ცეზიუმი

მისი ატომური ნომერია — 55, ატომური მასა — 132.90, t_დნ — 28.5 °C, t_დუღ — 671 °C, სიმკვრივე — 1.93 გ/სმ³. ძლიერ რბილი, მოვერცხლისფრო-თეთრი ფერის ლითონი, მიეკუთვნება ტუტე ლითონებს. ბუნებაში გვხვდება სტაბილური იზოტოპის ${\displaystyle {\ce {^{133}Cs}}}$ სახით. ხელოვნურად მიღებულია ცეზიუმის რადიოაქტიური იზოტოპები, რომელთა მასიური რიცხვებია 123-142, მათ შორის შედარებით მდგრადია ${\displaystyle {\ce {^{137}Cs}}}$ (T_1/2=30.17 წ). 1860 წელს ცეზიუმი აღმოჩენილია რ. ბუნზენისა და გ. კირხჰოფის მიერ. 1882 წელს ლითონური ცეზიუმი პირველად გამოყო შვედმა ქიმიკოსმა კ. სეტერბერგმა. ცეზიუმი ტიპური იშვიათი და გაბნეული ელემენტია. დედამიწის ქერქში ცეზიუმის საშუალო შემცველობაა 6996370000000000000♠3.7×10⁻⁴ (მასის მიხედვით). ცნობილია ცეზიუმის მინერალები, რომელთაგან მნიშვნელოვანია პოლუციტი და ავოგადრიტი. ნაერთებში ცეზიუმის ჟანგვის ხარისხია +1. ცეზიუმი ძლიერ აქტიური ლითონია, მასზე აქტიური შეიძლება იყოს მხოლოდ ფრანციუმი (${\displaystyle {\ce {Fr}}}$). მისი ძლიერ აქტიურობის გამო მას ინახავენ წყალბადის ან არგონის ინერტული აირით ამპულებში. ჰაერზე სწრაფად აალებადია და წარმოქმნის ზეჟანგს — ${\displaystyle {\ce {Cs2O2}}}$ და ჭარბზეჟანგს ${\displaystyle {\ce {CsO2}}}$. ჰაერის ნაკლებობისას მიიღება ოქსიდი ${\displaystyle {\ce {Cs2O}}}$. ცნობილია აგრეთვე ოზონიდი ${\displaystyle {\ce {CsO3}}}$. წყალს, ჰალოგენებს, გოგირდს ცეზიუმი უერთდება აფეთქებით და წარმოქმნის შესაბამის ნაერთებს. გახურებისას ცეზიუმი ურთიერთქმედებს ფოსფორთან, სილიციუმთან, გრაფიტთან და სხვა. მაღალი ტემპერატურისა და წნევის დროს — წყალბადთან. ცეზიუმს ღებულობენ უშუალოდ მისივე მარილებიდან ვაკუუმთერმული აღდგენით. ცეზიუმს იყენებენ ფოტოკათოდების, ელექტროვაკუუმური ფოტოელემენტებისა და სხვათა დასამზადებლად.

