Սինուսիտ

Սինուսիտ
Տեսակ	հիվանդության կարգ, ախտանիշ կամ նշան և բորբոքային հիվանդություն
Բժշկական մասնագիտություն	ականջաքթակոկորդաբանություն
	Sinusitis Վիքիպահեստում

Հայմորիտ կարող է առաջանալ ինֆեկցիայի, ալերգիայի, օդի աղտոտվածության, կամ էլ քթի կառուցվածքային խնդիրների պատճառով։ Ամենահաճախը առաջանում է վիրուսային ինֆեկցիայի պատճառով։ Բակտերիալ ինֆեկցիա կարող է առաջանալ, եթե սիմպտոմները ձգվում են ավելի քան տասը օր կամ էլ հիվանդն սկսում է նորից վատ զգալ վիճակի բարելավումից հետո։ Հիվանդության ռեցիդիվներ առավել հաճախ լինում են այն մարդկանց մոտ, ովքեր ունեն ասթմա, կիստոզ ֆիբրոզ և թույլ իմունային համակարգ։ Ռենտգեն հետազոտությունը պարտադիր չէ, բացառությամբ բարդությունների կասկածի դեպքում։ Քրոնիկ ձևի հաստատման համար խորհուրդ է տրվում անցկացնել ուղղակի վիզուալիզացիա կամ համակարգչային տոմոգրաֆիա։

Հիվանդության որոշ ձևեր կարելի է կանխարգելել` պահպանելով հիգիենայի կանոնները (օրինակ՝ ձեռքերը անընդհատ լվանալով), ծխախոտի դեմ պայքարելով և իմունիզացիայով։ Հիվանդության ախտանիշների թեթևացմանը նպաստում են Նապրոքսենը (ցավազրկող), քթային ստերոիդները, քթային լվացումները։ Սուր հայմորիտի դեպքում նախնական բուժման համար խորհուրդ է տրվում ընտրել սպասողական վիճակ։ Եթե 7-10 օրվա ընթացքում ախտանշանները չեն անցնում, ապա կարող ենք օգտագործել անտիբիոտիկոթերապիա։ Առաջին օգտագործման անտիբիոտիկներն են ամոքսիցիլինը կամ ամոքսիցիլին/կլավուլանատը։ Վիրահատական բուժումը երբեմն օգտագործվում է հիվանդության քրոնիկ ձևերի ժամանակ։

Սինուսիտը հաճախ հանդիպող հիվանդություն է։ Եվրոպայում և Միացյալ Նահանգներում ամեն տարի այս հիվանդությունով հիվանդացությունը կազմում է 10-30 տոկոս։ Կանայք ավելի հաճախ են հիվանդանում, քան տղամարդիկ։ Քրոնիկ սինուսիտով հիվանդացությունը կազմում է 12.5 տոկոս։ Միացյալ նահանգներում սինուսիտի բուժման համար ծախսվում է ավելի քան 11 միլիարդ դոլար։ Վիրուսային սինուսիտի դեպքում անիտիբիոտիկոթերապիան անարդյունավետ է։

Դասակարգում

Սինուսիտը (կամ ռինոսինուսիտը) սահմանվում է որպես հարքթային ծոցերի լորձաթաղանթի բորբոքում և ունի հետևյալ դասակարգումը․

Բնույթով՝

Սուր՝ 750 374 ախտորոշում տարվա ընթացքում։
Քրոնիկ 1 863 757 ախտորոշում տարվա ընթացքում։

Ձևով՝

Էքսուդատիվ

Շճային

Կատառալ

Թարախային

Արդյունավետ

Միջպատային հիպերպլաստիկ

Պոլիպային

Ըստ պատճառական գործոնի՝

Վնասվածքային
Վիրուսային
Մանրէային,
Սնկային
Խառը
Ալերգիկ
Դեղորայքային
Սեպտիկ և ասեպտիկ

Ըստ ընթացքի՝

Սուր սինուսիտ - Ինֆեկցիա է, որը կարող է տևել մինչև չորս շաբաթ և կարող է ընթանալ թեթև և ծանր ձևերով։ Որոշ դեպքերում հիվանդությունը տևում է մինչև 12 շաբաթ։
Կրկնվող սուր սինուսիտ – Մեկ տարվա ընթացքում մի քանի անգամ կրկնվող սուր սինուսիտ։
Ենթասուր սինուսիտ – Ինֆեկցիա, որը տևում է 4-12 շաբաթ, համարվում է միջանկյալ ձև սուր և քրոնիկ ձևի միջև։
Քրոնիկ սինուսիտ – Երբ հիվանդության ախտանշանները պահպանվում են ավելի քան 12 շաբաթ
Քրոնիկ սինուսիտի սրացում – Այս դեպքում քրոնիկ սինուսիտի ախտանշանները սրվում են, բայց բուժումից հետո վերադառնում են նախկին վիճակին։

