એમોનિયા
એમોનિયા એ તીક્ષ્ણ ગંધવાળો, રંગવિહિન વાયુ છે.
(verify) (what is: 
/
?)તે હવાથી હલકો હોય છે અને તેની બાષ્પ ઘનતા ૮.૫ હોય છે. તે પાણીમાં સારી રીતે ભળી શકે છે. એમોનિયાના જલીય દ્રાવણને આ એમોનિયા પ્રવાહી કહેવાય છે, તે આલ્કલાઇન પ્રકૃતિ ધરાવે છે. જોસેફ પ્રિસ્ટલે દ્વારા સૌપ્રથમ એમોનિયમ ક્લોરાઇડ સાથે ચૂનો ગરમ કરી એમોનિયા ગેસ એમોનિયા વાયુ તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. બર્થલોટ (Berthelot) નામના વૈજ્ઞાનિકે તેના રાસાયણિક બંધારણનો અભ્યાસ કર્યો અને આ વાયુને બનાવવા માટેના તત્વો શોધ્યા હતાં. પ્રયોગશાળામાં એમોનિયમ ક્લોરાઇડ અને ઓલવાયેલા સૂકા ચૂનાના મિશ્રણને ગરમ કરી એમોનિયા વાયુ તૈયાર કરવામાં આવે છે.
| Names | |
|---|---|
| IUPAC name Azane | |
| Other names Hydrogen nitride Trihydrogen nitride Nitro-Sil Nitrogen trihydride | |
| Identifiers | |
| CAS number | 7664-41-7  |
| PubChem | 222 |
| ChemSpider | 217 |
| UNII | 5138Q19F1X |
| EC number | 231-635-3 |
| UN number | 1005 |
| KEGG | D02916 |
| MeSH | Ammonia |
| ChEBI | CHEBI:16134 |
| ChEMBL | CHEMBL1160819 |
| RTECS number | BO0875000 |
| Beilstein Reference | 3587154 |
| Gmelin Reference | 79 |
| 3DMet | B00004 |
| Jmol-3D images | Image 1 |
SMILES
| |
InChI
| |
| Properties | |
| Molecular formula | NH3 |
| Molecular formula | |
| Molar mass | 0 g mol−1 |
| Appearance | Colourless gas |
| Odor | strong pungent odour |
| Density | 0.86 kg/m3 (1.013 bar at boiling point) 0.769 kg/m3 (STP) 0.73 kg/m3 (1.013 bar at 15 °C) 681.9 kg/m3 at −33.3 °C (liquid) 817 kg/m3 at −80 °C (transparent solid) |
| Melting point | −77.73 °C, 195 K, -108 °F |
| Boiling point | −33.34 °C, 240 K, -28 °F |
| Solubility in water | 47% w/w (0 °C) 31% w/w (25 °C) 18% w/w (50 °C) |
| Solubility | soluble in chloroform, ether, ethanol, methanol |
| Vapor pressure | 8573 h Pa |
| Acidity (pKa) | 32.5 (−33 °C), 10.5 (DMSO) |
| Basicity (pKb) | 4.75 |
| Refractive index (nD) | 1.3327 |
| Viscosity | 0.276 cP (−40 °C) |
| Structure | |
Point group | C3v |
| Molecular shape | Trigonal pyramid |
| Dipole moment | 1.42 D |
| Thermochemistry | |
| Std enthalpy of formation ΔfH | −46 kJ·mol−1 |
| Standard molar entropy S | 193 J·mol−1·K−1 |
| Hazards | |
| GHS pictograms | ઢાંચો:GHSpઢાંચો:GHSpઢાંચો:GHSpઢાંચો:GHSp |
| GHS hazard statements | H221, H280, H314, H331, H400 |
