पश्चिम बङ्गाल

पश्चिम बंगाल बंगाल शब्दबाट आएको हो। संस्कृत भाषाको बंग शब्दबाट बङ्गाल शब्द उत्पत्ति भएको हो। तत्कालिन बङ्गालको पश्चिमी भागमा पर्ने भएकोले यसलाई पश्चिम बङ्गाल नामाकरण गरिएको हो। पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिङ केही शताब्दी पहिले नेपाल द्वारा शासित (नेपालको अभिन्न अंग) थियो।

रवीन्द्रनाथ ठाकुर, एसियाको पहिलो नोबेल पुरस्कार विजेता साहित्यकार र भारत तथा बङ्गलादेशको राष्ट्रिय गानका लेखक।		स्वामी विवेकानन्द, युरोप र संयुक्त राज्य अमेरिकामा वेदान्त र योग दर्शनका पहिलो प्रचारक र हिन्दु धर्मलाई विश्वका प्रमुख धर्महरूको स्तरमा उकास्ने र अन्तरधार्मिक सम्बन्ध स्थापना गर्ने एक उल्लेखनीय प्रस्तावक थिए।

साहित्य

बङ्गाली भाषामा लेखिएका साहित्यहरू निकै समृद्ध र प्राचीन परम्पराका वाहक मानिन्छन्। बङ्गाली भाषाको सबैभन्दा पुरानो नमूना चर्यपद (१०औँ-१२औँ शताब्दी) हो। तत्कालीन समयका कविहरूले पश्चिम बङ्गालको रारह क्षेत्रको बोलिने भाषालाई साहित्यको भाषाको रूपमा अपनाएको मानिन्छ। बङ्गाली साहित्यको दोस्रो सबैभन्दा पुरानो नमूना श्रीकृष्णकीर्तनका (१५औँ शताब्दी) लेखक बडु चण्डीदास हालको बाँकुडा जिल्लाको छतनाका बासिन्दा थिए। मध्ययुगमा राधाका धेरै कविहरूका रचनाहरू पनि मङ्गलकाव्य विधामा पाइन्छन्। मनसमङ्गल विधाका कवि नारायण देव पूर्वी बङ्गालको किशोरगञ्ज क्षेत्रका बासिन्दा थिए। यस विधाका कवि केतकदास खेमानन्द गङ्गा पश्चिम बङ्गाल क्षेत्रका मूल निवासी थिए। चण्डीमङ्गल विधाका महान् कवि मुकुन्दराम चक्रवर्ती बर्दवान जिल्लाको दामुन्या गाउँका एक बासिन्दा थिए।

यस साहित्यका उदाहरणहरू मङ्गलकाव्य, श्रीकृष्णकीर्तन, ठाकुरमार झुली र गोपाल भाण्डका कथाहरू हुन्। उन्नाइसौँ र बीसौँ शताब्दीमा बङ्गाली साहित्यको आधुनिकीकरण बङ्किमचन्द्र चट्टोपाध्याय, माइकल मधुसूदन दत्त, रवीन्द्रनाथ ठाकुर, काजी नजरुल इसलाम, सैयद मुज्तबा अली, शरतचन्द्र चट्टोपाध्याय, जीवनानन्द दास, हासान राजा, माणिक बन्दोपाध्याय, शेख फजलुल करिम, ताराशङ्कर बन्दोपाध्याय, मीर मोसर्रफ हुसेन, विभूतिभूषण बन्दोपाध्याय, महाश्रेता देवी आदि लेखकहरूको हातबाट पूरा भएको थियो। साहित्यतर्फको नोबेल पुरस्कारका लागि महाश्वेता देवी, सन्नेट मण्डल, बेन्साधर मजुमदार, श्री अरबिन्दो, हरिमोहन बनर्जी, सञ्जीव चौधरी र नलिनीकुमार मुखर्जीलाई मनोनयन गरिएको थियो। अर्कोतर्फ रवीन्द्रनाथ ठाकुर, सरोजिनी चट्टोपाध्याय र काजी नजरुल इसलामलाई विश्व इतिहासका उत्कृष्ट कविहरूमध्येमा लिइन्छ।

 

 

पश्चिम बङ्गालमा १९ वटा जिल्लाहरू रहेका छन:

प्रत्येक जिल्ला एउटा जिल्ला अधिकारी वा जिल्ला मजिस्ट्रेटबाट सञ्चालित हुन्छन् जो भारत सरकारद्वारा नियुक्त गरिएका हुन्छन्।