2017 Йыл

2017 (ике мең ун етенсе) йыл — кәбисә булмаған йыл, григориан календары буйынса йәкшәмбе көндө башлана. Был беҙҙең эраның 2017 йылы, 3 мең йыллыҡтың 17 йылы, XXI быуаттың 17 йылы, XXI быуаттың 2 ун йыллығының 7 йылы, 2010 йылдарҙың 8 йылы.

Ғинуар

 

• 1 ғинуар
  • БМО-ның 9-сы генераль секретары Антониу Гутерреш үҙ вазифаһын үтәй башлай.
  • Рәсәй Федерацияһында яңы енәйәт язаһы — мәжбүри хеҙмәт ғәмәлгә инә.
  • Ҡырғыҙстан әйләнешкә яңы банкноталарҙы индерә.
  • Истанбулдағы «Reina» төнгө клубына һөжүм итеү һөҙөмтәһендә 39 кеше һәләк була, 69 кеше йәрәхәтләнә.
• 4 ғинуар — Румынияның яңы премьер-министры Сорин Гриндяну була.
• 7 ғинуар — Гананың президенты Нана Акуфо-Аддо үҙ вазифаһын үтәй башлай.
• 10 ғинуар — Ҡабулда Афғанстан парламенты биналары янындағы икеләтә теракт һөҙөмтәһендә яҡынса 50 кеше һәләк була, яҡынса 45 кеше йәрәхәтләнә.
• 11—29 ғинуар — Францияла ир-егеттәр араһында гандбол буйынса донъя чемпионаты уҙғарыла.
• 16 ғинуар — Ҡырғыҙстандың баш ҡалаһы Бишкәктә Boeing-747 йөк самолеты Дача-Суу ҡасабаһына ҡолай. 37 кеше һәләк була.
• 18 ғинуар — Италияның Лацио, Абруцци һәм Марке ҡалаларында бер нисә сәғәт эсендә магнитудаһы 5,7 баллға барып еткән 4 көслө ер тетрәүҙәре була. Абруцци өлкәһендә «Ригопьяно» отеленә ҡар ишелмәһе төшкәндән һуң өйөм аҫтында 29 кеше һәләк була.
• 20 ғинуар — Дональд Трамп Америка Ҡушма Штаттары президенты вазифаһын үтәй башлай.
• 21 ғинуар — Адам Бэрроу Гамбия президенты вазифаһын үтәй башлай.
• 22 ғинуар — Румен Радев Болгария президенты вазифаһын үтәй башлай.
• 24 ғинуар—5 февраль — Швецияла туп менән хоккей буйынса донъя чемпионаты уҙғарыла
• 29 ғинуар — 8 февраль — Ҡаҙағстандың Алматы ҡалаһында ҡышҡы Универсиада уҙғарыла.

Февраль

• 7 февраль — Көслө ямғырҙарҙан һуң АҠШ-тың Калифорния штатында илдәге иң бейек булған Оровиль плотинаһы емерелә башлай. Калифорнияла халыҡ эвакуацияһы иғлан ителә. Ҡурҡыныс аҫтында — яҡынса 200 мең кеше.
• 8 февраль — Сомалила президент һайлауҙары уҙғарыла. Мөхәммәт Абдуллаһи Мөхәммәт президент итеп һайлана.
• 12 февраль
  • Төркмәнстанда президент һайлауҙары уҙғарыла. Ғурбануғлы Бермөхәмәдов өсөнсө тапҡыр президент итеп һайлана.
  • Германияла президент һайлауҙары уҙғарыла. Франк-Вальтер Штайнмайер президент итеп һайлана.
• 19—26 февраль — Японияның Саппоро ҡалаһында VIII Ҡышҡы Азия уйындары уҙғарыла.

Март

 

• 11 март — Көньяҡ Кореяның Коституция суды президент Пак Кын Хе импичментын раҫлай.
• 12 март — Абхазияла парламент һайлауҙары уҙа.
• 13 март — Венгрияла президент һайлауҙары уҙғарыла. Янош Адер икенсе тапҡыр президент итеп һайлана.
• 14—17 март — Өфөлә Агросәнәғәт форумы һәм «АгроКомплекс-2017» XXVII халыҡ-ара күргәҙмәһе була.
• 15 март — Нидерландта парламент һайлауҙары уҙа.
• 18 март — Стәрлетамаҡтың Стәрлетамаҡ-Арена базаһында үҫмерҙәр араһында көрәш буйынса Рәсәй беренселеге уҙғарыла.
• 26 март
  • Болгарияла парламент һайлауҙары уҙа.
  • Абхазияла парламент һайлауҙары (2-се тур) уҙа.
  • Рәсәйҙең тиҫтәләгән ҡалаларында властың юғары эшелондарындағы коррупцияға ҡаршы протест акциялары була.
• 29 март — 2 апрель — Финляндияла конькиҙа фигуралы шыуыу буйынса донъя чемпионаты уҙғарыла.