Մեծահասակների մոտավորապես 90 տոկոսն իրենց կյանքի ընթացքում հիվանդանում են սինուսիտի որևէ ձևով։

Նշաններ և ախտանշաններ

Գլխացավը, դիմային ցավը, և բութ ճնշման զգացողությունը, առկա է սուր և քրոնիկ սինուսիտների դեպքում։ Ցավը սովորաբար արտահայտվում է սինուսների շրջանում և ավելի է սաստկանում, երբ հիվանդը գլուխը կախում է ներքև։ Ցավը հաճախ սկսվում է գլխի մի կողմում և հետո դառնում երկկողմանի։ Սուր սինուսիտը երբեմն ուղեկցվում է քթային արտադրությամբ, որը սովորաբար կանաչ գույնի է, կարող է լինել թարախային կամ արյունային։ Հաճախ տեղայնացված գլխացավը կամ ատամնացավը հենց այն ախտանիշներն են, որոնցով տարբերակում են սինուսիտի հետ կապված ցավը գլխացավերի այլ տեսակներից, ինչպիսիք են միգրենը կամ լարվածության գլխացավերը։ Սինուսիտի և ատամնացավի տարբերակման միջոց է նաև գլուխը թեքելիս ցավի ուժգնացումը և վալսալվայի փորձը։

Հնարավոր է ակնակապճի ինֆեկցում, որը կարող է ուղեկցվել տեսողության կորստով, տենդով և հիվանդության ծանրացմամբ։ Մյուս հնարավոր բարդությունն է ճակատոսկրերի և այլ դիմային ոսկրերի ինֆեկցումը (օստեոմիելիտ)` Փոթսի փքված ուռուցքը։

Սինուսները կարող են բորբոքվել միջին ականջից քթային անցուղիների միջոցով։ Սա կարող է արտահայտվել գլխապտույտով, «սեղմված կամ ծանր գլխով» կամ էլ գլխի վիբրացիոն զգացողությամբ։ Հետգրիպային արտահոսքը նույնպես քրոնիկ ռինոսինուսիտի ախտանիշ է։

Հալիտոզը (բերանից վատ հոտը) հաճախ քրոնիկ ռինոսինուսիտի նշան է։ Սակայն շնչառական անալիզների ոսկե ստանդարտը կիրառելի չէ։ Տեսականորեն կան մի քանի մեխանիզմներ, որոնք օբյեկտիվորեն և սուբյեկտիվորեն ընդգրկում են հալիտոզը։

2004 թվականին գիտնականները առաջարկել են սինուսային գլխացավերի 90 տոկոսը դիտարկել որպես միգրենի դրսևորում։ Տարբերակելը դժվար է այն պատճառով, որ միգրենը ընդգրկում է եռվորյակ նյարդը, որը նյարդավորում է 2 սինուսների շրջանը և ուղեղը շրջապատող թաղանթները։ Որպես արդյունք դժվար է ճիշտ տարբերակել, թե որ կողմից է ցավը ծագում։ Միգրենով հիվանդ մարդիկ, որպես կանոն, չեն ունենում քթի լորձաթաղանթի հաստացում, որը բնորոշ է սինուսային ինֆեկցիային։

Տեղակայում

Գոյություն ունեն 4 զույգ հարքթային խոռոչներ՝ ճակատային, էթմոիդալ, վերին ծնոտային և սֆենոիդալ։ Էթմոիդալ խոռոչները բաժանվում են առաջային և հետին խոռոչների, որոնց բաժանարար սահմանն է միջին քթային խեցու բազալ թաղանթը։ Սինուսիտները դասակարգվում են ըստ խոռոչների տեղակայման։

Վերին ծնոտային-Կարող է առաջացնել ցավ կամ ճնշման զգացողություն վերին ծնոտի շրջանում, ատամնացավ, գլխացավ։
Ճակատային- առաջացնում է ցավ կամ ճնշման զգացողություն ճակատային խոռոչների շրջանում (տեղայնացված է աչքի շուրջ), գլխացավ, մասնավորապես` ճակատային շրջանում։
Էթմոիդալ- առաջացնում է ցավ կամ ճնշման զգացողություն աչքերի շուրջ/միջև, քթի ստորին շրջանում և գլխացավ։
Սֆենոիդալ-առաջացնում է ցավ կամ ճնշման զգացողություն աչքերի միջև, բայց ավելի հաճախ զգացվում է գլխի գագաթային շրջանում, պտկաձև ելունի շրջանում կամ էլ գլխի հետին հատվածում։

