દહીંસર નદી: ભારતની નદી

તે તુલસી તળાવમાંથી નીકળે છે. આ નદી ઉત્તર-પશ્ચિમ ૧૨ કિમી લંબાઈમાં સંજય ગાંધી રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન, શ્રી કૃષ્ના નગર, દોલતનગર, લેપ્રસી કોલોની, કેદાર પાડા, સંજય નગર અને દહીંસર ગાંવઠનમાં થઇને અરસી સમુદ્રને મનોરી ખાડીમાં થઇને મળે છે. તેનો કુલ સ્ત્રાવ વિસ્તાર ૩,૪૮૮ હેક્ટર છે.

દહીંસર નદી
સ્થાનિક નામ	दहिसर नदी  (મરાઠી)
સ્થાન
રાજ્ય	મહારાષ્ટ્ર
દેશ	ભારત
ભૌગોલિક લક્ષણો
સ્રોત	સંજય ગાંધી રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન
⁃ સ્થાન	મુંબઈ ઉપનગરી જિલ્લો
નદીનું મુખ
• સ્થાન	અરબી સમુદ્ર
લંબાઇ	૧૨ કિમી
વિસ્તાર	૩૪.૮૮ ચો. કિમી.

એક સમયમાં આ નદીના કિનારે હિન્દી ચલચિત્રો માટે લોકપ્રિય હતી. ૧૯૬૦ સુધી આ નદીમાં મગર પણ જોવા મળતા હતા. હાલમાં આ નદીમાં ઔદ્યોગિક એકમો દ્વારા અત્યંત પ્રદૂષિત બની ગઇ છે. પ્રદૂષિત પાણી પણ આ નદીમાં છોડવામાં આવે છે. છેલ્લાં કેટલાંક સમયથી આ નદી અત્યંત સાંકડી, કચરા અને પ્લાસ્ટિક થેલીઓથી ભરેલી બની ગઇ છે. ૨૦૦પમાં આવેલા પૂર પછી મુંબઈ મહાનગરપાલિકાએ આ નદીને પહોળી અને પ્રદૂષણ મુક્ત કરવા માટેનું અભિયાન હાથ ધરેલું.

અનિયંત્રિત શહેરીકરણને કારણે નદીની આજુ-બાજુના પર્યાવરણને ભારે નુકશાન પહોંચ્યું છે અને તેને કારણે નદીનો કિનારો લેપ્રસી કોલોની, દહીંસર અને બોરિવલી વચ્ચે અને તબેલાંઓ વચ્ચે સાંકડો બન્યો છે. નદીનો માર્ગ સતત થતાં દબાણ, બાંધકામ અને તેમાં નખાતા કચરાને કારણે બદલાયા કરે છે.

નદીના સૂકા વિસ્તારો પર થયેલા દબાણોને કારણે પૂરનો ભય વધી ગયો છે. દહીંસર પુલ, આરસની દુકાનો, ઝૂંપડપટ્ટીઓ, રણછોડ માર્ગ વગેરે આ નદી પર થયેલ દબાણોના ઉદાહરણ છે.

૨૬ જુલાઇ, ૨૦૦૫ ના રોજ ૨૪ કલાકમાં થયેલા ૯૯૪ મીમી (૩૯.૧ ઈંચ) વરસાદને કારણે આ નદીમાં ભારે પૂર આવ્યું હતું અને બીજા દિવસ સુધી ચાલુ રહ્યું હતું. પૂર દરમિયાન રાવલ પાડા, ઘારટાન પાડા અને શ્રી કૃષ્ના નગરના ૧૦,૦૦૦ ઘરોમાં ભારે નુકશાન પહોંચ્યું હતું. આ દરમિયાન પાણીનું સ્તર ૨.૫ મીટર પહોંચ્યું હતું. દોલત નગર, લેપ્રસી કોલોની, મ્હાત્રે વાડી અને કન્દાર પાડા વિસ્તારમાં પાણી ૩ મીટર પહોંચી ગયા હતા. જે દર્શાવતા હતા કે નદીના પાણીને નિયંત્રિત કરવા માટે દરવાજાની જરૂર છે.