| GHS precautionary statements | P210, P261, P273, P280, P305+351+338, P310 |
| EU classification | ઢાંચો:Hazchem T ઢાંચો:Hazchem C ઢાંચો:Hazchem N |
| R-phrases | ઢાંચો:R10, ઢાંચો:R23, ઢાંચો:R34, ઢાંચો:R50 |
| S-phrases | ઢાંચો:S1/2, ઢાંચો:S9, S16, ઢાંચો:S26, ઢાંચો:S36/37/39, ઢાંચો:S45, ઢાંચો:S61 |
| NFPA 704 |  1 3 0 |
| Flash point | flammable gas |
| Explosive limits | 15–28% |
| US health exposure limits (NIOSH): | |
| Lethal dose or concentration (LD, LC): | |
| Related compounds | |
Other cations | |
જ્યાં સ્પષ્ટ ન કરેલું હોય ત્યાં આપેલા પદાર્થની માહિતી તેમની સામાન્ય સ્થિતિ પ્રમાણે છે (૨૫ °C [77 °F] પર, 100 kPa). | |
| ઇન્ફોબોક્સ સંદર્ભો | |
ઉપયોગ
યુરીયા, એમોનિયમ સલ્ફેટ, એમોનિયમ ફોસ્ફેટ, એમોનિયમ નાઇટ્રેટ વગેરે રાસાયણિક ખાતર બનાવવા માટે એમોનિયા વપરાય છે. મોટા પાયે નાઈટ્રિક એસિડ અને સોડિયમ કાર્બોનેટની બનાવટમાં તે વપરાય છે. બરફ બનાવવાના કારખાનામાં શીતલતાકારક તરીકે એમોનિયા વપરાય છે. પ્રયોગશાળામાં પ્રતિકારક તરીકે તે વપરાય છે. એમોનિયા પ્રવાહીનો ઉપયોગ કપડાંમાંથી તેલ, ગ્રીસ વગેરેના ડાઘ કાઢવા માટે કરવામાં આવે છે. એમોનિયમ કાર્બોનેટ બનાવવા તે વપરાય છે. એમોનિયાના ઘણા ઉપયોગને કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં તેનું મોટા પાયે ઉત્પાદન કરવામાં આવે છે. ૨૦૦૪ના વર્ષમાં સમગ્ર વિશ્વમાં તેનું આશરે ૧૦ કરોડ, ૯૦ લાખ ટન ઉત્પાદન કરવામાં આવ્યું હતું. ૨૦૦૬ના વર્ષમાં તેનું ઉત્પાદન લગભગ ૧૭ કરોડ ૬૫ લાખ ટન થયું છે. એમોનિયા ઉત્પાદનક્ષેત્રે ભારતનું સ્થાન ચીન પછી બીજા નંબરે આવે છે. આ બે દેશ વિશ્વના ઉત્પાદનક્ષેત્રે, અનુક્રમે ૨૮.૪ % અને ૮.૬ % એમોનિયા ઉત્પન્ન કરે છે. રશિયા ૮.૪ % અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ૮.૨ % ઉત્પાદન સાથે ત્રીજા અને ચોથા સ્થાને છે. કુલ ઉત્પાદન ८०% ઉપયોગ ખાતર બનાવવા માટે કરવામાં આવે છે. નાઈટ્રીકરણની પ્રક્રિયા દ્વારા કેટલાક સજીવોમાં વાતાવરણમાં રહેલા નાઇટ્રોજનમાંથી એમોનિયાનું નિર્માણ થાય છે.
કોઈપણ કારખાનામાંથી અથવા એમોનિયા ટાંકીમાંથી એમોનિયા લીકેજ દ્વારા અચાનક એમોનિયા વાતાવરણમાં ફેલાય તો આંખ અને ચહેરાને ખૂબ સારી રીતે વધુ પાણી દ્વારા ધોવા જોઈએ. એમોનિયા પાણીમાં ભળી જાય છે તેથી ચહેરાને પાણીથી ધોવા થી ધોવાય જાય છે.
સંદર્ભો
This article uses material from the Wikipedia ગુજરાતી article એમોનિયા, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). અલગથી ઉલ્લેખ ન કરાયો હોય ત્યાં સુધી માહિતી CC BY-SA 4.0 હેઠળ ઉપલબ્ધ છે. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ગુજરાતી (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.