Antarktika
Antarktika is in wrâlddiel rûn de súdpoal fan de ierde, mei der omhinne de Súdlike Oseaan of Antarktyske Oseaan.
Dy oseaan rint oer yn de Grutte Oseaan en de Yndyske Oseaan, wêrby de grins tsjintwurdich fêststeld is as de 60e breedtegraad.
.svg)
Op Antarktika lizze gjin lannen, wol binne der in tal lannen dy't der ûndersyk dogge. De measte dêrfan hawwe dêrta ûndersykstasjons op Antartika. Nederlân is in útsûndering om't it al ûndersyk docht mar gjin eigen stasjon yn it gebiet boud hat.
Ferskate lannen hawwe oanspraak makke op parten fan Antarktika. Sokke gebietsoanspraken genietsje ynternasjonaal gjin erkenning en troch it Antarktysk Ferdrach wurde se bekrêftige noch ûntstriden. Op kaarten wurde se lykwols gauris oanjûn om't der oars sa'n grut wyt plak op 'e kaart komt.
| Steat | Gebiet | Kleemgrinsen | Sûnt |
|---|---|---|---|
 Argentynje | Argentynsk Antarktika | 25°W oant 74°W | 1943 |
 Austraalje | Australysk Antarktysk Territoarium | 160°E oant 142°2′W en 136°11′W oant 44°38′E | 1933 |
 Brazylje | Brazyljaansk Antarktika | 28°W oant 53°W | 1986 |
 Frankryk | Adelylân | 142°2′E oant 136°11′E | 1924 |
.svg){kind=small} Grut-Brittanje | Britske Antarktyske en Súdlike Territoaria | 20°W oant 80°W | 1908 |
 Noarwegen | Keninginnne Maudlân | 44°38′E oant 20°W | 1939 |
| Peter I-Eilân | 68°50′S 90°35′W | 1929 | |
 Nij-Seelân | Ross-ôfhinklikheidsgebiet | 150°W oant 160°E | 1923 |
 Sily | Sileensk Antarktika | 53°W oant 90°W | 1940 |
| Net kleemd | 90°W oant 150°W |
Skiednis bewurkje seksje
Der bestiene al iuwen fermoedens oer in bestean fan in súdlik kontinint, mar earst yn 1820 waard Antarktika echt "ûntdutsen". Ein jannewaris fan dat jier berikten trije ekspedysjes koart efterelkoar it kontinint: de Rus Fabian von Bellingshausen, de Brit Edward Bransfield en de Amerikaan Nathaniel Palmer.
Tusken 1897 en 1899 waard foar it earst (twongen) oerwintere op Antarktika ûnder de Belgyske ekspedysje laat troch Adrien de Gerlache mei it skip de Belgica.
Op 14 desimber 1911 berikte de Noar Roald Amundsen as earste de Súdpoal. Ek yn 1911/1912 besocht in Britske eksepysje ûnder Robert Scott de Súdpoal te berikken. Dat slagge mei muoite yn 1912, mar alle dielnimmers oan de ekspedysje ferlearen it libben op de weromreis.
Yn desimber 1963 berikte G.M.A. Brummer, luitenant-op-see 1e klasse, as earste Nederlanner de Súdpoal. Hy wie de navigator fan in Amerikaansk fleantúch dy't as ofsier taheakke wie oan de Amerikaanske Taskforce 43. Dy ferkende Antarktika mei help fan de iisbrekker USS Glacier.
Sjoch ek bewurkje seksje
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
This article uses material from the Wikipedia Frysk article Antarktika, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); Antarktika Wiki additional terms may apply (view authors). Ynhâld is beskikber ûnder CC BY-SA 4.0, at net oars neamd wurdt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Frysk (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.