Апрель

• 2 апрель
  • Әрмәнстанда парламент һайлауҙары уҙа. Күпселек тауыштарҙы Республика партияһы һәм «Царукян» блогы йыя.
  • Сербияла президент һайлауҙары уҙа. Ғәмәлдәге президент Александр Вучич еңеү яулай.
  • Эквадорҙа президент һайлауҙарының 2-се туры уҙа. Президент итеп Ленин Морено һайлана.
• 3 апрель — Санкт-Петербург метрополитенендә теракт була. Һөҙөмтәлә 14 кеше һәләк була, 51 кеше йәрәхәтләнә.
• 16 апрель — Төркиәлә парламент идара итеү формаһынан президент республикаһына күсеү тураһында конституцион референдум уҙғарыла.
• 23 апрель — Францияла президент һайлауҙарының 1-се туры уҙғарыла.2-се турға Эммануэль Макрон (Алға! партияһы) һәм Марин Ле Пен (Милли Фронт) сыға.
• 29 апрель — Кубала АН-26 пасажир самолеты ҡолай. 39 пассажир һәм экипаж ағзалары һәләк була.

Май

• 4 май — Башҡортостандың Белорет районында еңел Robinson вертолеты һәләкәткә осрай, өс кеше һәләк була.
• 5—21 май — Германияла һәм Францияла шайба менән хоккей буйынса донъя чемпионаты уҙғарыла.
• 7 май — Францияла президент һайлауҙарының 2-се туры уҙғарыла. Эммануэль Макрон еңеү яулай.
• 9 май — Көньяҡ Кореяла президент һайлауҙары уҙа. Президент итеп Мун Чжэ Ин һайлана.
• 9—13 май — Украинаның баш ҡалаһы Киевта «Евровидение» йыр конкурсы уҙа. Португалия йырсыһы Сальвадор Собрал еңеү яулай
• 19 май — Иранда президент һайлауҙары уҙғарыла. Ғәмәлдәге президент Хәсән Рухани еңеү яулай.
• 19—21 май — Художестволы гимнастика буйынса Европа чемпионаты үтә (Будапешт, Венгрия).
• 21 май — Ливанда парламент һайлауҙары уҙа.
• 22 май — Манчестерҙың (Бөйөк Британия) «Манчестер Арена» стадионында терракт була. 23 кеше һәләк була, 120 кеше йәрәхәтләнә.
• 23—27 май — Өфөлә лә боулдеринг буйынса Рәсәй чемпионаты, тиҙлектә һәм ауырлыҡта бөтә Рәсәй ярыштары уҙғарыла
• 23 май—2 июнь — Өфөлә Башҡорт дәүләт опера һәм балет театрында Рудольф Нуриев исемендәге ХХI Халыҡ-ара балет сәнғәте фестивале үткәрелә.
• 26—27 май — Италияның Сицилия утрауында G7 саммиты уҙғарыла.
• 28 май — Шри-Ланкала һыу баҫыу һәм ишелмәләр. 177 кеше һәләк була, 109 кеше хәбәрһеҙ юғала.
• 29 май — Мәскәү ҡалаһында һәм Мәскәү өлкәһендә көслө ҡойон ваҡытында 16 кеше һәләк була, 100-ҙән ашыу кеше йәрәхәтләнә.

Июнь

• 3 июнь — Лесотола парламент һайлауҙары уҙа.
• 7 июнь — Тәһранда (Иран) парламент бинаһында һәм Хомейни мавзолейында икеләтә теракт була. 12 кеше һәләк була, 42 кеше йәрәхәтләнә.
• 8 июнь — Бөйөк Британияла ваҡытынан алда парламент һайлауҙары уҙа.
• 10 июнь — 10 сентябрь — Ҡаҙағстандың баш ҡалаһы Астанала Expo 2017 халыҡ-ара махсуслаштырылған күргәҙмә уҙғарыла.
• 11 июнь — Францияла парламент һайлауҙары (1-се тур) уҙа.
• 12—16 июнь — Өфө амфитеатрында «Евразия йөрәге» — «Heart of Eurasia» халыҡ-ара сәнғәт фестивале үткәрелә.
• 17 июнь — 2 июль — Рәсәйҙә FIFA конфедерациялар кубогы уҙғарыла.
• 18 июнь
  • Францияла парламент һайлауҙары (2-се тур) уҙа.
  • Албанияла парламент һайлауҙары уҙа.
• 26 июнь — Монголияла президент һайлауҙары (1-се тур) уҙа.

