Mausoleum Van Halikarnassos: Bouwerk in Turkye

in Halikarnassos (die hedendaagse Bodrum, Turkye) gebou is vir Mausolus, ’n satraap in die Persiese Ryk, en Artemisia II van Karië, sy vrou en suster. Dit is ontwerp deur die Antiek-Griekse argitekte Satyros en Pytheos.

Die mausoleum was sowat 45 meter hoog en die vier sye was versier met reliëfwerke wat elk deur ’n ander Griekse beeldhouer geskep is: Leochares, Bryaxis, Scopas van Paros en Timotheus. Die eindprojek was so ’n estetiese triomf dat Antipater van Sidon dit gekies het as een van die Sewe Wonders van die Antieke Wêreld. Dit is van die 12de tot die 15de eeu in verskeie aardbewings verwoes.

Die woord "mausoleum", wat "gebou van Mausolos" beteken het, is nou ’n algemene term vir ’n bogrondse praalgraf.

 

 

In die 4de eeu v.C. was Halikarnassos die hoofstad van ’n klein streeksmonargie in die Persiese Ryk, aan die weskus van Anatolië. In 377 v.C. het Mausolus die heerser geword en die gebied tot aan die suidweskus van Anatolië uitgebrei. Mausolos en sy vrou en suster, Artemisia, het 24 jaar lank oor Halikarnassos en die omringende streek regeer.

Dit was Mausolos wat Halikarnassos as nuwe hoofstad gekies het. Hy het die hawe dieper gemaak, strate en pleine laat plavei en huise vir gewone burgers laat bou. Aan die kant van die hawe is ’n enorme gefortifiseerde paleis vir Mausolos gebou met ’n uitsig oor die see en die binnelandse heuwels – plekke van waar die vyand hulle kon aanval. Mausolos en Artemisia het enorme bedrae bestee om die stad te verfraai; standbeelde, tempels en ander geboue is laat bou. Artemisia het ’n laaste rusplek vir haar en haar man beplan op ’n heuwel wat oor die stad uitkyk.

Mausolos is in 353 v.C. dood en Artemisia het alleen verder regeer. Sy het besluit om vir hom ’n praalgraf te laat bou wat so beroemd is dat dit eindelik ’n wonder van die antieke wêreld geword het.

Artemisia is twee jaar ná haar man dood. Die lykbusse met hul as is in die onvoltooide praalgraf geplaas, ’n groot aantal dooie diere is as ’n soort offerande op die trappe na die graf geplaas en die trappe is toe met stene en rommel opgevul om so toegang tot die graf te voorkom.

Artemisia het geen koste ontsien om die praalgraf te bou nie. Sy het boodskappers na Griekeland gestuur om die talentvolste vakmanne van dié tyd te vind. Hulle het ingesluit Scopas, die man wat toesig gehou het oor die herbou van die Tempel van Artemis in Efese. Daar was ook die vier beroemde beeldhouers (Leochares, Bryaxis, Scopas en Timotheus) en honderde ander vakmanne.

Die graf is gebou op ’n heuwel met ’n uitsig oor die stad. In die middel was ’n steenplatform met die graf bo-op. ’n Trap met klipleeus aan die kante het gelei na die bokant van die platform, waar baie standbeelde van gode en godinne op die buitemure gestaan het. Op elke hoek het klipsoldate op perde die graf bewaak.

In die middel van die platform het die marmergraf tot ’n derde van die mausoleum se hoogte van 45 meter uitgetroon. Dié deel het reliëfwerke teen die mure gehad wat gevegstonele uitgebeeld het, insluitende tussen die Grieke en die Amasones.

Bo-op dié seksie van die mausoleum was 36 pilare wat nog ’n derde van die hoogte beslaan het. Tussen elke paar pilare was ’n standbeeld. In die middel hiervan was ’n vierkantige blok wat die graftome se enorme dak ondersteun het. Die dak, wat ’n groot deel van die laaste derde van die hoogte beslaan het, was piramiedvormig. Bo-op was vier enorme perde wat ’n strydwa trek met afbeeldings van Mausolos en Artemisia.

Van die muurpanele van die mausoleum waarop gevegstonele uitgebeeld is: