Литвански јазик (самонар.
lietuvių kalba) — балтички јазик кој воглавно се зборува во Литванија, но и во литванските заедници во светот. Тој е службен јазик во Литванија и службен јазик во Европската Унија. Литванскиот јазик како мајчин го зборуваат околу 2.96 милиони жители во Литванија и околу 170.000 во странство. Тој е сличен со летонскиот јазик, бидејќи се од иста јазична група, но не се многу разбирливи помеѓу себе. Литванскиот јазик се пишува со литванска азбука, заснована на латиницата.
Литвански јазик | |
---|---|
lietuvių kalba | |
Застапен во | Литванија, Аргентина, Австралија, Белорусија, Бразил, Канада, Естонија, Казахстан, Летонија, Полска, Русија, Шведска, Обединетото Кралство, Ирска, Уругвај, САД, Шпанија, Франција |
Подрачје | Европа |
Говорници | 3,5 милиони (Литванија) 500.000 (странство) 4-5 милиони(вкупно) |
Јазично семејство | индоевропски
|
Писмо | Литванска азбука |
Статус | |
Службен во | Литванија Европска Унија |
Регулативен орган | Комисија за литвански јазик |
Јазични кодови | |
ISO 639-1 | lt |
ISO 639-2 | lit |
ISO 639-3 | lit |
Литванскиот јазик е еден од двата преживеани балтички јазици, покрај летонскиот јазик. Така, во 19 век исчезнал старопруски јазик, курскиот јазик и судовскиот јазик исчезнале пред старопрускиот. Балтичките јазици формираат посебна група на индоевропски јазици, иако понекогаш се класифицираат со словенските јазици.
Литванскиот јазик воглавно се зборува во Литванија. Исто така, јазикот се зборува од етничките Литванци во Белорусија, Летонија, Полска и Калининградската Област во Русија. Покрај овие околни држави, литванскиот се зборува и во сите литвански заедници во дијаспората. Во Литванија 2.955.200 луѓе го зборуваат литванскиот според приоценката од 1998 година.
Литванскиот јазик има две големи дијалектни групи: аукшајтијски дијалект и самогитски дијалект. Денес постојат значајни разлики меѓу самогитскиот дијалект и стандардниот литвански јазик. Модерниот самогитски дијалект се оформил во периодот од 13 до 16 век под влијание на курскиот јазик. Двата големи дијалекта се поделени на говори или суп-дијалекти, каде секој дијалект има по 3 говори. Самогитскиот е составен од западен, северен и јужен дијалект, додек аукштајтијскиот е поделен на западен, дајнавски и источен дијалект. Овие дијалекти се составени од говори. Стандардниот литвански е заснован на западно-аукштајтијскиот дијалект, но има влијание и од останатите дијалекти, особено во поглед на зборовниот фонд.
Литванскиот јазик користи литванска азбука, заснована на латиницата. Таа е составена од 32 букви.
A | Ą | B | C | Č | D | E | Ę | Ė | F | G | H | I | Į | Y | J | K | L | M | N | O | P | R | S | Š | T | U | Ų | Ū | V | Z | Ž |
a | ą | b | c | č | d | e | ę | ė | f | g | h | i | į | y | j | k | l | m | n | o | p | r | s | š | t | u | ų | ū | v | z | ž |
Литванскиот јазик во голем дел е фонетски јазик, односно како и македонскиот, една буква претставува еден глас. Макрон се користи за да се означи должината на самогласката, но се користат и останати диакрити, кои не се користат многу при пишување.
Литванскиот има 12 самогласки.
големи букви | A | Ą | E | Ę | Ė | I | Į | Y | O | U | Ų | Ū |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
мали букви | a | ą | e | ę | ė | i | į | y | o | u | ų | ū |
МФА | ɐ aː | aː | ɛ æː | æː | eː | ɪ | iː | iː | ɔ oː | ʊ | uː | uː |
Литванскиот јазик има 20 согласки.
големи букви | B | C | Č | D | F | G | H | J | K | L | M | N | P | R | S | Š | T | V | Z | Ž |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
мали букви | b | c | č | d | f | g | h | j | k | l | m | n | p | r | s | š | t | v | z | ž |
МФА | b | ts | tʃ | d | f | ɡ | ɣ | j | k | l | m | n | p | r | s | ʃ | t | ʋ | z | ʒ |
лабијални | дентални | алвеоларни | непчани | меконепчани | ||
---|---|---|---|---|---|---|
носни | m | n | ||||
експлозивни | безвучни | p | t | k | ||
звучни | b | d | ɡ | |||
фрикативни | безвучни | (f) | s | ʃ | (x) | |
звучни | z | ʒ | (ɣ) | |||
африкативни | безвучни | ts | tʃ | |||
звучни | dz | dʒ | ||||
апроксимантни | ʋ | l | j | |||
вевни | r |
предни | централни | задни | |
---|---|---|---|
затворени | iː | uː | |
скоро-затворени | ɪ | ʊ | |
затворено-средни | eː | oː | |
отворено-средни | ɛ | ɔ | |
скоро-отворени | æː | ɐ | |
отворени | aː |
предни | задни | |||
---|---|---|---|---|
долги | кратки | долги | кратки | |
високи | iː | ɪ | uː | ʊ |
средни | eː | ɛ | oː | ɔ |
ниски | æː | a | ɐː | ʌ |
Литвански јазик | |
Писмо | латиница |
Пример | Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |
Текст | Visi žmonės gimsta laisvi ir lygūs savo orumu ir teisėmis. Jiems suteiktas protas ir sąžinė ir jie turi elgtis vienas kito atžvilgiu kaip broliai. |
Македонски | Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност. |
Портал: Јазици |
This article uses material from the Wikipedia Македонски article Литвански јазик, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Содржината е достапна под CC BY-SA 4.0 освен ако не е поинаку наведено. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Македонски (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.