C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś
Al COVID-19 (scurtadùra 'd coronavirus disease 2019) 'l è 'n mâł infetìṿ dal respîr cauśâ da 'l vìrus SARS-CoV-2 ch'al fà part dla famìja di curóna-vìrus, cgnusû anc cuma 'l curóna-vìrus nóṿ parchè 'l è stâ catâ par la prima vòlta in dla sità cinéśa 'd Wuhan a la fiṅ dal 2019 in du 'l à fat da piò ad mila mòrt in dal gir 'd un méś, stés quèl in Itàglia in di prim vint dè da 'l cuntàǵ.
I studióś i dìśan ch'l è dimóndi cumpàgn a i vìrus dla SARS, par 'l 80% dal sò genóma, e dla MERS e ch'l è fàcil ch'l àppia fat un salt da 'l bèsti, papastrèi o bisi, a 'l óm par na mutasiòṅ.
Al s traśmét cun la salìa durànt i cōlp ad tós e i starnûd o sinò tucànd di quèi cuntaminâ esénd ch'al vìrus 'l è bòṅ ad scampàr òt o nóṿ dè 'd fóra da 'l còrp dal parsòni. Un sugèt al pōl èsar cuntagióś anc s'al pâr sâṅ cum un còran, avénd un perìud 'd incubasiòṅ ch'al và da i dū dè a quatórdas (soquànt luminàri i rìv'n a dir anc vint-quàtar), in mèdia sinc o siē.
Par prutéś'r-as, i dutōr i cunsìlian ad lavàr-as da spés al maṅ, ad tgnir-as luntàṅ da chi àtar p'r almànc un métar o anc da piò, o sinò mét'r-as na mascarìna cun di fìltar mudèl FFP2 e FFP3 s'a s và in gir.
Al COVID-19 al culpìs specialmènt al sistéma repiratòri inferiōr di palmòṅ, faghénd vgnir di sìntum cumpàgn a 'l fardōr cuma févra (in dal 87,9% di caś), tós séca (67,7%), stufìśia (38,1%), catàr (33,4%), fiâ curt (18,6%), mâł 'd góla (13,9%), dulōr a i mùscui e śgriśōr. In di caś più grâṿ al dà inìsi a la palmunît o 'l càuśa la mòrt, in dal 3,4% a 'l incìrca di caś, ma fra i vèć i nùm'r i èṅ dimóndi più pēś specialmènt s'i gh'aṅ anc di àtar mâi.
This article uses material from the Wikipedia Emiliàn e rumagnòl article COVID-19, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Il contenuto è disponibile in base alla licenza CC BY-SA 4.0, se non diversamente specificato. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Emiliàn e rumagnòl (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.