ცეზიუმი, ₅₅Cs

ზოგადი თვისებები
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	ძლიერ რბილი, მოვერცხლისფრო-თეთრი ფერის ლითონი
სტანდ. ატომური წონა Ar°(Cs)	132.90545196±0.00000006 132.90±0.01 (დამრგვალებული)
ცეზიუმი პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სილიციუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმი ნეოდიმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოსმიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო ვერცხლისწყალი თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესინი ოგანესონი Rb ↑ Cs ↓ Fr ქსენონი ← ცეზიუმი → ბარიუმი
ატომური ნომერი (Z)	55
ჯგუფი	1 ჯგუფი (ტუტე ლითონები)
პერიოდი	6 პერიოდი
ბლოკი	s-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Xe] 6s1
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 18, 8, 1
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	28.5 °C ​(301.7 K, ​​83.3 °F)
დუღილის ტემპერატურა	671 °C ​(944 K, ​1240 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	1.93 გ/სმ3
სიმკვრივე (ლ.წ.)	1.843 გ/სმ3
კრიტიკული წერტილი	1938 K, 9.4 მპა
დნობის კუთ. სითბო	2.09 კჯ/მოლი
აორთქ. კუთ. სითბო	63.9 კჯ/მოლი
მოლური თბოტევადობა	32.210 ჯ/(მოლი·K)
ნაჯერი ორთქლის წნევა P (პა) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K)-ზე 418 469 534 623 750 940
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	−1, +1
ელექტროდული პოტენციალი
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 0.79
იონიზაციის ენერგია	1: 375.7 კჯ/მოლ 2: 2234.3 კჯ/მოლ 3: 3400 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 265 პმ
კოვალენტური რადიუსი (rcov)	244±11 პმ
იონური რადიუსი (rion)	(+1e)167 პმ
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი	343 პმ
მოლური მოცულობა	70.0 სმ3/მოლი
ცეზიუმის სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
ბუნებაში გვხვდება	პირველადი ნუკლიდების სახით
მესრის სტრუქტურა	კუბური მოცულობაცენტრირებული
მესრის პერიოდი	6.140 Å
თერმული გაფართოება	97 µმ/(მ·K) (25 °C)
ხვედრითი თბოტევადობა	32.21 ჯ/(K·მოლ)
თბოგამტარობა	35.9 ვტ/(მ·K)
კუთრი წინაღობა	205 ნომ·მ (20 °C)
მაგნეტიზმი	პარამაგნეტიკი
მაგნიტური ამთვისებლობა	3004720000000000000♠−28.0×10−6 სმ3/მოლ
იუნგას მოდული	1.7 გპა
დრეკადობის მოდული	1.6 გპა
მოოსის მეთოდი	0.2
ბრინელის მეთოდი	0.14 მპა
CAS ნომერი	7440-46-2
ისტორია
სახელწოდება მომდინარეობს	ლათინური სიტყვა caesius-იდან
აღმომჩენია	რობერტ ბუნზენი და გუსტავ კირხჰოფი (1860)
პირველი მიმღებია	კარლ სეტერბერგი (1882)
ცეზიუმის მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 131Cs სინთ 7000969999999999999♠9.7 დღ-ღ ε 131Xe 133Cs 100% სტაბილური 134Cs სინთ 7000206480000000000♠2.0648 წ ε 134Xe β− 134Ba 135Cs კვალი 7006230000000000000♠2.3×106 წ β− 135Ba 137Cs სინთ 7001301700000000000♠30.17 წ β− 137Ba
ცეზიუმი ვიკისაწყობში •

ცეზიუმი პირველი ელემენტია, რომელიც აღმოჩენილ იქნა სპექტრული ანალიზის მეთოდით 1860 წელს გერმანიაში, გუსტავ კირხჰოფისა და რობერტ ბუნზენის მიერ, მინერალების ანალიზის დროს. 1882 წელს კარლ სეტერბერგმა ლითონური ცეზიუმი მიიღო ცეზიუმის ციანიდიდისა (CsCN) და ბარიუმის ნალღობის ელექტროლიზით.

•  
  გუსტავ კირხჰოფი
•  
  რობერტ ბუნზენი
•  
  კარლ სეტერბერგი

სტანდარტული ატომური მასა

ცეზიუმის სტანდარტულ ატომურ მასად მიღებულია — 132.90, რომელიც როგორც წესი იანგარიშება ბუნებაში არსებულ ყველა სტაბილურ იზოტოპტთა საშუალო შეწონილი მასით, მათი დედამიწის ქერქსა და ატმოსფეროში გავრცელების პროპორციულად. ბუნებაში არსებობს ცეზიუმის მხოლოდ ერთი სტაბილური იზოტოპი (${\displaystyle {\ce {^{133}Cs}}}$ ), რომლის ატომური მასაც შეადგენს 132.905451933.

 

ბუნებაში ცეზიუნი გვხვდება ძლიერ განბნეული ელემენტის სახით. დედამიწის ქერქში მისი რაოდენობა არ აღემატება 1,0.10-3 წონით პროცენტს. მცირე რაოდენობით მას პოულობენ კალიუმისა და რადიუმის შემცველ სილაკატებში და ალუმოსილიკატებში.

