Ականջմտուկներ

՞ Ականջմտնուկներ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ Տիպ Հոդվածոտանիներ Դաս Միջատներ Կարգ Ականջմտնուկներ
Լատիներեն անվանում
Dermaptera De Geer, 1773
Ենթակարգեր և ընտանիքներ
Archidermaptera † Հեմիմերիդներ Արիքսեններ Pygidicranidae Diplatyidae Anisolabididae Labiduridae Apachyidae Spongiphoridae Chelisochidae Forficulidae
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում ITIS 102451 NCBI 27434

Ականջմտնուկներ (լատին․՝ Dermaptera), մաշկաթևներ, միջատների կարգ։ Հայտնի է 1000, Հայաստանում՝ 26 տեսակ։ Ամենուրեք հանդիպում են ականջմտնուկ սովորականը (Forficula auricularia) և ականջմտնուկ բանջարանոցայինը (Forficula formis Kol)։

Կերպարանափոխվում են ոչ լրիվ։ Մարմինը տափակ է, երկարությունը՝ 3,5–50 մմ փորը՝ աքցանաձև հավելումով։ Ունեն կարճ մաշկային վերնաթևեր, որոնց տակ երբեմն գտնվում են թաղանթաթևեր։ Բազմանում են տարեկան 1 անգամ՝ դնելով մինչև 80 ձու։ Վարում են գիշերային կյանք։ Խոնավասեր են, ամենակեր։ Տարածված են տաք երկրներում։ Որոշ տեսակներ վնասում են գյուղատնտեսական բույսերը։

«Ականջմտուկ» անվանումը հիմնավորված չէ, քանի որ մարդկանց ականջ չեն մտնում և առողջությանը վնաս չեն պատճառում։

Խոնավասեր և ջերմասեր են։ Գիշերն ակտիվ են, ցերեկը թաքնվում են քարերի, թափված տերևների ու ծառերի կիսապոկված կեղևների տակ։ Մարմինը երկարավուն է (մինչև 5 սմ), գլուխը՝ տափակ, սրտաձև, բերանը՝ ուղղված առաջ, բերանային մասերը կրծող են։ Կրծքի 2-րդ և 3-րդ հատվածները վերևում ծածկված են կարճ վերՆաթևերով, որոնք պաշտպանում են ներքին թևերը, փորը վերջանում է երկար, ամուր աքցանով, որն էգերի մոտ մկրատի բերանի նման է, արուների մոտ՝ մանգաղաձև։

Բազմանում են ոչ լրիվ կերպարանափոխությամբ։ Ձվադրում են կույտերով՝ հողում։

Սնվում են բուսական, կենդանական մնացորդներով, որոշ տեսակներ վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։

•  
  Կենսական ցիկլ
•  
•  

• Бей-Биенко Г. Я. Насекомые кожистокрылые, М. — Л., 1936. 240 с. (Фауна СССР, № 5).
• Стороженко С. Ю. 1984. Обзор уховерток (Dermaptera) Дальнего Востока СССР // Систематика насекомых Дальнего Востока. — Владивосток. С. 3-7.
• Srivastava, G. K. 1976. Catalogue on Oriental Dermaptera. Records of the Zoological Survey of India, Occasional Paper 2: 1-94
• Steinmann, H. 1975. Suprageneric classification of Dermaptera. Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae 21: 195—220.
• Steinmann, H. 1989. Dermaptera. Catadermaptera II. Das Tierreich. Eine Zusammenstellung und Kennzeichnung der rezenten, Berlin. 105: xix 1-504.

• Отряд Уховертки (Dermaptera) Արխիվացված 2015-05-29 Wayback Machine
• Names of earwigs (անգլ.)
• Dermaptera - Earwigs from CSIRO Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine
• Bugs in the Ear urban legend from Snopes
• Earwig Page from What's That Bug Արխիվացված 2015-12-15 Wayback Machine

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 222)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ականջմտուկներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ականջմտուկներ» հոդվածին։