ประเทศโปแลนด์: ประเทศในยุโรปกลาง

สาธารณรัฐโปแลนด์ Rzeczpospolita Polska (โปแลนด์)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: "มาซูแร็กดอมบรอฟสกีแยกอ" (แปลว่า "โปแลนด์ยังไม่สูญสิ้น")
แสดงลูกโลก แสดงแผนที่ยุโรป ที่ตั้งของ ประเทศโปแลนด์  (เขียวเข้ม) – ในยุโรป  (เขียว & เทาเข้ม) – ในสหภาพยุโรป  (เขียว)  —  [คำอธิบายสัญลักษณ์]
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	วอร์ซอ 52°13′N 21°02′E / 52.217°N 21.033°E / 52.217; 21.033
ภาษาราชการ	โปแลนด์
กลุ่มชาติพันธุ์ (พ.ศ. 2554)	98% ชาวโปแลนด์ 2% อื่น ๆ หรือไม่ระบุ
ศาสนา (พ.ศ. 2562)	90% ศาสนาคริสต์ —86% โรมันคาทอลิก —4% นิกายอื่น ๆ 6% ไม่มีศาสนา 1% อื่น ๆ 3% ไม่ตอบ
เดมะนิม	ชาวโปแลนด์
การปกครอง	สาธารณรัฐแบบรัฐสภา (โดยนิตินัย)
• ประธานาธิบดี	อันด์แชย์ ดูดา
• นายกรัฐมนตรี	ดอนัลต์ ตุสก์
สภานิติบัญญัติ	รัฐสภา
• สภาสูง	วุฒิสภา
• สภาล่าง	เซย์ม
ก่อตั้ง
• การทำให้เป็นคริสเตียนในประเทศโปแลนด์	14 เมษายน ค.ศ. 966
• ราชอาณาจักรโปแลนด์	18 เมษายน ค.ศ. 1025
• เครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย	1 กรกฎาคม ค.ศ. 1569
• การแบ่งโปแลนด์	24 ตุลาคม ค.ศ. 1795
• สาธารณรัฐที่ 2	11 พฤศจิกายน ค.ศ. 1918
• รัฐบาลพลัดถิ่น	17 กันยายน ค.ศ. 1939
• สาธารณรัฐประชาชน	19 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1947
• สาธารณรัฐที่ 3	31 ธันวาคม ค.ศ. 1989
พื้นที่
• รวม	312,696 ตารางกิโลเมตร (120,733 ตารางไมล์) (อันดับที่ 69)
• แหล่งน้ำ (%)	1.48 (ณ ปี 2558)
ประชากร
• 2563 ประมาณ	38,268,000 (อันดับที่ 38)
• ความหนาแน่น	123 ต่อตารางกิโลเมตร (318.6 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 83)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2564 (ประมาณ)
• รวม	1.363 ล้านล้านดอลลาร์ (อันดับที่ 19)
• ต่อหัว	35,957 ดอลลาร์ (อันดับที่ 39)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2564 (ประมาณ)
• รวม	642 พันล้านดอลลาร์ (อันดับที่ 22)
• ต่อหัว	16,930 ดอลลาร์ (อันดับที่ 44)
จีนี (2562)	28.5 ต่ำ
เอชดีไอ (2562)	0.880 สูงมาก · อันดับที่ 35
สกุลเงิน	ซวอตือ (PLN)
เขตเวลา	UTC+1 (เวลายุโรปกลาง)
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง)	UTC+2 (เวลาออมแสงยุโรปกลาง)
รูปแบบวันที่	dd/mm/yyyy (ค.ศ.)
ขับรถด้าน	ขวา
รหัสโทรศัพท์	+48
โดเมนบนสุด	.pl
เว็บไซต์ poland.pl

โปแลนด์ มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐโปแลนด์ เป็นประเทศในตอนกลางของยุโรป ถูกแบ่งออกเป็น 16 จังหวัดปกครอง ครอบคลุมพื้นที่กว่า 312,696 ตารางกิโลเมตร (120,733 ตารางไมล์) และมีภูมิอากาศแบบอบอุ่นตามฤดูกาลเป็นส่วนใหญ่ โปแลนด์มีประชากรเกือบ 38.5 ล้านคน และเป็นรัฐสมาชิกที่มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 5 ของสหภาพยุโรป โดยมีวอร์ซอ เป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ โดยมีเมืองใหญ่อื่น ๆ ได้แก่ กรากุฟ, วูช, วรอตสวัฟ, พอซนาน, กดัญสก์ และชแชตชิน

ดินแดนที่มีความหลากหลายทางภูมิศาสตร์ของโปแลนด์นั้น ครอบคลุมตั้งแต่ชายฝั่งตามแนวทะเลบอลติกทางตอนเหนือของประเทศ ไปจนถึงเทือกเขาชูแดแรสและคาร์เพเทียนทางตอนใต้ โปแลนด์มีพรมแดนทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือติดกับลิทัวเนียและรัสเซีย (ผ่านทางแคว้นคาลินินกราด) ทิศตะวันออกติดกับเบลารุสและยูเครน ทิศใต้ติดกับสโลวาเกียและเช็กเกีย และทิศตะวันตกติดกับเยอรมนี

