Samoa

Samoa terletak di sekitar separuh jarak perjalanan dari New Zealand ke Hawaii.

Negara Merdeka Samoa Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoacode: sm is deprecated  (Samoa)
Bendera Jata
Cogan kata: "Faʻavae i le Atua Sāmoa" "Samoa diasaskan berdasarkan Tuhan"
Lagu kebangsaan: O le fuʻa o le saʻolotoga o Samoa "Panji Kebebasan"
Ibu negara dan bandar terbesar	Apia 13°50′S 171°45′W / 13.833°S 171.750°W / -13.833; -171.750
Bahasa rasmi	Bahasa Samoa Bahasa Inggeris
Kumpulan etnik (2001)	92.6% Orang Samoa 7.0% Orang Euronesia 0.4% Eropah 0.1% Asia Timur
Agama	Kristian (rasmi)
Kerajaan	Republik berparlimen parti dominan unitari
• O le Ao o le Malo	Va'aletoa Sualauvi IIa
• Perdana Menteri	Naomi Mataʻafa
• Speaker	Toleafoa Faafisi
Badan perundangan	Dewan Undangan
Kemerdekaan daripada New Zealand
• Perjanjian Berlin	14 Jun 1889
• Konvensyen Tripartite	16 Februari 1900
• Samoa Jerman	1 Mac 1900
• Penjajahan New Zealand	30 Ogos 1914
• Mandat Liga	17 Disember 1920
• Peramanahan PBB	13 Disember 1946
• Akta Samoa Barat 1961	1 Januari 1962
• Kemasukan ke PBB	15 Disember 1976
Keluasan
• Jumlah	2,842 km2 (1,097 bt2) (ke-167)
• Perairan (%)	0.3
Populasi
• Bancian Penduduk November 2016	195,843
• Kepadatan	68/km2 (176.1/sq mi)
KDNK (PPP)	2018
• Jumlah	$1.188 bilion
• Per kapita	$5,962
KDNK (nominal)	2018
•  Jumlah	$881 juta
• Per kapita	$4,420
HDI (2018)	▲ 0.707 tinggi · 111th
Mata wang	Tālā (WS$b) (WST)
Zon waktu	UTC+13 (WST)
• Musim panas (DST)	UTC+14 (WST)
Format tarikh	DD/MM/YYYY
Bahagian memandu	kiri
Kod panggilan	+685
Kod ISO 3166	WS
DPT internet	.ws
Ketua negara

Samoa merdeka secara rasmi daripada New Zealand pada 1 Januari 1962 melalui Akta Samoa Barat 1961, menjadikan Samoa sebagai negara pulau Pasifik pertama yang merdeka.

Pada 4 Julai 1997, pihak kerajaan telah menukar nama negara kepada Samoa melalui pindaan perlembagaan negara. Pada November 1998, Tuilaepa Aiono Sailele Malielegaoi dari Parti Perlindungan Hak Asasi Manusia (HRPP) berjaya memenangi pilihan raya pada masa itu dan beliau dilantik sebagai Perdana Menteri. Beliau mempertahankan kemenangannya pada pilihan-pilihan raya seterusnya dan kekal menjadi Perdana Menteri hingga kini.

Pada 7 September 2009, Samoa menukar bahagian memandu ke arah kiri seperti kebanyakan negara Komanwel. Pada Disember 2011, Samoa melangkau satu hari (30 Disember) disebabkan oleh pertukaran zon waktu ke arat barat Garisan Tarikh Antarabangsa untuk memudahkan urusan perniagaan dengan pihak Australia dan New Zealand. Pada Jun 2017, satu pemindaan perlembagaan negara telah dibuat lalu mengiktiraf agama Kristian sebagai agama rasmi. Pada Julai 2017, Va'aletoa Sualauvi menjadi ketua negara sebagai pengganti kepada Tui Ātua Tupua Tamasese Efi.

Samoa terletak lebih kurang di antara New Zealand dan Hawai'i. Secara umumnya, Samoa berkeluasan 2,842 km², dan terdiri daripada dua buah pulau besar, Upolu yang menempatkan ibu negara Apia, dan Savai'i serta beberapa buah pulau kecil. Kepulauan Samoa terhasil melalui aktiviti gunung berapi. Iklim Samoa ialah iklim Khatulistiwa dengan suhu purata tahunan mencecah 26.5 °C denga musim tengkujuh dari November hingga April.

Perlembagaan versi terawal pada 1960 yang diguna pakai selepas kemerdekaan Samoa merangka sistem politik negara berdasarkan sistem berparlimen British dengan unsur pemerintahan adat masyarakat Samoa.

Daerah

Samoa dibahagikan kepada 11 daerah atau itūmālō yang berdasarkan wilayah pentadbiran tradisional yang telah wujud sebelum zaman penjajahan. Daerah-daerah tersebut adalah seperti di bawah:

Samoa secara rasminya diiktiraf sebagai negara membangun. Mata wang negara ialah tālā dan dikawal oleh Bank Pusat Samoa. Setakat 2018, keluaran dalam negara kasar (KDNK) Samoa ialah $881 juta (nominal) dan $1.188 bilion (pariti kuasa beli). 66% daripada KDNK negara disumbang oleh sektor perkhidmatan, sektor industri menyumbang kepada 23.6% KDNK dan selebihnya disumbang oleh sektor pertanian.

Bancian pada 2016 menetapkan jumlah penduduk Samoa kepada 194,320 orang. Tiga per empat daripada penduduk Samoa tinggal di pulau Upolu.

Bahasa

Bahasa-bahasa rasmi Samoa ialah bahasa Samoa dan bahasa Inggeris. Sekiranya penutur bahasa kedua disertakan, bahasa Samoa ialah bahasa majoriti masyarakat negara.

Agama

Perlembagaan negara secara rasminya mengiktiraf Samoa sebagai negara Kristian. Menurut perangkaan pada 2011, hampir semua penduduk Samoa (kira-kira 99% penduduk) adalah beragama Kristian.

Fa'a Samoa atau "gaya Samoa" telah menjadi tunjang kebudayaan dan politik Samoa sejak kira-kira 3,000 tahun lalu.