Բարդություններ

Աստիճան	Նկարագրություն
I	Ենթալորձաթաղանթային այտուց
II	Ակնային այտուց
III	Ենթոսկրային այտուց
IV	Ակնային աբսցես
V	Կավերնոզ ծոցի սեպտիկ թրոմբոզ

Գլխի շրջանում սինուսիտները առաջացնում են շատ վտանգավոր բարդություններ` մասնավորապես ընդգրկելով ճակատային և ֆրոնտալ խոռոչները, որտեղից անաէրոբ բակտերիաները արյունատար անոթների կամ ոսկրերի միջոցով ներթափանցում են գլխուղեղ ՝ առաջացնելով վերջինիս ինֆեկցում։ Որպես արդյունք առաջանում է աբսցես, մենինգիտ և կյանքին վտանգ սպառնացող այլ բարդություններ։ Ծայրահեղ դեպքերում հիվանդի մոտ կարող են արտահայտվել մեղմ անձնային փոփոխություններ, գլխացավ, գիտակցության ու տեսողության խանգարում, կոմա և մահ։

Ինֆեկցիան սինուսներից կարող է տարածվել երակային բերանակցումների միջոցով կամ էլ ուղղակիորեն տարածվել փակ կառուցվածքներով։ Ակնային բարդություններն ըստ Չանդլերի սանդղակի դասակարգվում են 5 աստիճանի` ըստ հիվանդության ուժգնության (տե՛ս աղյուսակը)։ Ինֆեկցիան տարածվելով ակնախոռոչ՝ կարող է առաջացնել հարակնային այտուց, ենթոսկրային աբսցես, ակնային այտուց և աբսցես։ Ակնային այտուցը կարող է բարդանալ սուր էթմոիդիտով, եթե առաջային և հետին էթմոիդալ երակներից ինֆեկցիան տարածվում է էթմոիդալ լաբիրինթի կողմնային կամ ակնային մասով։ Սինուսիտը կարող է տարածվել կենտրոնական նյարդային համակարգ՝ առաջացնելով կավերնոզ ծոցի թրոմբոզ, ռետրոգրադ մենինգիտ, էպիդուրալ, սուբդուրալ և ուղեղի աբսցես։ Ակնային ախտանշանները հաճախ նախորդում են ներգանգային ինֆեկցիային։ Այլ բարդություններից են սինոբրոնխիտը, վերին ծնոտի օստեոմիելիտը և ճակատային ոսկրի օստեոմիելիտը։ Ճակատային ոսկրի օստեոմիելիտը հաճախ առաջանում է թրոմբոֆլեբիտի քայքայումից։

Այս բարդությունների ախտորոշմանն օգնում է տեղայնացված բութ ցավը, հաստատվում է ԿՏ-ով և միջուկային իզոտոպիկ սքանավորմամբ։ Ամենահաճախ հանդիպող պատճառային միկրոբներն են անաէրոբ բակտերիաները և ոսկեգույն Ստաֆիլոկոկը։ Բուժումն ընդգրկում է վիրաբուժական միջամտությունը և անտիբիոտիկոթերապիան։ Երկարատև ներերակային հակամիկրոբային թերապիայից հետո հազվադեպ է կատարվում վիրաբուժական միջամտություն։ Հակաբիոտիկները պետք է նշանակվեն 6 շաբաթ ժամկետով։ Խորհուրդ է տրվում կատարել հիվանդի շարունակական մոնիթորինգ՝ խուսափելու համար ներգանգային բարդություններից։

Պատճառներ

Վերին ծնոտային սինուսիտները կարող են լինել ատամնային ծագման (օդոնտոգեն սինուսիտ), կազմում են մեծ տոկոս (բոլոր դեպքերի 20 տոկոսը), խոռոչի հատակի և ատամների մոտակայքում։ Սովորաբար օդոնտոգեն սինուսիտի պատճառն է վերին ծնոտի հետին ատամների պերիապիկալ կամ պերիոդոնտալ ինֆեկցիան, որը տարածվում է վերին ծնոտային ծոց ոսկրի քայքայման միջոցով։ Եթե օդոնտոգեն ինֆեկցիան տարածվում է վերին ծնոտային ծոց, ապա հնարավոր է ինֆեկցիայի տարածումը աչք և էթմոիդալ խոռոչ։

