Portugysischi Sproch

Portugysisch (Português)
Verbreitig:	Namibia, Indie, Südafrika, Spanie, Luxeburg (meh under Amtssproch i)
Sprecher:	240 Millione Müetersprochler
Linguistischi Klassifikation:	Indogermanischi Sproche Idalischi Sproche Romanischi Sproche Iberoromanischi Sproche Portugysisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Äquatorialguinea Angola Brasilien Brasilie Kap Verdè Osttimor Guinea-Bissau Mosambík Portugal Portugal São Tomé und Príncipe EU Macau (China), Afrikanischi Union, Mercosul, Union vo de Südamerikanische Natione, Organisation vo de amerikanische Staate, Gmeinschaft vo de portugysische Länder
Sproochchürzel
ISO 639-1
ISO 639-2	por
ISO 639-3	por
SIL	por

Di portugysischi Sproch (Eigebezeichnig: Português; Ussproche: [puɾtu'geʃ] z Europa, [portu'ges], [portu'geis] oder [poʁtu'geiʃ] z Brasilie) ghört bi de Romanische Sproche zum iberoromanische Zwyg und isch e Wältsproch.

Portugysich isch z Portugal, Brasilie, Mosambik, Angola, Guinea-Bissau und Äquatorialguinea Amtssproch. Ußerdem git s z Florida, Frankrych, Dütschland, in de Schwiz, z Luxeburg und Belgie nennenswerti Bevölkerigsgruppe, wo Portugysisch chönne; in e baar südostasiatische Länder git s zudem portugysischi Kreolsproche.

Portugysisch isch e offiziälli Sproch vo de EU, vom Mercosul, vo de Afrikanische Union und e paar meh Organisatione.

Yfluss hän uff em Wäg zum hüttige Portugysisch gha:

• d Römer (154 v. Chr.), wo di Iberischi Halbinsle erobert hän
• d Germane (409 n. Chr.). Ihri Invasione hän zu de Ähnligkeit zu de Germanische Sproche gführt.
• d Maure (711 n. Chr.), wo zwar vor allem z Spanie, aber au z Portugal ydrunge sin.

Noch em Zerfall vom Römische Rych sin verschydeni Dialekte entstande, wo sich noch und noch zu de hüttige Sproche entwickelt hän. Sälli sin allerdings numme gschwätzt worre; Schriftsproch isch für langi Zit witerhin Latyn gsi. Di erschte Beleg für Portugysischi Schrifte stamme uss em Johr 1100.

Im Entdeckigszitalter (14.–16. Johrhundert) hät sich di Portugysischi Sproch z Amerika, Afrika und Asie ußbreitet. In e baar Gebiet vo Südamerika isch s Portugysische erhalte blybe; z Indie und in andere Regione vo Asie hän sich Kreolsproche entwickelt.

Uff Portugysisch git s 9 Vokal, 5 Nasalvokal und 25 Konsonante.

Betonig

D Betonig liegt d Betonig vo Wörter uff -a, -e, -m, -o oder -s ende, uff em vorletschte Vokal; wenn de letschte Büchstab uff i, u oder uff Konsonante (meistens l, r, z) endet, ligt si uff de letschte Silbe. Abwychige vo derre Regel werde durch de Akzent Akut oder Zirkumflex usdruckt. Silbe mit nasale Vokal sin betont, wenn kei anderi Silbe e Vokal mit Akut oder Zirkumflex hät.

Vokal

Für di portugysischi Orthografy gilt di folgendi Lut-Büchstabe-Züeordnig:

Nasalvokal

D Nasalvokal werre durch s Ahänge vo me m bzw. n an de Vokal realisiert. Deilwis schribt mer au ã statt an / am und õ statt on / om.

Konsonante

D Konsonante b, d, f, k, m, n, p, t, v werre meistens glych usgsproche wie im Dütsche und Alemannische. D Abwychige bi de andere Konsonante:

• c: [s] vor e und i, sunscht [k]
• ç: [s]
• g: [ʒ] vor e und i, sunscht [g]
• h: [-] wird nit ußgsproche
• j: [ʒ]
• l: [ɫ] am Wortænd, sunscht [l]
• lh: [ʎ]
• qu: [k] vor e und i, sunscht [kw]
• r: [ɾ] am Wortænd, sunscht [r]
• s: [ʃ] am Wortænd, [z] numme wenn vor und noch em s e Vokal stoht, sunscht [s]
• x: [ʃ], [s]
• z: [z]

• Verbe ende in de Grundform uff -ar, -er oder -ir. S git wie im Dütsche e Konjugation, Indikativ, Imperativ und e em Konjunktiv ähnlichi Form. Di zweiti Person Singular (du) isch numme z Brasilie gebrüchlig.
• Nome sin männlig oder wyblig und stönn in de Einzahl oder im Plural. Adjektive und Zahlwörter werde in Genus und Numerus em Nome apasst.

D Konsonante sin die glyche wie im Dütsche, s wird aber nie Gebruch vo k, w und y gmacht.

Züesätzlig zu de Vokal a, e, i, o, u git s di folgende Sunderzeiche: Á, Â, Ã, À, Ç, É, Ê, Í, Ó, Ô, Õ, Ú, Ü.

  D Wikipedia uff Portugysisch
  S Wiktionary uff Portugysisch — e freis Wörterbüech
  Wikibooks uff Portugysisch — Lern- und Lehrmaterialie
  Wikiquote uff Portugysisch — Zitate

  Wikisource uff Portugysisch — Quälletekscht
  Wikiversity uff Portugysisch — Kursmaterialie, Forschigsprojäkt und wüsseschaftlige Usdusch

  Wikibooks: Portugysisch — Lern- und Lehrmaterialie

  Commons: Portugysischi Sproch – Sammlig vo Multimediadateie