Sikhismo: Relihion dagiti Sikh

Daytoy ket maikalima a kadakkelan a naurnong a relihion iti lubong, nga adda dagiti agarup a 30 riwriw a Sikh. Daytoy a sistema dagiti relihioso a pilosopia ken panangiyebkas ket tradisonal idi nga ammo a kas ti Gurmat (literal a 'saririt iti Gurū'). Ti Punjab, India ket isu laeng ti rehion iti lubong nga addaan kadagiti kaaduan a populasion dagiti Sikh.

Dagiti Sikh ket nainamnamada a sumurot kadagiti kababalin iti maysa a santo a soldado a "Sant-Sipāhī". Ti maysa ket nasken nga adda ti panagtengngel kadagiti kinauneg a bisio ken makabael nga agnanayon a naitinep kadagiti kinasingpet a naipalpalawag iti Guru Granth Sahib.

Dagiti kangrunaan a pammati iti Sikhi ket dagiti pammati iti Waheguru—nga inrepresenta babaen ti insasao a ik ōaṅkār, a kayatna sawen ket maysa a Dios, a mangaldag iti amin, a maikuyog kadagiti panagsanay a naikasilpuan dagiti Sikh tapno makitignayda iti sosial a reporma babaen ti panagkamat iti hustisia para iti amin a parsua a tao. Ti Sikhi ket mangisursuro a ti Dios ket Akal Purakh (eternal) ken mangipakpatakder iti panagbiruk iti pannakisalakan iti maysa a sosial a konteksto babaen ti kongregasional a panagsanay iti meditasion iti nagan ken mensahe iti Dios. Dagiti sumursurot iti Sikhi ket naikeddengda a sumurot kadagiti sursuro dagiti sangapulo a guru ti Sikh, wenno dagiti napalawagan a dauls, ken ti pas nasantuan a sinuratan a natituloan ti Gurū Granth Sāhib Ji, a maikuyog kadagiti sinursurat dagiti innem kadagiti sangapulo a Guro ti Sikh, a mairaman kadagiti napilpili nga obra kadagiti adu a nagraraem manipud kadagiti nagtaud ti nadumaduma a sosio-ekomomiko a likudadan. Ni Guru Gobind Singh Ji, ti maikasangapulo a guru, ket agtinong ti panangipangulo iti komunidad ti Sikh ken ni Gurū Granth Sāhib ken ti korporatibo a bagi ti Khālsā Panth (ti Granth ken ti Panth). Dagiti tradison ken sursuro iti Sikhi ket mainaig iti pakasaritaan, kagimongan ken kultura iti Punjab. Dagiti agraraem iti Sikhī ket ammo a kas dagiti Sikh (dagiti estudiante wenno dagiti disipulo) ken adda dagiti bilang iti sumurok a 30 riwriw iti balasiw iti lubong.

Kaaduan kadagiti Sikhket agtataengda idiay Punjab, India, ngem adda met dagiti adu a Sikh a diaspora. Aginggana idi ti Pannakabingbingay ti India it ipannakabingbingay iti Punjab ken ti simmaruno a nawaya a Pakistan ken kalpasanna ti India, dagiti riniwriw a Sikh ket nagtataengda idi iti tattan ket Pakistani Punjab.

 

 

Dagiti taudan ti Sikhismo ket adda kadagiti insursuro ni Guru Nanak ken dagiti simmarsaruno kaniana. Ti anag ti sursuro ti Sikh ket maibukaln kadgitoy a balikas ni Guru Nanak: "Ti Realisasion ti Kinapudno ket nangatnagto ngem ti amiaman. Ngem ti nagatngato pay ket ti napudno a panagbiag". Ti sursuro ti Sikh ket mangiyunayunay ti pamunganayan ti panagpapada iti amin a tao ken manglikud ti diskriminasion iti batayan ti panangilikud, kredo, ken henero. Dagiti pamunganayan ti Sikh ket mangawawis iti panagbiag a kas maysa a mangibalbalay.

Ti Sikhi ket maysa a monoteistiko ken maysa a naipalgak a relihion. Iti Sikhi, ti natermino ti Dios a Vāhigurū—ket awan sukogna, awan patinggana, ken awan kita (a kas iti saan a mabalin a makita iti pisikal a mata): niraṅkār, akaal, ken alakh. Ti rugi ti immuna a pakabuklan ti nasantuan a sinuratan ti Sikh ket ti pigura ti "1"—a mangibagbaga ti unibersalidad ti Dios. Nangibagbaga daytoy a ti Dios ket adda iti amin a lugar ken addaan iti bileg nga awan inngana kadagiti amin, ken naibagbaga babaen ti termino nga ēk ōaṅkār. Dagiti Sikh ke namatmatida a sakbay ti pannakaparsu, ti adda laeng idi ket ti Dios ken ti hukam ti Dios (nakem wenno urnos). Idi nagbilin ti Dios, ti intero a kosmos ket napartuat. Manipud kadagitoy a nagrugrugian, ti Dios ket nangiyunay unay ti "panangawawis ken pannakaikapkapet" iti māyā, wenno pannagipagarup ti tao iti kina-agpayso.

Bayat a ti napno a pnnakaawat iti Dios ket labes iti parsua a tao, Ni Nanak ket inpalplawagna ti Dios ng ammo met bassit. Ti Dios ket adda iti amin a lugar (sarav viāpak) dagiti amin a parsua ken makita kadagiti amin a lugar kadagiti espiritual a napariing. Ni Nanak ket nangiyunayunay a ti Dios ket nasken a makita manipud "iti agpauneg a mata", wenno ti "puso", iti parsua a tao: dagiti agraraem ket naskenda nga agmeditasion tapno agprogreso iti pannakapalpalawag. Ni Guru Nanak Dev ket nangiyunayunay a ti rebelasion babaen ti meditasion, a kas dagiti bukodna a kinaenget a pannakaipakat ket mangpalubos ti kaada ti komunikasion a baetan ti Dios ken dagiti parsua a tao. Ti Dios ket saan a babai wenno lalaki iti Sikhi (ngem dagiti pannakaipatarus ket sanda nga husto a nangibagbaga a lalaki ti Dios); isu a dagiti Sikhi ket mangisursuroda a ti Dios ket "Akaal Purkh" nga adda ti pannakailasin iti "Nirankar" (Niran a kaibuksilan ti "awan" ken kar a kaibuksilan ti "porma", isunga "awan porma"). Iti pay maipatinayon, insurat ni Nanak nga adda dagiti adu a lunong a nagpartutan ti Dios iti biag.