Քրոնիկ սինուսիտ կարող է առաջանալ անուղղակի ձևով եվստախյան փողի միջոցով, որը կապում է կոկորդը և սինուսային ծոցերը։ Այլ հիվանդություններ, ինչպիսիք են օրինակ կիստոզ ֆիբրոման և գրանուլեմատոզ պոլիանգիտիսը, ևս կարող են քրոնիկ սինուսիտի պատճառ հանդիսանալ։

Սուր սինուսիտ

Սուր սինուսիտին սովորաբար նախորդում է վերին շնչառական ուղիների ինֆեկցիան, գլխավորապես վիրուսային ծագման, ամենահաճախ հանդիպող վիրուսներն են ռինովիրուսը, կորոնավիրուսը և գրիպի վիրուսը, ինչպես նաև ադենովիրուսը, մարդու պարագրիպի վիրուսը, մարդու ռեսպիրատոր սինցիտիալ վիրուսը և էնտերովիրուսների որոշ տեսակներ և մետապնևմովիրուսը։ Բակտերիալ ծագման ինֆեկցիայի դեպքում առավել հաճախ հանդիպող հարուցիչներն են Ստրեպտոկոկային պնևմոնիան, Հեմոֆիլուս ինֆլյուենցիան և Մորաքսելլա կատարալիսը։ Մինչ օրս բակտերիալ ինֆեկցիայի ամենատարածված հարուցիչ է Հեմոֆիլուս ինֆլյուենցիան։ B տիպի Հ․ ինֆլյուենցիայի նկատմամբ վակցինացիան արդյունավետ է և այժմ կլինիկական պրակտիկայում գլխավորապես հանդիպում է ոչ տիպիկ Հ․ ինֆլյուենցիայի տեսակը։ Այլ բակտերիալ հարուցիչներից հանդիպում է Ստաֆիլոկոկուս աուրեուսը և ստրեպտոկոկային այլ ձևեր, անաէրոբ բակտերիաներ, հազվադեպ հանդիպում է նաև գրամ բացասական բակտերիաներ։ Վիրուսային սինուսիտը տևում է 7-10 օր, մինչդեռ բակտերիալ ծագման սինուսիտը ավելի կայուն է։ Վիրուսային սինուսիտների մոտավորապես 0,5-2 տոկոսը բակտերիալ սինուսիտի արդյունք է։

Սուր սինուսիտը կարող է լինել նաև անկային ինվազիայի արդյունք։ Այս ինֆեկցիաները տիպիկ են այն հիվանդների մոտ, ովքեր ունեն շաքարային դիաբետ կամ իմուն անբավարարություն (ՄԻԱՎ վարակ)։ Առաջին տիպի շաքարային դիաբետի դեպքում կետոացիդոզը կարող է ասոցացվել սինուսիտի հետ լորձաթաղանթի միկոզի շնորհիվ։

Քիմիական գրգռիչները նույնպես կարող են առաջացնել սինուսիտ, մասնավորապես ծխախոտի ծուխը և քլորիդները։ Հազվադեպ դա կարող է առաջանալ ատամի վարակման հետևանքով։

Քրոնիկ սինուսիտ

Որպես կանոն քրոնիկ սինուսիտը ձգվում է ավելի քան 12 շաբաթ և կարող է առաջանալ տարբեր հիվանդությունների պատճառով, որոնց դեպքում սինուսների բորբոքումը ընդհանուր սիմպտոմներից մեկն է։ Քրոնիկ սինուսիտը ունի հետևյալ նախանշանները. քթային փակվածություն, դիմային ցավ, գլխացավ, գիշերային հազ, ասթմային ուղեկցող սիմպտոմ, ընդհանուր հոգնածություն, կանաչ կամ դեղին արտադրության առկայություն, առաջ թեքվելիս դեմքի շրջանում ծանրության և սեղմվածության զգացողություն, գլխապտույտ, ատամների ցավ և/կամ վատ շնչառություն։ Հաճախ քրոնիկ սինուսիտին կարող է ուղեկցել անօսմիան, խանգարելով հոտառությանը։ Հիվանդության սկզբնական շրջանում սուր կամ քրոնիկ վերինծնոտային սինուսիտը ասոցացված է ատամնային ինֆեկցիայի հետ։ Լուսավախությունը և տեսողության խանգարումը բնորոշ չէ քրոնիկ սինուսիտին։

