संगीत नाटक

संगीत नाटक हा नाट्यप्रकार मराठी रंगभूमीचे खास वैशिष्ट्य आहे.

आकृतीबंध

नांदी - संगीत नाटकाची सुरुवात नांदी ह्या गीतप्रकाराने होते. नांदीमध्ये ईशस्तवन आणि/किंवा नटेश्वर अर्थात नाट्यदेवतीची स्तुती केली जाते. उदाहरणार्थ संगीत शाकुंतल ह्या अण्णासाहेब किर्लोस्करलिखित नाटकाची सुरुवात पंचतुंड नररुंडमालधर ह्या नांदीने होते.
सूचकगीत - नांदीनंतर सूचकगीत प्रस्तुत केले जाते. सूचकगीतामध्ये नाटकाची रूपरेषा सांगितली जाते.
कथानक - संगीत नाटकातील हा गद्यप्रकार.
पद - नाटकातील पद्य अगर काव्य प्रकार आणि संगीत नाटकांचे व्यवच्छेदक लक्षण. ह्यातूनच मराठी नाट्यसंगीत ह्या गानप्रकाराचा जन्म झाला. संगीत नाटक लिहिणारे नाटककार काव्य आणि नाट्याखेरीज संगीतकलेत देखील प्रवीण होते. शास्त्रीय संगीताची योग्य बैठक असल्याने कुठले पद कुठल्या छंदात आहे आणि ते कुठल्या रागामध्ये व तालामध्ये गायले जावे, ह्या संबंधीच्या सूचना पदाच्या सुरुवातीला आढळतात. उदाहरणार्थ संगीत भावबंधन ह्या गडकरीलिखित संगीत नाटकातील लतिकेच्या तोंडचे पद पुढीलप्रमाणे लिहिले गेले आहे.

(राग-यमनकल्याण; ताल-दादरा) कठिण कठिण कठिण किती पुरुषहृदय बाई । स्त्री-जातीप्रति झटता अंत कळत नाही ॥ध्रु॥

हिंदी अनुवाद

वेदकुमार वेदालंकार यांनी ‘संगीत सौभद्र’, ‘संगीत शारदा’ आणि ‘कट्यार काळजात घुसली’ या तीन नाटकांच्या संहितांचा अनुवाद आणि त्यातील १८० पद्यांचा पद्यानुवाद केला आहे. त्यांच्या ‘तीन संगीत नाटकं’ या अनुवादित पुस्तकास महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमीचा पुरस्कार मिळाला आहे.

संगीत नाटककार

संगीत नाटके

संगीतशाकुंतल
संगीत शारदा
संगीत मृच्छकटिक
संगीत सौभद्र
संगीत स्वयंवर
संगीत मानापमान
संगीत संशयकल्लोळ
संगीत विद्याहरण
संगीत द्रौपदी
संगीत कान्होपात्रा
संगीत अमृतसिद्धी
ययाति आणि देवयानी
संगीत कट्यार काळजात घुसली
संगीत देवबाभळी
संगीत चंद्रप्रिया

संगीतकार

संगीत नट व नटी

संदर्भ

This article uses material from the Wikipedia मराठी article संगीत नाटक, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 4.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मराठी (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.