Июль

• 26 июнь — Монголияла президент һайлауҙары (2-се тур) уҙа. Демократик паритияһынан кандидат Халтмаагийн Баттулга еңеү яулай.
• 7—8 июль — Германияның Гамбург ҡалаһында G20 саммиты уҙғарыла.
• 14—30 июль — Венгрияның баш ҡалаһы Будапештта спорттың һыу төрҙәре буйынса 17-се донъя чемпионаты уҙғарыла.
• 16 июль — Венесуэлала оппозиция тарафынан уҙғарылған халыҡ референдумы уҙғарыла.
• 17 июль — Һиндостанда президент һайлауҙары уҙа. Рам Натх Ковинд еңеү яулай.
• 23—29 июль — Ҡытай Халыҡ Республикаһының Шэньчжэнь ҡалаһында XIX Халыҡ-ара ботаника конгрессы уҙғарыла.

Август

• 4 август — Руандала президент һайлауҙары уҙа.
• 5—13 август — Бөйөк Британияның баш ҡалаһы Лондонда еңел атлетика буйынса донъя чемпионаты уҙғарыла.
• 8 август — Кенияла дөйөм һайлауҙар уҙғарыла.
• 19—30 август — Тайвандең баш ҡалаһы Тайбэйҙа йәйге Универсиада уҙғарыла.
• 21 август — ҡояштың тулы тотолоуы, уның тулы фазаһын АҠШ территорияһында күҙәтергә мөмкин буласаҡ.

Сентябрь

• 7—14 сентябрь — Өфөлә VI «Туғанлыҡ» халыҡ-ара төрки телле театрҙар фестивале үтә.
• 11 сентябрь — Норвегияла парламент һайлауҙары уҙа. Хакимлыҡ итеүсе үҙәк-уң коалицияһы 169 урынлы парламентта 88 мандат ала. Эрна Сульберг премьер-министр булып ҡала.
• 13 сентябрь
  • Сингапурҙа президент һайлауҙары уҙа. Ил президенты итеп тәүге тапҡыр ҡатын-ҡыҙ Халима Якоб һайлана.
  • Халыҡ-ара олимпия комитеты 2024 йылғы йәйге олимпия уйындарын үткәреү хоҡуғын Парижға (Франция), ә 2028 йылғы уйындарҙы — Лос-Анджелесҡа (АҠШ) тапшырҙы.
• 17—27 сентябрь — Төркмәнстандың баш ҡалаһы Ашҡабадта ябыҡ биналарҙа V Азия уйындары уҙғарыла.
• 19 сентябрь — Мексикала 7,1 магнитудалы ер тетрәүе була. 370 кеше һәләк була һәм 6000 ашыу кеше йәрәхәтләнә.
• 23 сентябрь — Яңы Зеландияла парламент һайлауҙары уҙа.
• 24 сентябрь — Германияла парламент һайлауҙары уҙа.
• 25 сентябрь — Ираҡ Курдистанының хакимиәте бойондороҡһоҙлоҡ тураһында референдум уҙғара.

Октябрь

• 10 октябрь — Либерияла президент һайлауҙары уҙа. Президент итеп элекке футболсы Джордж Веа һайлана.
• 14 октябрь — Сомалиның баш ҡалаһы Могадишола теракт сериялары була, 350-нән ашыу кеше һәләк була.
• 14—22 октябрь — Рәсәй Федерацияһының Сочи ҡалаһында XIX Бөтә донъя йәштәр һәм суденттар фестивале уҙғарыла.
• 15 октябрь
  • Ҡырғыҙстанда президент һайлауҙары уҙа. Социал-демократик партияһынан кандидат Сооронбай Жээнбеков президент итеп һайлана.
  • Австрияла мөҙҙәттән алда парламент һайлауҙары уҙа.
• 20—21 октябрь — Чехияла парламент һайлауҙары уҙа.
• 22 октябрь
  • Словенияла президент һайлауҙары уҙа.
  • Японияла мөҙҙәттән алда дөйөм парламент һайлауҙары уҙа. Либерал-демократик партия һәм «Комэйто» партияһы коалицияһы еңеү яулай.
• 27 октябрь
  • Каталония властары Испаниянан айырылыуын белдерҙе.
  • Ҡаҙағстан президенты ҡаҙаҡ телен кириллицанан латин графикаһына күсереү тураһында указға ҡул ҡуйҙы.
• 27—29 октябрь — Японияның Китакюсю ҡалаһында VII Сёга халыҡ-ара форумы уҙғарыла.