Քրոնիկ սինուսիտը դասակարգվում է պոլիպային և ոչ պոլիպային ձևերի։ Պոլիպների առկայության դեպքում հիվանդությունը կոչվում է քրոնիկ հիպերպլաստիկ սինուսիտ, սիմպտոմները շատ աղքատ են, կարող է ընդգրկել ալերգիա, բնապահպանական այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են փոշին կամ աղտոտվածությունը, բակտերիալ վարակը կամ սնկային ախտահարումը։

Քրոնիկ ռինոսինուսիտը բազմագործոնային բորբոքային հիվանդություն է, ավելի շատ արտահայտվում է որպես կայուն բակտերիալ վարակ։ Բժշկական վերահսկողությունը հիմա կենտրոնացած է ավելի շատ հիվանդության կանխարգելմամբ։ Քրոնիկ ռինոսինուսիտի բոլոր ձևերը ասոցացված են վատ սինուսային դրենաժի և երկրորդային բակտերիալ վարակի հետ։ Խիստ անհատական դեպքերում պահանջվում է կատարել պարբերական անտիբիոտիկոթերապիա՝ կանխելու քրոնիկ ռինոսինուսիտի սրացումը։

Քրոնիկ ռինոսինուսիտի դեպքում հայտնաբերվում է աէրոբ և անաէրոբ միկրոֆլորայի կոմբինացիա։ Առանձնացվում է նաև Ստաֆիլոկոկուս աուրեուս, կոագուլազա բացասական Ստաֆիլոկոկը և Գրամ բացասական աղիքային ձևերը։

Փորձերը ցույց են տալիս,որ առավել շատացել են քրոնիկ ռինոսինուսիտի ենթատիպերը։ Էոզինոֆիլների առկայությունը քթի խոռոչի և հարքթային ծոցերի լորձաթաղանթում նկատվում է շատ հիվանդների մոտ, այս երևույթը կոչվում է լորձաթաղանթի էոզինոֆիլային լորձաթաղանթային ռինոսինուսիտ։ Վերոնշյալ հիվանդության դեպքում նկատվում է ալերգիկ ռեակցիա, որը հաճախ պատճառաբանված չէ, ինչի արդյունքում ենթադասակարգում են ալերգիկ և ոչ ալերգիկ ձևերի։

Վերջերս քննարկվում է քրոնիկ ռինոսինուսիտի զարգացման մեջ սնկերի դերը։ Քննարկումները վերջնական արդյունքի չեն բերել։ Հակասնկային բուժումն ունեցել է խառը արդյունք։

Կան տեսակետներ, որ սինուսիտ առաջացնում են հիվանդությունների մի խումբ, որոնք կապված են շնչառական ուղիների և ավելի հաճախ կապված են ասթմայի հետ։ Սինուսիտների բոլոր տեսակներն արդյունքն են կամ մասն են կազմում ընդհանուր շնչառական բորբոքային հիվանդությունների, հետևաբար այնպիսի սիմպտոմները, ինչպիսիք հազն է, ասոցացված է վերջինիս հետ։

Ծխող և պասիվ ծխող հիվանդների մոտ հիվանդությունը ասոցացված է։

Քրոնիկ սինուսիտի ԿՏ
Քրոնիկ սինուսիտի ԿՏ սքանավորում, ցույց է տալիս աջ վերին ծնոտային ծոցի հաստացած և սկլերոզացված պատկերը։
Քրոնիկ սինուսիտի ՄՌՏ պատկեր 2 վերին ծնոտային ծոցերի լորձաթաղանթի այտուց և հաստացում։
Օդոնտոգեն ինֆեկցիայով հարուցված վերին ծնոտային ծոցի բորբոքում համակցված շուրջակնային այտւցի հետ։
Ճակատային սինուսիտ
Ձախակողմյան վերին ծնոտային ծոցի սինուսիտի ռենտգեն պատկեր՝ նշված սլաքով։

Ախտաֆիզիոլոգիա

Կա հիպոթեզ, որ շատ անտիբոտիկակայուն քրոնիկ սինուսիտների առաջացման անմիջական պատճառը առաջին հերթին միջավայրում առկա իրար սոսնձված բակտերիալ շտամներն են (բիոֆիլմեր)։ Ավելի կոնկրետ բիոֆիլմերը դրանք արտաբջջային մատրիքսի և տարբեր տեսակի իրարից կախված մանրէների համախումբ են՝ «համայնք», որոնցից շատերին ստանդարտ լաբորատոր հետազոտման մեթոդներով դժվար է առանձնացնել։ Այսպիսի «համայնքի» մեջ գտնվող բակտերիաները 1000 անգամ ավելի կայուն են անտիբիոտիկների նկատմամբ քան նրանց ազատ ձևերը։ Քրոնիկ սինուսիտով հիվանդների մոտ կատարված վիրահատությանների վերջին տարիներին ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին որ, հիվանդների 75 տոկոսի լորձաթաղանթում առկա են այս բիոֆիլմերը։

