IPluto yiplanethi encinci ejikelezayo kwindawo engaphandle yesixokelelwano sokukhanya kwelanga, kwibhanti yeKuiper.
Ifunyanwe nguClyde Tombaugh ngowe-1930, yayigqalwa njengesijikelezi -langa sethoba kwisijikelezi-langa selanga kangangeminyaka engama-76.
Ubume bayo njengeplanethi iye yathandatyuzwa ukusukela ngo-1992 kulandela ukufunyanwa kwezinto ezininzi ezinobungakanani obufanayo kwi-Kuiper Belt; ukufunyanwa kwe -Eris kwi-2005, iplanethi encinci ye-disk dwarf ene-27% enkulu kune-Pluto, ekugqibeleni yakhokelela i- International Astronomical Union ukuba iphinde iqwalasele - emva kwengxoxo eshushu - inkcazo yeplanethi kwaye ngaloo ndlela iphinda ihlaziywe iPluto njengeplanethi encinci ngo-Agasti 24., 2006.
Phakathi kwezidalwa zasezulwini zenkqubo yelanga, i-Pluto yeshumi elinesithandathu ngobukhulu kunye neshumi elinesixhenxe ngobukhulu, kwaye yeyona inkulu kwiiplanethi ezinqabileyo kunye nezinto ze-trans-Neptunian ububanzi (kuzo zombini iindidi zigqithwa ngobunzima ngu-Eris). Kananjalo inobunzima kunye nobukhulu obuncinci kunezo zesathelayithi ezinkulu zendalo zelanga: i- Medici satellites yeJupiter, iTitan, iTriton kunye neNyanga . Xa kuthelekiswa nolokugqibela ngokukodwa, ubunzima bayo bukwisinye sesithandathu yaye umthamo wayo usisinye kwisithathu. Njengezinye izinto zeKuiper Belt, iPluto yenziwe ikakhulu ngumkhenkce kunye nelitye.
I-orbit yayo i -eccentric kwaye ithambekele ngokubhekiselele kwindiza ye-ecliptic, ngelixa umgama wayo ukusuka eLangeni uhluka ukusuka . Ngamaxesha athile i-Pluto, ngexesha le -perihelion yayo, isondela eLangeni kuneNeptune, nangona kunjalo, ekubeni iku-2:3 orbital resonance nayo, ayisondeli ngaphezu kwe UA .
I-Pluto ineenyanga ezintlanu ezaziwayo: iCharon (eyona inkulu, inobubanzi obungaphezulu nje kwesiqingatha sayo), iStyx, Ubusuku, iCerberus, kunye neHydra . I-Pluto kunye ne-Charon zithathwa njengenkqubo yokubini okanye iplanethi ephindwe kabini, kuba indawo yenkqubo yomxhuzulane ingaphandle kokubini.
Ngomhla we-14 kaJulayi, i-2015, i- New Horizons probe yaba yi-spacecraft yokuqala ukubhabha nge -Pluto, isenza imilinganiselo eneenkcukacha kunye nokuqwalasela iplanethi encinci kunye neenyanga zayo. NgoSeptemba 2016, izazi ngeenkwenkwezi zabhengeza ukuba i-cap ebomvu-mdaka egquma i-Charon's North pole yenziwe ngama- tholins, i- organic macromolecules enokuba zizithako zobomi, kwaye leyo, ekhutshwe kwi -atmosphere ye-Pluto, iwela kwi-Charon kwi Template:M kude.
This article uses material from the Wikipedia isiXhosa article I-Pluto (i-astronomy), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki isiXhosa (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.