Ноябрь

• 7 ноябрь — 1917 йылғы Октябрь инҡилабының 100-йыллығы көнөндә Киләсәктәге коммунистарға адресланған хат асыласаҡ.
• 8—9 ноябрь — Силәбелә XIV Рәсәй — Ҡаҙағстан төбәк-ара иҡтисади форумы үтә.
• 8 — 10 ноябрь — Вьетнамда АТЭС саммиты үтә.
• 13 ноябрь — Словенияла президент итеп йәнә Борут Пахор һайлана
• 15 ноябрь — Хабаровск крайында L-410 пасажир самолеты һәләкәткә осрай.
• 19 ноябрь — Чилила президент һайлауҙары (1-се тур) уҙа.
• 21 ноябрь — Зимбабве президенты Роберт Мугабе отставкаға китә.
• 24 ноябрь — Эммерсон Мнангагва Зимбабве президенты вазифаһын үтәй башлай.

Декабрь

• 17 декабрь — Чилила президент һайлауҙары (2-се тур) уҙа.

Категория:2017 йылда вафат булғандар

• 11 ғинуар — Йәнбәков Рәмил Әхмәт улы, башҡорт шағиры һәм журналисы, йәмәғәт эшмәкәре. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2002).
• 25 ғинуар — Ҡадиров Рафаэль Рәзим улы, рәсәй хоккей арбитры.
• 25 ғинуар — Әхмәдов Рим Билал улы, башҡорт яҙыусыһы һәм тәржемәсеһе, журналист, сценарий авторы, үләндәр менән дауалаусы.
• 18 март — Ғимаев Сергей Наил улы, совет хоккейсыһы һәм тренеры, комментатор. Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры.
• 16 апрель — Баннов Геннадий Ефимович, рус яҙыусыһы.
• 26 апрель — Юлдашбаев Әмир Мырҙағәли улы, ғалим дәүләт эшмәкәре, философия фәндәре кандидаты.
• 2 май — Тимершин Рәдиф Мәхмүт улы, башҡорт шағиры, сатирик һәм юморист, тәржемәсе.
• 4 май — Шафиҡова Кәүсәриә Фиҙаи ҡыҙы, башҡорт шағиры, йырҙар авторы.
• 24 май — Гарустович Геннадий Николаевич, тарихсы-археолог, тарих фәндәре кандидаты.
• 6 июнь — Ҡаҙаҡбаев Мөхәмәтйән Абдулла улы, халыҡ йырсыһы, йыраусы, сәсән.
• 15 июнь — Ибраһим Әбүләйеш, мысыр химигы, эшҡыуары һәм менеджеры.
• 16 июнь — Гельмут Коль, Германияның федераль канцлеры (1982—1998), Европа һәм Германияның берләшеү процессында һәм һалҡын һуғыш тамамланыуында ҙур роль уйнай.
• 28 июнь — Шөғәйепов Вәкил Шакир улы, башҡорт милли музыка ҡоралдарын эшләү һәм реставрациялау оҫтаһы.
• 14 июль — Ғөбәйҙуллин Камил Ғөбәй улы, рәссам-график, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Рәсәй Федерацияһының (2002) һәм Башҡортостан Республикаһының (1997) атҡаҙанған рәссамы.
• 27 июль — Хәниә Фәрхи, йырсы, Башҡортостандың һәм Татарстандың халыҡ артисы.
• 9 август — Мулдашев Альберт Әкрəм улы, ботаник, биология фәндәре кандидаты.
• 10 сентябрь — Мәрҙәншина Ләйлә Хәниф ҡыҙы, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1959), Башҡорт АССР-ының атҡаҙан нефсеһе (1976)
• 29 октябрь — Маргарет Ингеборг Эрсен-Раш, төркиәтсе, башҡорт тел белгесе.