Ախտորոշում

Սուր

Առողջապահության ոլորտի մասնագետները տարբերակում են բակտերիալ և վիրուսային սինուսիտներն ըստ հիվանդության ժամանակի։ Եթե հիվանդի մոտ սինուսիտը տևում է 10 օրից ոչ ավել և առանց ախտանշանների խորացման, ապա ենթադրվում է, որ գործ ունենք վիրուսային սինուսիտի հետ։ Երբ ախտանիշները պահպանվում են 10 օրից ավել, ապա սինուսիտը բակտերիալ ծագման է։ Խորհուրդ չի տրվում կատարել ռենտգեն, ԿՏ և ՄՌՏ` բացառությամբ բարդությունների զարգացման դեպքում։ Սինուսիտի ժամանակ ցավը երբեմն կապված է լինում պուլպիտի հետ (ատամնացավ) և հակառակը։ Դասական դեպքերում գլուխը կախելիս ցավի ուժգնացմամբ տարբերակում ենք սինուսիտը պուլպիտից։

Քրոնիկ

Եթե սինուսիտը տևում է 12 շաբաթ և ավելի երկար, ապա խորհուրդ է տրվում կատարել ԿՏ։ ԿՏ սքանավորման վրա սուր սինուսիտի ռենտգենթափանցելիությունը կազմում է 10-25 միավոր ըստ Հաունսֆիլդի սանդղակի, մինչդեռ քրոնիկ ձևի դեպքում ավելի հաստացած է պատկերը, 30-60 միավոր ռենտգենթափանցելիությամբ։

Կլինիկական սիմպտոմները և քթային էնդոսկոպիան նույնպես օգնում են ճիշտ ախտորոշման հարցում։ Օգտագործվում է նաև հյուսվածքների հիստոլոգիական հետազոտությունը և բակտերիաների ցանքսը։ Ալերգիկ սնկային սինուսիտը հաճախ դիտվում է ասթմայով և քթային պոլիպներով հիվանդների մոտ։ Հազվադեպ կատարում են սինուսոսկոպիա։

Քթային էնդոսկոպիան կատարում են ճկուն օպտիկամանրաթելային խողովակով, լույսի և կամերայի օգնությամբ զննելով քթային ուղիները և սինուսները։ Սա կատարվում է ընդհանուր անզգայացման ներքո, որը տանում է հավելյալ 5-10 րոպե։

Բուժում

Բուժում
Բուժում	Ցուցումներ	Հիմնավորում
Ժամանակ	Վիրուսային և որոշ բակտերիալ սինուսիտներ	Սինուսիտները սովորաբար վիրուսային ծագում ունեն, չեն բուժվում անտիբիոտիկներով
Անտիբիոտիկներ	Բակտերիալ սինուսիտ	Ուժեղ ցավով, մաշկային ինֆեկցիայով ուղեկցվող դեպքեր կամ բակտերիաներով հարուցված երկարատև դեպքեր
Քթային իրիգացիաներ	Քթային փակվածություն	Կարող են բացել շնչուղիները
Հեղուկների ընդունում	Խիտ լորձի առկայություն	Լորձաթաղանթի հիդրատացիա
Հակահիստամինային պրեպարատներ	Ալերգիայի հետ կապված	Տիպիկ սինուսիտի ժամանակ հակահիստամինային դեղեր չեն նշանակում. այս բուժումը մեծ մասամբ չի օգտագործվում
Քթային սփրեյներ	Որպես ժամանակավոր բուժում	Կան նախնական տվյալներ, որ սա թեթևացնում է ախտանշանները։ Խորհուրդ է տրվում օգտագործել 3 օրից ոչ երկար

Շատ հաճախ որպես բուժում խորհուրդ է տրվում անցնել հանգիստ վիճակի և խմել շատ հեղուկ։ Հիմնական դեպքերում խորհուրդ չի տրվում օգտագործել անտիբիոտիկներ։

