Covid-19

Ko mba'asy ojehecha ramo jasypakõi 2019-pe tetã Chína retãvore héra Wuhan, ohasámava Europa rupi, oikémava Amérikape ha og̃uahẽmava avei Paraguáipe. Heratee niko Covid-19. Ko'ag̃aite peve ndorekói pohã.

Orekóva koronavíru ikatu ombohasa hapichápe, ojaitereírõ hese, hu'ũ ha iñatĩarõ hese. Pe mba'asy oikesapy'árõ nde retépe niko oñeñanduka mokõi ára rire 14 ára peve. Ome'ẽ akãnundu, hu'u, pytuhẽ asy ha juku'a. Ombohasykatuve umi karai ha kuñakarai ohasáva 65 ary ha avei ijetu'uve umi hasy tapiáva ndive: huguyasukáva, ikorasõrasýva, hasykatúva ipyti'ápe, hamba'e.

Sapy'arei ne akãnundu, nde ru'u, ne pytuhẽ asy ha ndejuku'árõ:

• Ani resẽ nde rógagui reho hag̃ua pohãnohára rendápe térã tasyópe.
• Ehenói pohãnohárape ha tou nde rendápe, nde rógape, neandu hag̃ua.
• Oiméramo resãjepe ñane retãgui, remombe'uva'erã upéva pohãnohárape (moõpa reho, araka'éva reho ha reju, máva ndive).
• Peichahágui reguerekórõ koronavíru ha resẽ nde rógagui katuete embohasáta ambue tapichápe ha upe mba'e nahi'ãi ojehu.

Mba'éichapa ikatu ñañeñangareko:

• Py'ỹi jajoheiva'erã ñande po, ñane kuã pa'ũ ha ñane pyapẽ, havõ ha ýre.
• Aníke jajehe'aiterei ambue tapichakuérare. Naiporãi jajopopyhy térã ñañohetũ.
• Ñanderu'ũ térã ñaneatĩata jave tekotevẽ ñamo'ã ñande juru ñande jyvangápe térã jaipuru tĩ ao.
• Aníke japoko ñande resa, ñane tĩ ha ñande juru jajohéi mboyve ñande po. Upevarã tenondete tekotevẽ ñamopotĩ porã ñande po.
• Aníke reñemboja ha repoko koronavíru orekóvare.
• Aníke jakaru ha jay'u heta tapicha apytépe peteĩ tembipurumíre térã ja'u terere heta tapicha ndive jajapoháichajepi. Ág̃a guive peteĩteĩ jaguerekova'erã ñande terere ñandéve g̃uarãnte ha aníke ñaikuave'ẽ ñande rapichápe.
• Ñamopotĩ porã ha py'ỹiva'erã ñande róga ha umi mba'e ñande térã ambuéva opokova'ekue.
• Ikatu ñasẽ tekotevẽrõ. Nañande'aréi'arã tapicha hetahápe.
• Pe iñakãnundu, hu'u, ipytuhẽ asy ha ijuku'áva nosẽiva'erã hógagui, ndohóiva'erã omba'apo térã mbo'ehaópe.

• KORONAVÍRU, Ohai: David Galeano Olivera.