• ცეზიუმის შემცველი მინერალები ${\displaystyle {\ce {Cs4 Al4Si9O26*H2O}}}$  — პოლუციტი მოიპოვება იტალიაში, აფრიკაში, რუსეთში, აშშ-ში და სხვა.
• მას შეიცავს ასევე მინერალი ლეპიდოლიტი, ამაზონიტი და სხვა.

ელემენტური ცეზიუმის მისაღებად პოლუციტს ამუშავებენ ფტორწყალბადმჟავათი ადუღებენ, ტუტე ლითონები (${\displaystyle {\ce {K,Rb,Cs}}}$ ) გადადიან ხსნადი მარილების - ფტორიდის მდგომარეობაში, მიღებულ ნარევს უმატებენ ${\displaystyle {\ce {(NH4)2CO3}}}$  და ნარევს გამოწვავენ. ნალღობში რჩება ${\displaystyle {\ce {CS2CO3}}}$ , რომელიც მინარევის სახით შეიცავს ${\displaystyle {\ce {K2CO3}}}$  და ${\displaystyle {\ce {Rb2CO3}}}$ . მათი ერთმანეთისაგან დასაცილებლად მასას გახსნიან სპირტში, რომელიც ხსნის მხოლოდ ${\displaystyle {\ce {Cs2Co3}}}$ , აორთქლებენ და მიიღებენ ცეზიუმის კარბონატს, რომელიც შეიძლება გადაყვანილ იქნეს ნებისმიერი მარილის მდგომარეობაში.

ცეზიუმის მისაღებად მის ნაერთებს: ოქსიდს, ჰიდროქსიდს, ქლორიდს, ბრომიდს აღადგენენ ძლიერი აღმდგენელებით ან კიდევ ახდენენ მისი მარილის (ქლორიდის)ნალღობის ელექტროლიზს:

${\displaystyle {\ce {2CsCl+Ca=2Cs+CaCl2}}}$ 
${\displaystyle {\ce {2CsOH+2Mg=2Cs+2MgO+H2}}}$ (900 °C)
${\displaystyle {\ce {Cs2CO3+2Mg=2Cs+2MgO+CO}}}$ 

აღდგენას აწარმოებენ ფოლადის მილში.

ის თეთრი ფერის ცენტრირებული კუბური მესერის მქონე ნივთიერებაა, d=1,87გ/სმ³, ტუტე მეტელებიდან ყველაზე რბილი ლითონია, t=28,45 °C.სუსტად პარამაგნიტურია, მასზე სინათლის მოქმედებით გამიოყოფა ელექტრონების ნაკადი. ცნობილია ცეზიუმის შენადნობები ნატრიუმთან, კალიუმთან, რუბიდიუმთან, ანთიმონთან და სხვა ლითონებთან. ცეზიუმი ყველა ელემენტზე ელექტროდადებითი ელემენტია. ის ძალიან ადვილად უერთდება ჟანგბადს, ამიტომაც მას ინახავენ ვაკუუმირებული მინის მილებში. ჰაერში ცეზიუმი აალებით იწვის, ის ადვილად უერთდება ჰალოგენებს, ფოსფორს, გოგირდს და სხვა ელემენტებს. აღსანიშნავია, რომ ცეზიუმის ორთქლი 300° ტემპერატურაზე მინიდან აძევებს ელემენტ სილიციუმს თავისუფალ მდგომარეობაში. ის ენერგიულად შლის წყალს.

• ცეზიუმის ჰიდრიდი (${\displaystyle {\ce {CsH}}}$ ) — მიიღება წყალბადის ატმოსფეროში ცეზიუმის 400 °C-მდე გახურებისას, ის მიიღება ${\displaystyle {\ce {Cs2O}}}$ -ის ზედაპირზე წყალბადის ნაკადის გატარებით 150°-ზე.

${\displaystyle {\ce {Cs2O+2H2=2CsH+H2O}}}$ 

CsH - თეთრი ფერის კრისტალური კუბური ფორმის ნივთიერებაა.

• ცეზიუმის ოქსიდი (${\displaystyle {\ce {Cs2O}}}$ ) — მიიღება მშრალი ჟანგბადის მოქმედებით ლითონურ ცეზიუმთან

${\displaystyle {\ce {Cs+1/2O2=Cs2O+}}}$  82,1 კკალ/მოლი

${\displaystyle {\ce {Cs2O}}}$  — მეწამური ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, 250 °C შავი ფერისაა, ხოლო 180 °C-ზე ყვითელია.

