Senedd Ewrop

Gyda Chyngor yr Undeb Ewropeaidd, mae hi'n deddfu deddfwriaeth Ewropeaidd, yn gyffredin ar gynnig y Comisiwn Ewropeaidd. Mae'r Senedd yn cynnwys 705 o Aelodau Senedd Ewrop (ASEau). Mae hi'n cynrychioli'r ail etholwyr mwyaf yn y byd (ar ôl Senedd India) a'r etholwyr democrataidd traws-wladol mwyaf yn y byd (375 miliwn o bleidleiswyr cymwys yn 2009)

Senedd Ewrop
Nawfed Senedd Ewrop
Gwybodaeth gyffredinol
Sefydlwyd	10 Medi 1952 (1952-09-10)
Math	Tŷ weithdrefn ddeddfwriaethol yr Undeb Ewropeaidd
Tymhorau	dim
Arweinyddiaeth
Llywydd	David Sassoli, S&D ers 3 Gorffennaf 2019
Is-lywydd Cyntaf	Roberta Metsola, EPP ers 12 Tachwedd 2020
Is-lywyddion	13 Rainer Wieland, EPP Othmar Karas, EPP Ewa Kopacz, EPP Lívia Járóka, NI Pedro Silva Pereira, S&D Katarina Barley, S&D Klara Dobrev, S&D Dita Charanzová, Renew Nicola Beer, Renew Heidi Hautala, Gwyrddion/EFA Marcel Kolaja, Gwyrddion/EFA Dimitrios Papadimoulis, GUE-NGL Fabio Massimo Castaldo, NI
Ysgrifennydd Cyffredinol	Klaus Welle ers 15 Mawrth 2009
Arweinwyr y grwpiau	10 EPP: Manfred Weber S&D: Iratxe García Renew: Dacian Cioloș ID: Marco Zanni Gwyrddion/EFA: Ska Keller & Philippe Lamberts ECR: Raffaele Fitto & Ryszard Legutko GUE-NGL: Manon Aubry & Martin Schirdewan
Cyfansoddiad
Aelodau
Grwpiau gwleidyddol	8      EPP (175)      S&D (146)      Renew (97)      ID (76)      Gwyrddion–EFA (73)      ECR (62)      GUE/NGL (39)      NI (37)
Pwyllgorau	22 Cyllidebau Rheolaeth Gyllidebol Materion Economaidd ac Ariannol Materion Cymdeithasol a Chefnogaeth Amgylchedd, Iechyd Cyhoeddus a Diogelwch Bwyd Diwydiant, Ymchwil ac Ynni Marchnad Fewnol a Diogelu Defnyddwyr Trafnidiaeth a Thwristiaeth Datblygu Rhanbarthol Datblygu Amaethyddiaeth a Gwledig Pysgodfeydd Diwylliant ac Addysg Materion Cyfreithiol Hawliau Sifil, Cyfiawnder a Materion Cartref Materion Cyfansoddiadol Hawliau Menywod a Chydraddoldeb rhwng y Rhywiau Deisebau Materion Tramor Hawliau Dynol Diogelwch ac Amddiffyn Datblygu Masnach Ryngwladol
Hyd tymor	5 Mlynedd
Tâl	€8,932.86 (gross per month)
Etholiadau
System bleidleisio	Dewiswyd gan aelod wladwriaeth, systemau gan gynnwys: Rhestr plaid Pleidlais sengl drosglwyddadwy Cyntaf heibio’r postyn (mewn ffaith, y coleg etholiadol sy’n siarad Almaeneg yng Ngwlad Belg)
Etholiad diwethaf	23–26 Mai 2019
Etholiad nesaf	2024
Arwyddair
Unedig mewn amrywiaeth
Man cyfarfod
Louise Weiss: Strasbwrg, Ffrainc
Man cyfarfod
Espace Léopold: Brwsel, Gwlad Belg
Gwefan
europarl.europa.eu

Ers 1979, etholir y Senedd yn uniongyrchol bob pum mlynedd gan ddinasyddion yr Undeb Ewropeaidd trwy bleidlais gyffredinol. Mae'r nifer a bleidleisiodd yn etholiadau seneddol wedi lleihau bob tro ar ôl 1979 tan 2019, pan cynyddwyd y nifer gan 8 y cant, ac aeth yn uwch na 50% am y tro cyntaf ers 1994. 18 oed yw'r oedran pleidleisio ym mhob Aelod-wladwriaeth ac eithrio ym Malta ac Awstria, lle mae'n 16 oed, a Gwlad Groeg, lle mae'n 17 oed.