Ցածր ջերմաստիճան ունեցող գոլորշիով ցնցուղը կամ ողողումը կարող է թեթևացնել սիմպտոմները։ Ապացուցված է սուր սինուսիտի ժամանակ քթային ողողումների արդյունավետությունը։ Օքսիմեթազոլին պարունակող փչովի քթային սփրեյները պաշտպանում են լորձաթաղանթի մակերեսը, սակայն խորհուրդ չի տրվում երկարատև օգտագործման համար։ Երկարատև օգտագործումը հանգեցնում է հետադարձ սինուսիտի զարգացմանը։ Հայտնի չէ, թե արդյոք քթային ողողումները, հակահիստամինային դեղամիջոցները և սփրեյները օգնում են սուր սինուսիտով հիվանդ երեխաներին։

Անտիբիոտիկներ

Սինուսիտների շատ դեպքեր վիրուսային ծագման են և բուժվում են առանց անտիբիոտիկների։ Սակայն եթե սիմպտոմները չեն անցնում 10 օրվա ընթացքում, ապա առաջին հերթին խորհուրդ է տրվում օգտագործել ամոքսացիլին, իսկ եթե 7 օր ամոքսացիլին օգտագործելուց հետո սիմպտոմները հետ չեն զարգանում, նշանակում են ամոքսացիլին կլավուլանատի հետ։ 2012 թվականին Կոխրեյնի հետազոտությունները ցույց են տվել, որ շատ քիչ տարբերություն կա 7 և 14 օրերի միջև և խորհուրդ չի տրվում պոտենցիալ բարդությունների և ռեզիստենտ ձևերի զարգացման հավանականության դեպքում։ Անտիբիոտիկները հատկապես խորհուրդ չի տրվում օգտագործել հիվանդության թույլ արտահայտված ձևերի դեպքում առաջին շաբաթների ժամանակ, քանի որ հակառակ էֆեկտի և անտիբիոտիկ կայուն ձևերի առաջացման ռիսկ կա։

Այն մարդիկ, ովքեր պենիցիլինի նկատմամբ ալերգիա ունեն, օգտագործում են ֆտորքվինոլոններ, մակրոլիդային անտիբիոտիկներ, ինչպիսիք են կլարիտրոմիցինը, տետրացիկլինային շարքի անտիբիոտիկներից դոքսիցիկլին։ Քանի որ ամոքսացիլինի նկատմամբ կայունությունն աճում է, Ամերիկայի Ինֆեկցիոն Հիվանդությունների Ասոցիացիայի ուղեցույցը խորհուրդ է տալիս բակտերիալ սինուսիտի նախնական բուժման համար օգտագործել ամոքսացիլին-կլավուլանատ։ Դրան հակառակ ուղեցույցները խորհուրդ են տալիս օգտագործել այնպիսի անտիբիոտիկներ, որոնք պարունակում են ազիտրոմիցին, կլարիտրոմիցին և տրիմեթոպրիմ/սուլֆամետազոլին։ Սննդի և դեղերի ամերիկյան ասոցացիան դեմ է ֆտորքվինոլոնների օգտագործմանը` հաշվի առնելով լուրջ կողմնակի էֆեկտների առաջացման հավանականությունը։

Անտիբիոտիկների կարճատև (3-7 օր) կուրսը նույնքան էֆեկտիվ է, որքան տիպիկ երկարատև կուրսը (10-14 օր) կլինիկորեն ախտորոշված սուր բակտերիալ սինուսիտի դեպքում առանց որևէ ընդհանուր բարդությունների։ Ամերիկյան Ինֆեկցիոն Հիվանդությունների Ասոցացիան առաջարկում է 5-7-օրյա անտիբիոտիկոթերապիա բակտերիալ ինֆեկցիայի բուժման համար` այսպիսով կանխելով կայուն ձևերի առաջացումը։ Երեխաների համար ուղեցույցը խորհուրդ է տալիս մինչև 2 շաբաթ տևողությամբ անտիբիոտիկոթերապիա։

Կորտիկոստերոիդներ

Չհաստատված սուր սինուսիտների դեպքում ներքթային կորտիկոստերոիդները օգտագործվում են որպես պլացեբո և՛ առանձին, և՛ անտիբիոտիկների հետ համակցված։ Ռենտգեն հետազոտությամբ և քթային էնդոսկոպիայով հաստատված դեպքերում կորտիկոստերոիդներով բուժումը խրախուսվում է։ Սակայն արդյունավետությունը քիչ է։

Օրալ կորտիկոստերոիդներով կարճատև բուժումը խրախուսվում է միայն այն դեպքում, եթե հաստատված է քթային պոլիպով քրոնիկ ռինոսինուսիտ։