${\displaystyle {\ce {Cs2O}}}$  — გაცხელებით იშლება, მიიღება ლითონური ცეზიუმი და მისი ზეჟანგი:

${\displaystyle {\ce {2Cs2O=Cs2O2+2Cs}}}$ 

• ცეზიუმის ზეჟანგი (${\displaystyle {\ce {Cs2O2}}}$ ) — მიიღება ცეზიუმის ამიაკხსნარში მშრალი ჟანგბადის გატარებით.

ცეზიუმის მეტზეჟანგი ${\displaystyle {\ce {CsO2}}}$  ან ${\displaystyle {\ce {Cs2O4}}}$  მიიღება ლითონური ცეზიუმის ჭარბი რაოდებიბით მშრალ ჟანგბადში გაცხელებით. ${\displaystyle {\ce {CsO2}}}$  ყვითელი ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, d=3.7 გ/სმ³. t_ლღ=512 °C. ძლიერი მჟანგავია.

• ცეზიუმის ჰიდროქსიდი (${\displaystyle {\ce {CsOH}}}$ ) — მიიღება ცეზიუმის სულფატის ხსნარზე ბარიუმის ჰიდრიქსიდით მოქმედებისას:

${\displaystyle {\ce {Cs2SO4+Ba(OH)2=BaSO4+2CsOH}}}$ 

იღებენ აგრეთვე ცეზიუმის კარბონატის კონცენტრირებული ხსნარის ელექტროლიზით, სადაც კათოდად გამოყენებულია ვერცხლისწყლის ელექტროდი, ხოლო ანოდად პლატინის ელექტროდი, ან კიდევ ცეზიუმის ქლორიდის კონცენტრირებული ხსნარის ელექტროლიზით, სადაც კათოდად გამოყენებულია ვერცხლისწყლის ელექტროდი, ანოდად კი-გრაფიტი.

ცეზიუმის ჰიდროქსიდის წყალხსნარის 400 გრადუსამდე ვაკუუმში აორთქლებით მიიღება უწყლო ${\displaystyle {\ce {CsOH}}}$ , რომელიც თეთრი ფერის ძლიერი ჰიგროსკოპიული ნივთიერებაა. მისი d=3.65გ/სმ³ t_ლღ=272,3 °C, ქროლდება დაუშლელად. ყველაზე ძლიერი ტუტეა, მჟავეებთან მოქმედებით მიიღება შესატყვისი მარილები.

 

• ცეზიუმის ფტორიდი (${\displaystyle {\ce {CsF}}}$ ) — მიიღება ცეზიუმის ქლორიდზე ამონიუმის ფტორიდის მოქმედებით, ნეიტრალიზაციის რეაქციით, ელემენტური ცეზიუმის ფტორთან მოქმედებით და სხვა.

${\displaystyle {\ce {CsF}}}$  კუბური მესერის მქონე თეთრი ნივთიერებაა, იონთაშორისი მანძილი r=3.1, A, d=3,59გ/სმ³, t_ლღ=684 °C, t_დუღ=1251 °C, კარგად იხსნება წყალში და ცუდად სპირტში.

• ცეზიუმის ქლორიდი (${\displaystyle {\ce {CsCl}}}$ ) — ბუნებაში გვხვდება კალიუმისა და რუბიდიუმის მარილებთან ერთად, მიიღება მარილების მიღების მრავალი ხერხით. ის უფრო კუბური მესერით ხასიათდება. რიგი ლითონების ქლორიდებთან წარმოქმნის ძნელად ხსნად ორმაგ და კომპლექსურ მარილებს, ${\displaystyle {\ce {CsSbCl4}}}$ , ${\displaystyle {\ce {Cs2[PtCl6]}}}$ . ამ თვისებების გამო მას იყენებენ ამ ელემენტების მიკროანალიზური მეთოდით განსაზღვრისათვის, გარდა ამისა, ის გამოიყემება ლითონური ცეზიუმის მისაღებად.