Er bod gan Senedd Ewrop bŵer deddfwriaethol, fel y mae y Cyngor, nid oes ganddi'r hawl menter – sydd yn hawl y Comisiwn Ewropeaidd – fel y rhan fwyaf o seneddau gwladol yr aelod-wladwriaethau. “Sefydliad cyntaf” yr Undeb Ewropeaidd yw hi (soniwyd yn gyntaf yn ei gytundebau a bod gan flaenoriaeth seremonïol dros sefydliadau eraill yr UE), a rhannu pwerau deddfwriaethol a chyllidebol cyfatal gyda’r Cyngor (ac eithrio ar ychydig o faterion lle gweithreda gweithdrefn deddfwriaethol arbennig). Hefyd, mae ganddi reolaeth cyfartal dros gyllid yr UE. Yn y pen draw, mae’r Comisiwn Ewropeaidd, sydd yn gwasanaethu fel cangen weithredol yr UE, yn atebol i’r Senedd. Yn enwedig, gall y Senedd benderfynu a ddylid cymeradwyo enwebai’r Cyngor Ewropeaidd ar gyfer Arlywydd y Comisiwn, ac mae hi ymhellach yn gyfrifol am gymeradwyo (neu wrthod) penodi’r Comisiwn yn ei gyfanrwydd. Gall hi wedyn gorfodi’r Comisiwn cyfredol i ymddiswyddo gan deddfu cynnig cerydd.

Llywydd Senedd Ewrop yw David Sassoli (PD) etholwyd yn Ionawr 2019. Mae e’n llywyddu dros siambr aml-blaid, y pum grŵp mwyaf yw grŵp Plaid Pobl Ewrop (EPP), Cynghrair Flaengar y Sosialwyr a'r Democratiaid (S&D), Renew Europe, y Gwyrddion/Cynghrair Rhydd Ewrop (Gwyrddion–EFA) ac Hunaniaeth a Democratiaeth (ID). Etholiadau 2019 oedd yr etholiadau UE-gyfan diwethaf.

Mae pencadlys y Senedd yn Strasbwrg, Ffrainc, a’i swyddfeydd gweinyddol yn Ninas Lwcsembwrg. Mae sesiynau llawn yn digwydd yn Strasbwrg yn ogystal â Brwsel, Gwlad Belg, wrth i gyfarfodydd pwyllgor y Senedd yn digwydd yn bennaf ym Mrwsel.

Dyma restr o'r grwpiau o bleidiau yn y senedd a'r nifer o seddi sydd ganddynt ar hyn o bryd (ers Mehefin 2009):

• EPP-ED (y Grŵp Cristnogol Democrataidd)
  • 284 sedd
• PSE (Plaid y Sosialwyr Ewropeaidd)
  • 215 sedd
• ALDE (Clymblaid y Rhyddfrydwyr a'r Democratiaid dros Ewrop)
  • 105 sedd
• UEN (Undeb y Cenhedloedd Ewropeaidd)
  • 44 sedd
• Greens-EFA (Pleidiau gwyrdd - Cynghrair Rhydd Ewrop)
  • 42 sedd
• ChUE/ChGN (Chwith Unedig Ewropeaidd/Chwith Gwyrdd Nordig)
  • 41sedd
• IND/DEM (Rhyddid a Democratiaeth)
  • 24 sedd
• Ceir nifer o aelodau Senedd Ewrop sy ddim yn perthyn i grŵp pleidiau. Fe'u gelwir yn "NI" (Non-Inscrits).
  • 32 sedd

Sylwch: Nid yr un peth â'r pleidiau cenedlaethol ydyw grwpiau pleidiau Senedd Ewrop, er bod cysylltiad rhyngddyn nhw.

Mae Senedd Ewrop yn cynrychioli'r 450 miliwn o bobl sydd yn yr Undeb Ewropeaidd. Ar hyn o bryd mae 732 o aelodau seneddol (ASE).

Llywyddion y Cynulliad Seneddol, 1958-1962

• Robert Schuman (Ffrainc) 1958-1960
• Hans Furler (Gorllewin yr Almaen) 1960-1962

Llywyddion Senedd Ewrop, 1962 i heddiw

• Gaetano Martino (Yr Eidal) 1962-1964
• Jean Pierre Duvieusart (Gwlad Belg) 1964-1965
• Victor Leemans (Yr Iseldiroedd) 1965-1966
• Alain Poher (Ffrainc) 1966-1969
• Mario Scelba (Yr Eidal) 1969-1971
• Walter Behrendt (Gorllewin yr Almaen) 1971-1973
• Cornelis Berkhouwer (Yr Iseldiroedd) 1973-1975
• Georges Spénale (Ffrainc) 1975-1977
• Emilio Colombo (Yr Eidal) 1977-1979
• Simone Veil (Ffrainc) 1979-1982
• Piet Dankert (Yr Iseldiroedd) 1982-1984
• Pierre Pflimlin (Ffrainc) 1984-1987
• The Lord Plumb (Y Deyrnas Unedig) 1987-1989
• Enrique Barón Crespo (Sbaen) 1989-1992
• Egon Klepsch (Yr Almaen) 1992-1994
• Klaus Hänsch (Yr Almaen) 1994-1997
• José María Gil-Robles (Sbaen) 1997-1999
• Nicole Fontaine (Ffrainc) 1999-2002
• Pat Cox (Gweriniaeth Iwerddon) 2002-2004
• Josep Borrell Fontelles (Sbaen) 2004-2007
• Hans-Gert Pöttering (Yr Almaen) 2007-14 Gorff. 2009
• Jerzy Buzek (Gwlad Pwyl) 14 Gorff. 2009–17 Ion. 2012
• Martin Schulz (Yr Almaen) 17 Ion. 2012-presennol

• Aelodau Senedd Ewrop ar gyfer y Deyrnas Unedig 2009-2014