʒəʒə | ʒo | /ʣʷ/ | Цəцə | co | /ʦʷ/ |
Ии | i | /i, j/ | Ҵҵ | c̅ | /ʦʼ/ |
Кк | k | /kʼ/ | Ҵəҵə | c̅o | /ʦʷʼ/ |
Кькь | k' | /kʲʼ/ | Чч | č | /tɕ/ |
Ққ | k̢ | /k/ | Ҷҷ | č̢ | /tɕʼ/ |
Қьқь | k̢' | /kʲ/ | Шш | š | /ʂ/ |
Ҟҟ | k̄ | /qʼ/ | Шьшь | š' | /ɕ/ |
Ҟьҟь | k̄' | /qʲʼ/ | Шəшə | šo | /ʂʷ/ |
Лл | l | /l/ | Ыы | y | /ə/ |
языки. «Наука». Москва, 1967.
Ընթերցե՛ք «աբխազերեն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 31)։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբխազերեն» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Աբխազերեն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.