• ცეზიუმის ბრომიდი (${\displaystyle {\ce {CsBr}}}$ ) — წარმოადგენს ხსნად, კუბური ფორმის კრისტალებს. ცნობილია ცეზიუმის პოლიბრომიდი ${\displaystyle {\ce {CsBr3}}}$  და ${\displaystyle {\ce {CsBr5}}}$ .

• ცეზიუმის იოდიდი (${\displaystyle {\ce {CsI}}}$ ) — იღებენ რეაქციით:

${\displaystyle {\ce {Cs2CO3+2HI=2CsI+CO2+H2O}}}$ 

ცნობილია ცეზიუმის პოლიოდიდები და შერეული ჰალოგენნაერთები. ${\displaystyle {\ce {CsI3, CsI5. CsICl2}}}$  და ${\displaystyle {\ce {CsICl4}}}$  ჟოლოს ფერის კრისტალებია.

• ცეზიუმის სულფიდი (${\displaystyle {\ce {Cs2S}}}$ ) — იღებენ ცეზიუმის სულფატის აღდგენით. ის მიიღება აგრეთვე ცეზიუმის ჭარბი რაოდენობით გოგირდთან გაცხელებით:

${\displaystyle {\ce {2Cs+S=Cs2S+}}}$ 87კკალ/მოლი

${\displaystyle {\ce {Cs2S}}}$  თეთრი ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, გადაიდნება დაუშლელად, ცნობილია ცეზიუმის პლისულფიდები, როგორიცაა: ${\displaystyle {\ce {Cs2S2, Cs2S3, Cs2S4}}}$  და ${\displaystyle {\ce {Cs2S5}}}$ . პოლისულფიდები შეფერილია ყვითლად, იასამნისა და წითელ ფერებად.

• ცეზიუმის სულფატი (${\displaystyle {\ce {Cs2SO4}}}$ ) — მიიღება ნეიტრალიზაციისა და სხვა რეაქციებით: :${\displaystyle {\ce {2CsOH+H2SO4=Cs2SO4+2H2O}}}$ 

${\displaystyle {\ce {Cs2SO4}}}$ -კარგად იხსნება წყალში და სპირტში. მისი სიმკვრივე d=4,24გ/სმ³, tლღ=1010 °C,

ცნობილია ცეზიუმის მჟავასულფატი ${\displaystyle {\ce {CsHSO4}}}$ . ის კრისტალური ნივთიერებაა, d=3,35გ/სმ³ t_ლღ=150-200 °C.

ფოტოელემენტები

ელექტრონის უკიდურესად დაბალ გამოსვლის მუშაობის გამო, ცეზიუმი გამოიყენება მაღალმგრძნობიარე და დაბალინერციული ფოტოელექტრონული ხელსაწყოების — ფოტოელემენტების წარმოებისათვის. ფოტოელემენტებში ცეზიუმი გამოიყენება შენადნობის სახით: კალციუმთან, ბარიუმთან, ალუმინთან, ან ვერცხლთან. ასეთი ფოტოელემენტები ფართო დიაპაზონის ტალღებზე მუშაობენ: გრძელი ულტრაიისფერიდან, მოკლე ინფრაწითელამდე, ელექტრომაგნიტური გამოსხივებაში.

დამუხტული ნაწილაკების მრიცხველი

ცეზიუმის იოდიდი მონოკრისტალის სახით, წარმოადგენს მეტად მგრძნობიარე და მნიშვნელოვან ელემენტს გამოსხივების რეგისტრაციის დარგში (ამისათვის ის აქტივირდება თალიუმით). ნაწილაკების დეტექტორები მასზე დაყრდნობით გამოიყენება ატომურ ტექნიკაში, გეოლოგიაში, მედიცინაში, კოსმოსში. მაგალითად მარსის ზედაპირის ელემენტური შემადგენლობის განსაზღვრა მოხდა გამა სპექტომეტრის მიერ ${\displaystyle {\ce {CsI (Tl)}}}$  საფუძველზე, რომელიც კოსმოსურ ორბიტალურ აპარატზე «Марс-5»-ზეა დამონტაჟებული.

