St. Luciameer: Meer in noordelike KwaZulu-Natal, Suid-Afrika

Vir ander gebruike van die term St. Lucia, sien asb. St. Lucia (dubbelsinnig)

St. Luciameer
Luciameer
Ligging van die St. Luciameer
Koördinate:	27°59′S 32°27′O / 27.983°S 32.450°O / -27.983; 32.450 32°27′O / 27.983°S 32.450°O / -27.983; 32.450
Ligging:	Suid-Afrika
Soort:	Binnemeer
Oppervlakte:	300 km²
Gemiddelde diepte:	1 m
Lengte:	40 km
Breedte:	21 km

Luciameer is ongeveer 60 tot 100 miljoen jaar gelede in die Kryt-tydperk gevorm toe die Indiese Oseaan begin wyk het van wat vandag die sanderige kusvlaktes van KwaZulu-Natal is. Riviere soos die Mkuze moes 'n nuwe loop deur sandvlaktes van sowat 100 km na die see vind, terwyl panne en leegtes met óf seewater óf vars water of albei gevul is. Die meer is 40 km lank, 10 km breed en gemiddeld 1 m diep.

Oor die eeue heen het die welige plantegroei (grasveld, stroke inheemse bos, wortelbome en varings) en die permanente watervoorraad watervoëls en groot troppe wild na die gebied gelok, veral antilope, seekoeie, krokodille en olifante. Die eerste voorbeeld van die skugter njala is in 1849 deur George Angas hier aangeteken en na hom vernoem – Tragelaphus angasii. Van die middel van die 19de eeu is die wild op groot skaal uitgeroei. Een van die ‘groot’ jagters van hierdie tydperk, John Dunn, het in een oggend alleen 23 seekoeie by St. Lucia geskiet om sy telling van die ‘seisoen’ op 203 te staan te bring.

Vandag is St. Luciameer 'n H-vormige gekombineerde riviermonding- en strandmeerstelsel wat deur die Mkuze-, Nyalazi- en Hluhluwerivier en die see in 'n voortdurende uitruiling van water gevoed word. 'n Lang strandmeer verbind die meer met die oop see by die mond van die Mfolozirivier in St. Luciabaai. Teen die middel van die 20ste eeu was die strandmeer van die Mfolozi geheel en al toegeslik as gevolg van gronderosie in die opvanggebied van sowat 1 miljoen hektaar. Dit het visvangs in die strandmeer en die beweging van sportvisse tussen die see en die meer byna geheel en al tot stilstand gebring. Die eerste stap in die rehabilitasieprogram vir die strandmeer was die bou van 'n nuwe mond vir die Mfolozi sodat die slikbelaaide water van die rivier met 'n meer direkte roete verby die strandmeer die see kon bereik. Toe dit in Februarie 1961 voltooi is, is die seelewe na die meerstelsel teruggelok en die groot swerms seevoëls het begin terugkeer om te broei.

Intussen het die Natalse Parkeraad en ander bewaringsowerhede begin ingryp om die willekeurige slagting van die wild om die strandmeer en in die omgewing te keer. Die St. Lucia-wildreservaat is op 17 April 1897 geproklameer. Dit het die meer self en sy eilande ingesluit, 'n totale oppervlakte van ongeveer 36 800 hektaar. St. Luciapark is in 1939 geproklameer. Dit is 'n strook van 1 km langs die soom van die meer, van die mond van die Mhkuze in die noorde tot by die Nyalazirivier in die suide, en sluit die dorp St. Lucia by die mond van die strandmeer in die suide in. Valsbaaipark, 'n strook van 2 247 hektaar van die kus van Valsbaai, die westelike been van die H, het in 1944 gevolg. Valsbaai self is 25 km lank, 3 km breed en minder as 2 m diep. 'n Vierde park is later bygevoeg wat uit die kusstrook tussen die meer, die strandmeer en die see bestaan. Hier is die beboste duine tot 150 m hoog.

Vandag is St. Lucia se meer- en strandstelsel die tuiste van 'n groot verskeidenheid antilope en sowat 1 000 krokodille en 700 seekoeie. Die vislewe is oorvloedig en sluit kabeljou, knorders, harder en moddervis in. Meer as 350 verskillende soorte voëls is aangeteken, soos pelikane, flaminke, visarende, duikers en reiers.

Die dorpie St. Lucia wat in 1885 aan die noordoewer van die strandmeer gestig is, word met 'n brug met die ‘vasteland’ verbind. Toe die strandmeer van die Mfolozi toegeslik het, het St. Lucia byna 'n spookdorp geword, maar het herlewe toe die rivier verlê is. Kaap St. Lucia lê ongeveer 14 km suid van die dorpie waar 'n vuurtoring op 'n digbeboste sandduin van 116 m agter die kaap opgerig is.

• Dutton, Paul: St. Lucia - Gem of the North Coast. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 13, nr. 3, Maart 1964
• Op Pad in Suid-Afrika. B.P.J. Erasmus. 2010. ISBN 978-1-86842-149-7

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie St. Luciameer.