Romania: Pagilian idiay Europa
25°E / 46°N 25°E / 46; 25
Ti Romania (Rumano: România) ket ti pagilian a mabirukan iti pagtutompongan ti Tengnga, Akindaya, ken Akin-abagatan a daya nga Europa. Daytoy ket beddenganna ti Baybay Nangisit iti abagatan a daya, ti Bulgaria iti abagatan, ti Ukrania iti amianan, ti Hungaria iti laud, ti Serbia iti abagatan a laud, ken ti Moldova iti daya. Daytoy ket kaaduan a temperado-kontinental a klima. Iti dagup a kalawa iti 238,397 kuadrado kilometro (92,046 sq mi), ti Romania ket ti maika-12 a kadakkelan a pagilian ken ti pay maika-7 a kaaduan iti populasion nga estado a kameng ti Kappon ti Europa nga addaan kadagiti gangani a 20 a riwriw nga agtataeng. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti Bucharest ken dagiti sabali pay a nangruna nga urbano alugar ket mairaman ti Iași, Timișoara, Cluj-Napoca, ken Constanța.
Romania România (Rumano) | |
|---|---|
 Wagayway  Eskudo | |
| Nailian a kanta: "Deșteaptă-te, române!" (Ilokano: "Agriingnka, Rumano!") | |
.svg)  Lokasion ti Romania (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a maris-dapo) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Bucharest 44°25′N 26°06′E / 44.417°N 26.100°E |
| Opisial a sasao | Rumano |
| Mabigbig a menoridad a sasao | |
| Grupgrupo ti etniko (2011) |
|
| Nagan dagiti umili | Rumano |
| Gobierno | Unitario a semi-presidensial a republika |
• Presidente | Klaus Iohannis |
• Kangrunaan a Ministro | Nicolae Ciucă |
| Lehislatura | Parlamento |
| Senado | |
| Kamara dagiti Deputado | |
| Pakasaritaan ti pannakapundar | |
• Umuna a gobierno ti Rumano | Maika-10 a siglo – 1330 |
• Prinsipalidad ti Wallachia | 1330 |
• Prinsipalidad ti Moldavia | 1346 |
• Prinsipalidad ti Transylvania | 1570 |
• Umuna akappon babaen ni Miguel ti Natured | 1600 |
• Dagiti Nagkaykaysa a Prinsipalidada | 24 Enero 1859 |
• Wayawaya manipud iti Imperio nga Otomano | 9 Mayo 1877 / 1878b |
• Pagarian ti Romania | 14 Marso 1881 |
• Nalatak a Kapponc | 1 Disiembre 1918d |
| Kalawa | |
• Dagup | 238,397 km2 (92,046 sq mi) (Maika-81) |
• Danum (%) | 3 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2017 | 19,638,000  (Maika-59) |
• Senso idi 2011 | 20,121,641 (Maika-58) |
• Densidad | 84.4/km2 (218.6/sq mi) (Maika-117) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2018 |
• Dagup | $517.505-bilion (Maika-42) |
• Tunggal maysa a tao | $26,499 (Maika-61) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2018 |
• Dagup | $245.590-bilion (Maika-49) |
• Tunggal maysa a tao | $12,575 (Maika-67) |
| Gini (2013) |  34kalalainganna |
| HDI (2017) |  0.811nangato unay · Maika-52 |
| Kuarta | Leu ti Romania (RON) |
| Sona ti oras | UTC+2 (EET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Pormat ti petsa | aa.bb.tttt (AD) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +40 |
| Kodigo ti ISO 3166 | RO |
| TLD ti internet | .roe |
| |
Ti Karayan Danubio, ti maikadua a kaatidogan a karayan iti Europa, ket rummuar iti Nangisit a Bakir ti Alemania ken agayus iti sapasap a turong iti abagatan a daya iti 2,857 km (1,775 mi), ken agayus kadagiti sangapulo a pagilian sabay nga agatian iti Delta ti Danubio iti Romania. Ti Banbantay Karpatos, a bumallasiw iti Romania manipud iti amianan aginggana iti abagatan a laud, ket mairaman ti Pantok Moldoveanu , iti maysa nga altitud iti 2,544 m (8,346 ft).
Nabukel ti moderno a Romania idi 1859 babaen ti maysa a personal a kappon dagiti Prinsipalidad ti Danubio iti Moldavia ken Wallachia. Ti baro nga estado, opisial a nanaganan iti Romania manipud idi 1866, ket nakagun-od iti wayawaya manipud iti Imperio nga Otomano idi 1877. Iti patingga ti Sangalubongan a Gubat I, nagkaykaysa ti Transylvania, Banat, Bukovina, ken Bessarabia iti naturay a Pagarian ti Romania. Idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II, ti Romania ket maysa idi a bileg ti Aksis ken, iti nagbanagan, maysa kadua ti Nazi nga Alemania a simmuppiat iti Kappon ti Sobiet, ken kimmuyog a nakilablaban iti Wehrmacht aginggana idi 1944, idi timmipon kadagiti Aliado ken nakasango iti panagsakop babaen dagiti puersa ti Nalabbasit a Buyot. Iti amin a paset iti gubat, ti Romania ket nakapukaw kadagiti nadumaduma a teritorio, a ti laeng Akin-amianan a Transylvania ti naalana manen kalpasan iti gubat. Kalpasan iti gubat, ti Romania ket nagbalin a sosialista a republika ken kameng ti Warsaw Pact. Kalpasan ti Rebolusion idi 1989, nangrugrugi iti transision ti Romania iti demokrasia ken maysa a kapitalista iti ekonomia iti panagtagilako.
Ti naturay nga estado ti Romania ket maysa nga agrangrang-ay a pagilian ken mairanggo akas maika-52 iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan. Daytoy ket addaan iti maika-47 a kadakkelan nga ekonomia babaen ti nominal a GDP ken ti maysa a tinawen a gatad ti panagrang-ay iti ekonomia iti 7% (2017), ti kangatuan iti Kappon ti Europa iti dayta a panawen. Kalpasan ti napardas nga irarang-ay iti ekonomia kadagiti nasapa a tawen ti 2000, ti Romania ket addaan iti maysa nga ekonomia a kaaduan a naibatay kadagiti serbisio, ken maysa nga agpatpataud ket eksporter kadagiti makina ken enerhia iti elektrisidad, a mangilanga kadagiti kompania kas ti Automobile Dacia ken OMV Petrom. Daytoy ket kamengen ti Nagkaykaysa a Pagpagilian manipud idi 1955, parte ti NATO manipud idi 2004, ken parte ti Kappon ti Europa manipud idi 2007. Kaaduan kadagiti populasion ket Kristiano ti Akindaya nga Ortodokso ken patnengda nga agsasao iti Rumano, ti maysa a pagsasao a Romanse.
Dagiti nagibasaran
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Romania, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.