ოპტიკა

ცეზიუმის ბრომიდი და იოდიდი გამოიყენება როგორც ოპტიკური საშუალება, სპეციალუს ოპტიკაში — ინფრაწითელ ხელსაწყოებში, სათვალეებში და ღამის ხედვის ბინოკლებში, სამიზნეში, ტექნიკისა და ცოცხალი ძალის აღმოჩენისთვის (კოსმოსიდანაც კი).

სინათლის წყაროები

ელექტროტექნიკაში ცეზიუმისაგან ამზადებენ ნათურის მილაკებს, სადაც ცირკონიუმისა და კალის ნაერთის სახითაა (მეტაცირკონატები და ცეზიუმის ორთოსტანატი). ასევე მეტალოჰალოდენურ ნათურებში.

კატალიზატორი

ცეზიუმი ფართოდ გამოიყენება ქიმიაში როგორც კატალიზატორი (ორგანული და არაორგანული სინთეზი). გამოიყენება ამიაკის, გოგირდმჟავას ბუთილის სპირტის, ჭიანჭველმჟავას მისაღებად. დიდი მნიშვნელობა აქვს რუთენიუმ-ცეზიუმ-ნახშირბადიან კატალიზატორს. მთელ რიგ კატალიზატორებში ის რუბიდიუმთან ერთად გამოიყენება.

დენის ქიმიური წყარო

ცეზიუმის საფუძველზეა შექმნილი მაღალეფექტური მყარი ელექტროლიტი აკუმულატორებისათვის (ცეზიუმის ალუმინატი).

იზოტოპი

რადიოაქტიული ნუკლიდი ცეზიუმი-137 განიცდის ბეტა-დაშლას (ნახევრად დაშლის პერიოდი 30,17 წ. დაშლის პროდუქტები ბარიუმი-137 და ბარიუმი-137m) გამოიყენება გამა-დეფექტოსკოპიაში, საზომ ტექნიკაში და საკვების სტერილიზაციის დროს, ასევე მედიცინის პრეპარატებისა და წამლების სტერილიზაციის დროსაც. ავქმედებიანი სიმსივნეების მკურნალობისათვის. ცეზიუმ-137 გამოიყენება ნუკლიდი ცეზიუმი-133 გამოიყენება ატომურ საათებში.

მედიცინა

ცზიუმის საფუძველზე შექმნილია სამკურნალო საშუალებები წყლულების, დიფთერიის, შეზოფრენიის სამკურნალოდ.

ენერგრტიკა და კოსმოსი

ცეზიუმის პლაზმა წარმოადგენს ემნიშვნელოვანეს და აუცილებელ კომპონენტს МГД-გენერატორებში, მაღალი მ.ქ.კ. 65-70 %. ცეზიუმის იონიზირებული წყვილები საუკეთესო მუშა სხეულებია იონურ ძრავებში — კოსმოსში.

ცეზიუმისა და ბარიუმის შენადნობი საუკეთესოა ყველა ცნობილ მატერიებს შორის.

ელექტროდების წარმოება

ფართოდ გამოიყენება ვოლფრამთან ერთად მძლავრი ნათურების ელექტროდების და ალუმინის, მაგნიუმის, ტიტანის, უჟანგავი ფოლადის შედუღებებისათის გამოსაყენებელ ელექტროდებში.

• ცეზიუმი გამოიყენება მეტალურგიაში მაგნიუმის კოროზიისა და სიმტკიცის ასამაღლებლად.
• ლაზერების წარმოებაში.
• თერმოელექტრონულ ნაერთებში
• მიკროელექტრონიკის ოპტიკურ მეტერიებში
• პიეზოელექტრულ მაერთებში
• ატომურ-წყალბადურ ენერგეტიკაში
• მფრინავი საშუალებების დასაცავად

მისი რეაქტივები გამოიყენება რაოდენობრივ მიკროანალიზში, ინდიუმის Cs[JnCl6],ტყვიის Cs2Pb[Cu(NO2)6], ბისმუტის Cs2BiCl5*2H2O და მეტალების რაოდენობრივ განსაზღვრისას.

• Коган Б. И., Названова В. А., Солодов Н. А., Рубии и цезии, Москва, 1971

• webelements.com // ცეზიუმი