रासायनिक प्रतिक्रिया

परम्परागत रूपदेखि ती प्रतिक्रियाहरूलाई नैं रासायनिक प्रतिक्रिया भन्दछन् जसमा रासायनिक बन्धोंलाई तोडने वा बनाउनेमा एलेक्ट्रानहरूको गति जिम्मेदार हुन्छ।

 

सामान्य जीवनमा दृष्टिगोचर हुने केही प्रमुख रासायनिक प्रतिक्रियाहरू यस प्रकार छ

• दाउरा बल्नु
• श्वसन
• दूधदेखि दही बन्नु
• फलाममा खिया लाग्नु
• खाना पकाउनु
• जल्नु
• प्रकाश संश्लेषण
• ब्याटरीहरू द्वारा विद्युत उर्जाको उत्पादन
• काँचो तेल (क्रूड आयल)देखि प्लास्टिकको निर्माण
• सिरका बनाउनु, रक्सी बनाउनु
• फोटो खिंच्नु ( डिजिटल क्यामराले होइन)

• संश्लेषण (Direct combination / synthesis)

N_२ + ३ H_२ → २ NH₃

• रासायनिक विघटन वा विश्लेषण (Chemical decomposition or analysis)

२ H₂O → २ H_२ + O_२

• एकल प्रतिस्थापन (substitution)

२ Na(s) + २ HCl(aq) → २ NaCl(aq) + H_२(g)

• दोहोरो प्रतिस्थापन (Double displacement reaction)

NaCl(aq) + AgNO₃(aq) → NaNO₃(aq) + AgCl(s)

• अम्ल-क्षार प्रतिक्रिया (Acid-base reactions)

HA + BOH ---> H२O + BA

• रेडक्स प्रतिक्रिया (Redox reactions)

२ S_२O_३^२−(aq) + I_२(aq) → S_४O_६^२−(aq) + २ I⁻(aq)

• ज्वलन (Combustion)

C_१०H_८+ १२ O_२ → १० CO_२ + ४ H_२O
CH_२S + ६ F₂ → CF₄ + २ HF + SF₆

कुनै प्रतिक्रियाको गतिको अर्थ यो हो कि त्यस प्रतिक्रियाका परिणामस्वरूप त्यसमा सम्मिलित पदार्थहरूको सान्द्रता वा दाब कुन गतिले बद्लिंदैछ। विभिन्न प्रतिक्रियाहरूको गतिमा धेरै अन्तर हेर्न सकिन्छ। केही प्रतिक्रियाहरू धेरै तीव्र गति्ले हुन्छन् जब कि केही प्रतिक्रियाहरू धेरै ढीलो गतिले हुन्छन्। प्रतिक्रियाहरूको गतिको अध्ययन धेरै नैं महत्त्वपूर्ण छ। रासायनिक प्रविधिको दृष्टि्ले क्रियाको गति अधिक भएमा कुनै उत्पाद कम समयमा बनाउन सकिन्छ।

रासायनिक प्रतिक्रियाहरूको गति मुख्यतः अभिकारकहरूको सान्द्रता , पृष्ठ क्षेत्रफल, दाब, ऐक्टिवेशन उर्जा, ताप एवं उत्प्रेरकको उपस्थिति/अनुपस्थिति आदिमा निर्भर गर्दछ।

•limitation of chemical eqution

• Top १० Amazing Chemical Reactions

 

विकिमिडिया कमन्समा रासायनिक प्रतिक्रिया सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।