Senedd Cymru: Corff deddfwriaethol Cymru

Rhan o'i waith yw dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif. Rhwng mis Mai 1999 a mis Mai 2020, enw'r sefydliad oedd Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Saesneg: National Assembly for Wales). Sefydlwyd y Cynulliad ym 1999 ar ôl cynnal refferendwm ym 1997.

Senedd Cymru Welsh Parliament
Y Chweched Senedd
Gwybodaeth gyffredinol
Math	Unsiambraeth
Arweinyddiaeth
Y Llywydd	Elin Jones, Plaid Cymru
Y Dirprwy Lywydd	David Rees, Llafur
Y Trefnydd	Jane Hutt, Llafur
Prif Weinidog Cymru	Vaughan Gething, Llafur
Arweinyddion yr Wrthbleidiau	Andrew R. T. Davies (Ceidwadwyr), Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru), Jane Dodds (Democratiaid Rhyddfrydol)
Y Clerc	Manon Antoniazzi
Cyfansoddiad
Aelodau	60
Grwpiau gwleidyddol	Llywodraeth (30)      Llafur (30) Gwrthbleidiau (30)      Ceidwadwyr (16)      Plaid Cymru (13)      Democratiaid Rhyddfrydol (1)
Pwyllgorau	15 Y Pwyllgor Busnes Y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith Pwyllgor Diwylliant, Cyfathrebu, y Gymraeg, Chwaraeon, a Chysylltiadau Rhyngwladol Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig Y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol Y Pwyllgor Cyllid Y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol Y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad Y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai Y Pwyllgor Deisebau Y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus a Gweinyddiaeth Gyhoeddus Y Pwyllgor Safonau Ymddygiad Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog Pwyllgor Diben Arbennig ar Ddiwygio'r Senedd
Etholiadau
Etholiad diwethaf	6 Mai 2021
Etholiad nesaf	7 Mai 2026
Man cyfarfod
Y Senedd, Bae Caerdydd
Gwefan
senedd.cymru

Erthygl am y sefydliad gwleidyddol yw hon. Am yr adeilad sy'n gartref i'r sefydliad gweler Adeilad y Senedd

Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres: Gwleidyddiaeth Cymru

Llywodraeth Cymru Prif Weinidog: Mark Drakeford Polisïau unigryw Cymru Cabinet Cwnsler Cyffredinol: Jeremy Miles AC Pleidiau Gwleidyddol Senedd Cymru Cyfraith Gyfoes Cymru Mesurau rhestr Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol Offerynnau Statudol Llywydd: Elin Jones Prif Weithredwr a Chlerc: Manon Antoniazzi Comisiwn y Senedd Aelodau (ASau): 2021 Etholaethau a rhanbarthau etholiadol Etholiadau: 1999, 2003, 2007, 2011, 2016, 2021 Cymru o fewn y DU Llywodraeth ei Mawrhydi Ysgrifennydd Gwladol: Simon Hart Swyddfa Cymru Prif Bwyllgor Pwyllgor Dethol Deddf Llywodraeth Cymru 2006 Etholaethau'r DU Etholaethau Cymru Etholiadau: 1979, 1983, 1987, 1992, 1997, 2001, 2005, 2010, 2015 Cymru o fewn yr UE Senedd Ewrop Etholaeth Senedd Ewrop Etholiadau: 1979, 1984, 1989, 1994,    1999, 2004, 2009 Isadrannau Cymru Awdurdodau unedol Cymru Siroedd cadw yng Nghymru Siroedd Cymru cyn ad-drefnu 1974 Rhestr o ddinasoedd Cymru Rhestr trefi Cymru Rhestr cymunedau Cymru Gweithgarwch gwleidyddol Cenedlaetholdeb Datganoli Cymru Annibyniaeth Cymru Heddychiaeth Pleidiau gwleidyddol

gweld • sgwrs • golygu

Ceir 60 o aelodau, neu 'Aelodau o'r Senedd' (AS) a etholir (ers 2011) am dymor o bum mlynedd; mae 40 ohonynt yn cynrychioli etholaeth ddaearyddol ac 20 yn cael eu hethol dan drefn cynrychiolaeth gyfrannol dull D'Hondt dros y pum etholaeth ranbarthol yng Nghymru. Mae'n system unsiambr, hynny yw, nid oes 'ail siambr' i ddeddfwrfa Cymru.

Ffurfiwyd y Cynulliad Cenedlaethol yn dilyn Deddf Llywodraeth Cymru 1998, a oedd yn ymateb i Refferendwm datganoli i Gymru, 1997. Mae'r Senedd a Llywodraeth Cymru yn ddau gorff ar wahân - yr un fath â Senedd y Deyrnas Unedig a Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Y corff democrataidd sy'n cynrychioli buddiannau Cymru a'i phobl, sy'n llunio cyfreithiau Cymru ac sy'n gwneud Llywodraeth Cymru'n atebol yw Senedd Cymru.

Yr enw ar gorff corfforaethol Senedd Cymru yw Comisiwn y Senedd.

Mae aelodau yn cael eu hethol am dymor penodedig. Pedair blynedd oedd y tymor gwreiddiol, ond yn sgil deddfwriaeth yn San Steffan i greu Seneddau o 5 mlynedd ymestynnwyd cyfnod y Senedd i bum mlynedd. Cynhaliwyd etholiadau ym 1999, 2003, 2007, 2011, 2016 a 2021. Cynhelir is-etholiadau os oes sedd etholaeth leol o'r Senedd yn dod yn wag, ond os oes gwagle ar y rhestr ranbarthol bydd pleidiau gwleidyddol yn enwebu'r unigolyn nesaf ar y rhestr i ymuno â'r Senedd.

Ar 27 Tachwedd 2019 pasiwyd deddf, sef y Ddeddf Senedd ac Etholiadau, i roi'r bleidlais i bobl 16 oed, yn dechrau o etholiadau Senedd 2021. Yn ogystal, cafodd preswylwyr o dramor sy'n byw yng Nghymru hawl i bleidleisio. Adeg y bleidlais ar y ddeddf, roedd 41 o 60 aelod o blaid y newid gyda Llafur a Phlaid Cymru o blaid a'r Ceidwadwyr a Phlaid Brexit yn erbyn. Roedd y ddeddf hefyd yn rhoi enw newydd dwyieithog i'r Cynulliad fel yr oedd, sef Senedd Cymru a Welsh Parliament, er gwaethaf ymgyrchu i gael enw uniaith Gymraeg ar y sefydliad. Yn ymarferol, er bod enw dwyieithog ar y sefydliad, tueddir i'w alw'n Senedd yn y ddwy iaith.

Grymoedd deddfu

Gweler Pwerau Senedd Cymru am ragor o fanylion.

Cafodd grymoedd i basio mesurau deddfwriaethol o fewn meysydd penodol eu rhoi ar ddechrau'r Trydydd Cynulliad ym mis Mai 2007 dan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006.

Ar 3 Mawrth 2011, cynhaliwyd refferendwm i benderfynu a ddylai'r Cynulliad gael y pwer y lunio ei ddeddfau ei hun. Pleidleisiodd pobl Cymru o blaid y cynnig. Ers 2017, defnyddir model cadw pwerau yn ôl, ac mae gan y Senedd yr hawl i ddeddfu mewn unrhyw faes sydd heb ei eithrio.

Mai 2021-Mai 2026

Mai 2016-Mai 2021