Vitamino
La vitaminoj estas molekuloj necesaj por la korpa funkciado, kiuj aŭ tute ne aŭ nur en malgranda kvanto estas produktataj de la korpo mem.
Ili eniras la korpon per la nutraĵoj. La manko de vitamino kaŭzas mankohavajn malsanojn. Kelkaj molekuloj estas vitaminoj (ekz. C-vitamino) por la homo, sed ne por aliaj bestoj (rato, porko). Ili funkcias multfoje en la metabolo kiel koenzimoj.
La grupigo okazas surbaze de la solvebleco.
La hidrosolveblaj (akvosolveblaj) estas la vitaminoj de la B-grupo, C-vitamino, kiuj ne povas deponiĝi, la ne uzata restaĵo forlasas la korpon.
- B-vitamino kiel grupo enhavas
- B1-B6, B12 vitaminoj
- C-vitamino aŭ askorbata acido C6H8O6
- P-vitamino
La liposolveblaj (lipidosolveblaj) vitaminoj iomete povas deponiĝi (A, D, E, K vitaminoj)
- A-vitamino kemie estas derivaĵo de karotinoido, ĝi nomiĝas ankaŭ retinolo.
- D-vitamino aŭ kalciferolo
- D1
- Vitamino D2 ergokalciferolo
- Vitamino D3 kolekalciferolo
- E-vitamino (tokoferolo)
- K-vitamino filokinono
- K1-vitamino
- K2-vitamino
Dumvintre oni povas uzi eĉ pulvorajn, tablojdajn (ŝaŭmtablojdo) vitaminojn. Ili estas tre proponataj por gravedaj, mamnutrantaj virinoj aŭ post grava malsano. Ili estas ofte uzataj aldone dum forta trejnado kaj dieto. Ne nur la kvanto gravas, sed la proporcio de la diversaj vitaminoj, tiel oni devas konsulti kuraciston.
La termino "vitamino" (en la latina vita signifas vivo) estis elpensita en 1912 de pola kemiisto, Kazimierz Funk, kiu sukcesis izoli vitaminon B1, kiu estas esenca por la preventado de nervaj malsanoj kiel beribero.
This article uses material from the Wikipedia Esperanto article Vitamino, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). La enhavo estas disponebla laŭ CC BY-SA 4.0, se ne estas alia indiko. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Esperanto (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.