Վիրաբուժություն

Քրոնիկ և հետադարձ սինուսիտի դեպքում ցուցված է ԼՈՌ բժշկի կոնսուլտացիան, բուժումը կարող է ընդգրկել քթային վիրահատություն։ Վիրահատական միջամտությունը ցուցված է այն դեպքերում, երբ սովորական թերապիան չի տալիս դրական արդյունք։ Դեռևս վիճելի է, թե ինչպես է վիրաբուժական միջամտությունը ազդում քթային պոլիպների վրա, քանի որ դա քիչ է ուսումնասիրված։

Վերին ծնոտային ծոցի անտրալ լվացումը ներառում է խոռոչների պունկցիա և հիպերտոնիկ լուծույթներով լվացումներ` լորձաթաղանթը մաքրելու համար։ 1996 թվականին քրոնիկ սինուսիտներով հիվանդների ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ խոռոչների լվացումը անտիբիոտիկոթերապիայի նկատմամբ որևէ առավելություն չունի։

Վիրաբուժական միջամտությունների ժամանակ մուտքը դեպի հարքթային ծոցեր կատարվում է արտաքին քթային անցուղուց ներքթային էնդոսկոպիայի միջոցով։ Ֆունկցիոնալ էնդոսկոպիկ սինուսային վիրաբուժության առավելություններն են՝ ստեղծվում է առավել ուղղորդված մուտք դեպի սինուսներ, հյուսվածքների նվազագույն տրավմա, մինիմալիզացվում են հետվիրահատական բարդությունները։ Դեղապատ այնպիսի ստենդի օգտագործումը, ինչպիսին է պրոպելային մոմետասոնային իմպլանտը, նպաստում է հետվիրահատական վերականգնմանը։

Բուժման մեկ այլ զարգացած մեթոդ է բալոնային սինուսոպլաստիկան։ Այս մեթոդը նման է բալոնային անգիոպլաստիկային, որը օգտագործվում է սրտի զարկերակները «բացելու համար», օգտագործվող բալոնների միջոցով փորձ է արվում մուտք գործել սինուսներ հնարավորինս ինվազիվ մեթոդով։

Հիվանդության կայուն ձևերի և ախտանշանների, ինչպես նաև ձախողված բժշկական և ֆունկցիոնալ էնդոսկոպիկ մեթոդների դեպքում օգտագործվում են այլ միջոցներ բորբոքումը հարքթային ծոցերից վերացնելու համար, ինչպիսին է օրինակ Կոլդուել-լյուկի հայմորոտոմիան։ Այս վիրահատության ժամանակ կտրվածք է արվում վերլնդային մասում, բացվում է հայմորյան խոռոչի առաջային պատը, ամբողջությամբ հեռացվում է խոռոչի ախտահարված լորձաթաղանթը, դրենավորվում է ստորին կամ միջին քթային անցուղին` մեծ պատուհան ստեղծելով քթի կողմնային պատում։

Համաճարակաբանություն

Ընդհանուր առմամբ, Միացյալ Նահանգներում տարեկան գրանցվում է 24-ից մինչև 31 միլիոն դեպք։ Քրոնիկ սինուսիտով հիվանդները կազմում են ընդհանուր թվի 12․5 տոկոսը։

Հետազոտություն

Վերջին հետազոտությունները ցույց են տվել, որ սնկերը որոշակի դերակատարում ունեն քրոնիկ սինուսիտի զարգացման գործում, այդ իսկ պատճառով դեռևս փորձնական կիրառվում է հակասնկային բուժում։ Այս փորձարկումները դեռևս ունեն խառը արդյունք։

Տես նաև

Սնկային սինուսիտ

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Սինուսիտ հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
Применение антибиотиков при синусите. Перевод систематического обзора Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 2. Art. No.: CD000243. DOI: 10.1002/14651858.CD000243.pub2
Лечение гнойного верхнечелюстного синусита (гайморита) при помощи антибиотиков. Статья основана на публикации Н. В. Григорьевой в журнале «Вестник оториноларингологии» № 2 от 2003 года.
Острый и хронический синусит, обучающее видео
Стандарт медицинской помощи больным синуситом. Модель пациента. Диагностика. Лечение. Медикаменты Արխիվացված 2017-11-14 Wayback Machine. Утверждён приказом Министерства здравоохранения и социального развития Российской Федерации № 289 от 29.11.2004.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սինուսիտ» հոդվածին։

This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սինուսիտ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.