Hungaria: Pagilian idiay Tengnga nga Europa

Ti Hungaria /ˈhʌŋɡəri/ (dengngen) (Hungaro: Magyarország [ˈmɒɟɒrorsaːɡ] (dengngen)) ket maysa a naserraan ti daga a pagilian idiay Tengnga nga Europa. Daytoy ket mabirukan idiay Labneng Karpato ken nabeddengan babaen ti Eslonakia iti amianan, Ukrania, ken Romania iti daya, Serbia, ken Kroasia iti abagatan, Eslobenia iti abagatan a laud ken Austria iti laud. Ti kapitolio ti pagilian, ken ti kadakkelan a siudadna, ket ti Budapest. Ti Hungaria ket maysa a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, ti OECD, ti Visegrád a Grupo, ken ti Schengen a Tulagan . Ti opisial a pagsasaona ket ti Hungaro, a naamammuan pay a kas ti Magyar, a paset daytoy Finno-Ugric a grupo ken isu daytoy ti kaaduan a naisasao ti saan nga Indo-Europeano a pagsasao idiay Kappon ti Europa.

Hungaria Magyarország
Wagayway Eskudo
Nailian a kanta:  Himnusz Himno
Lokasion ti  Hungaria  (nangisit a berde) – idiay Europa  (berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa  (berde)  —  [Leyenda]
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Budapest 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E / 47.433; 19.250
Opisial a sasao	Hungaro
Grupgrupo ti etniko (2001)	92% Hungaro 2% Roma 6% dadduma pay
Nagan dagiti umili	Hungaro
Gobierno	Parlamentario a republika
• Presidente	Tamás Sulyok
• Kangrunaan a Ministro	Viktor Orbán
• Tagabitla ti Nailian nga Asemblia	László Kövér
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Pundasion
• Pundasion	895
• Kristiano a pagarian	1000
• Panakisina manipud ti Austria-Hungaria	1918
• Agdama a republika	23 Oktubre 1989
Kalawa
• Dagup	93,030 km2 (35,920 sq mi) (Maika-109)
• Danum (%)	0.74%
Populasion
• Karkulo idi 2015	9,830,485 (Maika-88)
• Senso idi Oktubre 2011	9,982,000
• Densidad	105.9/km2 (274.3/sq mi) (Maika-94)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$195.640 bilion
• Tunggal maysa a tao	$19,891
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$140.303 bilion
• Tunggal maysa a tao	$13,045
Gini (2008)	24.96 ababa · Maika-3
HDI (2011)	0.816 nangato unay · Maika-38
Kuarta	Forint (HUF)
Sona ti oras	UTC+1 (CET)
• Kalgaw (DST)	UTC+2 (CEST)
Pormat ti petsa	yyyy.mm.dd yyyy.mm.dd (CE)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+36
TLD ti internet	.hua
Ti pay .eu a kas paset ti Kappon ti Europa.

Kalpasan dagiti paset ti panawen a nagsasaruno a panagtataeng dagiti Celta, Romano, Huns, Eslabo, Gepid, ke Avar, ti pundasion ti Hungaria ket naipundar idi naladaw a maika-19 a siglo babaen ti Hungaro a prinsipe a ni Árpád, a ti nalatak nga apona a ni San Esteban I ket naipangato iti trono idi 1000 AD iti balangat nga inpatulod babaen ni Papa Silvestre II manipud idiay Roma. Ti Pagarian ti Hungaria ket adda daytoyen manipud idi 946 a tawtawen, ken dagiti nadumaduma apuntos ket naikedkeddeng idi a kas maysa a nangruna a politikal a bileg idiay Europa, a maysa akadagiti kultural a sentro ti Lumaud a Lubong. Kalpasan ti agarup a 150 a tawtawen ti bassit a Otomano a panaturay (1541–1699), ti Hungaria ket naitiptipon iti Habsburg a Monarkiay, ken kalpasan daytoy ket naikeddeng a kas gudua ti dua a monarkai ti Austro-Hungaria (1867–1918).

Daytoy ket maysa a nalatak a bileg aginggana idi gibus ti Sangalubongan a Gubat I, ti Hungaria ket nannugpalan a nakapukaw kadagiti agarup a 70 porsiento ti teritoriona, maysa a pagkatlo ti etniko a Hungaro a populasion, ken amin dagiti sangladanna babaen ti Tulag ti Trianon, a dagiti termino ket ket naikedkeddeng a nakaro unay babaen kadagiti kaaduan ti Hungaria. Kalpasan ti nabagas nga ekonomiko ken politikal a pannakatalna, ti Hungaria ket nasakupan ti autoritario a turay, ken nagtengan ti pannakikaduana iti Nazi nga Alemania idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II. Kalpasan ti gubat, ti Hungaria ket tinurayan babaen dagiti Sobiet, a simsimrek iti panawen ti Komunista idi 1947 kalpasan ti pannakabangon ti Republika ti Tattao ti Hungaria. Iti las-ud ti daytoy a paset ti panawen, ti Hungaria ket nakagun-od ti nawatiwat a sangalubongan a pannakadlaw idi las-ud ti Rebolusion ti 1956, ti kadakkelan a yaalsa a rimsua iti kaunegan ti sakup ti Sobiet. Kalpasan ti paset tipanawen ti kadawyan a liberal a turay ti komunismo, idi 1989 ti Hungaria ket nangirugrugi ti naballigi a panaglukatna kadagiti pagbeddenganna iti Austria, a mangtulong daytoy ti panagpadaras ti panagrebba ti Dumaya a Panagkaykaysa.

Manipud idi 1989, ti Hungaria ket tinurturayanen babaen ti demokratiko a parlamentario a republika, ken tatta nga aldawen ket naikedkeddeng a kas maysa a narang-ay a pagilian nga adda ti nangato a matgedan nga ekonomia. Ti Hungaria ket maysa kadagiti tallopulo a kadayegan a papanan dagiti turista iti lubong, a mangawawis kadagiti 10.2 a riwriw a turista ti tunggal maysa a tawen (2011). Ti pagilian ket pagtaengan ti kadakkelan a sistema ti rukib ti napudot nga ubbog ken ti maikadua a kadakkelan a napudot a danaw iti lubong (Danaw Hévíz), ti kadakkelan a danaw iti Tengna nga Europa (Danaw Balaton), ken ti kadakkelan a masna a karuotan idiay Europa (Hortobágy).