Վեդաներ (սանսկրիտերեն वेद, véda IAST - վեդա, «գիտելիք», «ուսմունք»), վեդայական հնագույն բանահյուսության ժողովածու, խոշոր տեքստային ժառանգություններ հնագույն Հնդկաստանից։ Այս տեքստերը գրված են վեդայական սանսկրիտով և ներկայացնում են սանսկրիտական գրականության հնագույն շերտը։ Վեդաները հինդուիզմի հնագույն գրություններ են։
Վեդաներ սանսկրիտ՝ वेद | |
---|---|
Հեղինակ | Rishi? |
Տեսակ | Hindu texts?, ժողովածու, Śruti? և հնագիտական մշակույթ |
Ժանր | կրոնական գրականություն և անթոլոգիա |
Կազմված է | Ռիգվեդա, Յաջուրվեդա, Սամավեդա և Աթհարվավեդա |
Մասն է | Սանսկրիտական գրականություն և Երկրպագություն |
Բնօրինակ լեզու | Vedic Sanskrit? |
Ստեղծման տարեթիվ | մ.թ.ա. 15-րդ դար |
Հաջորդ | Brahmana?, Aranyaka? և Ուպանիշադներ |
Vedas Վիքիպահեստում |
Հինդուիզմ |
Պատմություն · Պանթեոն |
---|
Ուղղություններ Վայշնայություն · Շիվայություն |
Դհարմա · Արտհա · Կամա |
Սրբազան գրքեր Վեդաներ · Ուպանիշադներ |
Համանման նյութեր Հինդուիզմ ըստ երկրի · Հինդուիզմը Հայաստանում · Սրբապատկերագրություն · Ճարտարապետություն · Օրացույց · Տոներ · Կրեացիոնիզմ · Մոնոթեիզմ · Աթեիզմ · Այուրվեդա · Աստղագիտություն |
Պորտալ «Հինդուիզմ» |
Վեդաները վեդայական գրականություն է, հնդկական բանահյուսության հնագույն հուշարձաններ, ոնոնք ստեղծվել են մ․ թ․ ա․ II հազարամյակի վերջից մինչև I հազարամյակի 1-ին կեսը, հին հնդկական (վեդայական) լեզվով։ Վեդաները հինդուիզմի ամենահին սուրբ գրությունների ժողովածու է։ Վեդաները բաղկացած են ժամանակագրական կարգով իրար հաջորդող հուշարձանների մի քանի շարքից․
Վեդաներում աստվածացվում է բնությունը, առկա են ոգեպաշտությունն (անիմիզմ) ու նախնադարյան մոգությունը։ Իրենց արտահայտությունն են գտել նաև նախնադարյան համայնական կարգերի քայքայման ու դասակարգային հասարակության ձևավորման ժամանակաշրջանի՝ հին հնդիկների հավատալիքները։ Վեդաների բովանդակությունը սինկրետիկ է՝ չտարբերակված ծիսային պատվիրանները զուգորդվում են փիլիսոփայական, բարոյական և սոցիալական ուսմունքներին, մոգության տարրերը միախառնվում գիտական պատկերացումների սաղմերին։ Հարուստ տեղեկություններ կան հին հնդիկների պատմության, կենցաղի, սովորույթների, հոգեբանության մասին։
Վեդաները հետաքրքիր են նաև որպես ոճական բազմազանությամբ օժտված գրական հուշարձաններ, որոնց նախնադարյան բանահյուսությունն ու առասպելաբանությունը պարունակում են գրական ժանրերի տարրեր՝ հիմնականում առակ և այլն։ Վեդաներում անդրադարձել են սոցիալ–տնտեսական հարաբերությունները։ Վեդաները հինդուիզմի սուրբ տեքստերի շրուտի և մանտրա կանոնիկ նշանակություն են ունեցել։ Վեդաները մեծարվել ու պաշտվել են որպես աստվածային հայտնություններ՝ շրուտներ (սանսկրիտերեն श्रुति, բառացի՝ ասվածներ) և իրենց կրոնական գործառնության ընթացքում փոխանցվել են բանավոր, հիշողությամբ։
Վեդաները անցել են զարգացման մի քանի շրջան։
Առաջին շրջանում ներառվում են Ռիգվեդան, Սամավեդան, Յուջուրվեդան, Աթհարվավեդան։
Կան արձակ կտորներ։ Ոճն արտահայտիչ է, առատ բարդ զուգադրություններով։
Վեդաների զարգացման 2-րդ շրջանն են նշանավորում բրահմանաները, որոնցից առավել հայտնի են առասպելներով ու լեգենդներով հարուստ Այթարեյա–բրահմանան և Կաուշիթակի–բրահմանան․ սրանք նույնպես աղերսներ ունեն Ռիգվեդայի հետ։
Վեդաների զարգացման հաջորդ շրջանին են վերաբերում
Վեդայական ժողովածուները (ամբողջությամբ) և դրանց մեկնաբանությունները կոչվում են սահմիթներ։
Վեդաների թեմաներին անդրադարձել են նաև հայ գրողները, մշակել առանձին հատվածներ, մասնավորապես՝ Ռիգվեդայից։ Հայերեն են թարգմանվել վեդաների մի շարք նմուշներ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վեդաներ» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Վեդաներ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.