ประวัติศาสตร์ของมนุษย์ที่มีชีวิตชีวาบนผืนดินของโปแลนด์ มีระยะเวลาอยู่เป็นหลายพันปี ตลอดยุคโบราณตอนปลายมีความหลากหลายอย่างกว้างขว้าง โดยมีวัฒนธรรมและชนเผ่าต่าง ๆ ได้ตั้งรกรากอยู่บนที่ราบในยุโรปกลางอันกว้างใหญ่ อย่างไรก็ตาม ชาวโปลันด์ตะวันตกเป็นผู้ที่ครอบครองภูมิภาคแห่งนี้ และก็ได้ตั้งชื่อให้กับภูมิภาคนี้ว่าโปแลนด์ การสถาปนารัฐโปแลนด์นั้นสามารถย้อนรอยไปถึง ค.ศ. 966 เมื่อมีผู้ปกครองนอกรีตแห่งราชอาณาจักรที่อยู่ร่วมกับดินแดนของประเทศโปแลนด์ในปัจจุบัน ได้ยอมรับศาสนาคริสต์ และได้เปลี่ยนมานับถือคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก ราชอาณาจักรโปแลนด์ถูกก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1025 และใน ค.ศ. 1569 ก็ได้ประสานความสัมพันธ์ทางการเมืองที่มีมายาวนานกับลิทัวเนีย โดยการลงนามในสหภาพลูบลิน สหภาพนี้ได้ก่อตั้งเครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย ซึ่งเป็นหนึ่งในประเทศที่มีพื้นที่มากที่สุด (มีพื้นที่มากกว่า หนึ่ง ล้าน ตารางกิโลเมตร หรือ 400,000 ตารางไมล์) และเป็นประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในยุโรป ภายในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 17 โดยมีระบบการเมืองเป็นแบบเสรีที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ ซึ่งได้รับเอารัฐธรรมนูญสมัยใหม่ เป็นฉบับแรกของยุโรปมาใช้ นั่นคือ รัฐธรรมนูญวันที่ 3 พฤษภาคม ค.ศ. 1791

หลังผ่านพ้นความโดดเด่นและความรุ่งเรืองแล้วนั้น เครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนียก็ถูกแบ่งดินแดนโดยประเทศเพื่อนบ้านของเครือจักรภพโปแลนด์–ลิทัวเนีย เมื่อช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 18 และได้รับเอกราชอีกครั้งใน ค.ศ. 1918 ด้วยสนธิสัญญาแวร์ซาย หลังจากความขัดแย้งทางด้านดินแดนอยู่หลายครั้ง โปแลนด์ซึ่งเป็นรัฐหลายชนชาตินั้น ได้รับการฟื้นฟูสถานะเป็นผู้เล่นหลักในการเมืองของยุโรป ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1939 สงครามโลกครั้งที่สองเริ่มต้นขึ้นด้วยการรุกรานโปแลนด์โดยนาซีเยอรมนี ตามมาด้วยสหภาพโซเวียตที่รุกรานโปแลนด์ตามกติกาสัญญาโมโลตอฟ–ริบเบินทร็อพ พลเมืองชาวโปแลนด์ประมาณ 6 ล้านคน รวมถึงชาวยิวในประเทศจำนวน 3 ล้านคน เสียชีวิตลงตลอดช่วงระหว่างสงคราม ในฐานะที่เป็นรัฐสมาชิกของกลุ่มตะวันออก สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ได้ประกาศโดยทันทีว่า ประเทศของตนเป็นหัวหน้าในการลงนามสนธิสัญญาวอร์ซอ ท่ามกลางความตึงเครียดในสงครามเย็น ที่เกิดขึ้นทั่วโลก ภายหลังเหตุการณ์ใน ค.ศ. 1989 โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการเกิดขึ้นและการมีส่วนร่วมของขบวนการโซลิดาริตี รัฐบาลคอมมิวนิสต์ถูกยุบ และโปแลนด์ก็ได้สถาปนาตนเองขึ้นมาใหม่ ในฐานะสาธารณรัฐประชาธิปไตย

โปแลนด์ถือเป็นตลาดที่พัฒนาแล้ว และเป็นประเทศอำนาจปานกลาง โดยเป็นประเทศที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 6 ของสหภาพยุโรป ตามผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (อำนาจตลาด) และใหญ่เป็นอันดับที่ 5 ตามภาวะเสมอภาคของอำนาจซื้อ โปแลนด์ให้มาตรฐานการครองชีพ ความปลอดภัย และเสรีภาพทางเศรษฐกิจที่สูงมาก เช่นเดียวกับการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย ที่ไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน และระบบหลักประกันสุขภาพแบบถ้วนหน้า ประเทศนี้มีแหล่งมรดกโลกของยูเนสโกอยู่ 17 แห่ง โดย 15 แห่งเป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรม โปแลนด์เป็นรัฐสมาชิกของเขตเชงเกน, สหภาพยุโรป, เขตเศรษฐกิจยุโรป, สหประชาชาติ, เนโท, องค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และกลุ่มวิแชกราด

ชื่อของประเทศโปแลนด์ในภาษาแม่ว่า Polska นั้น มีมาจากชนเผ่าเลติชของชาวโปลันด์ตะวันตก ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำวาร์ตา ซึ่งในปัจจุบันคือภูมิภาควีแยลกอปอลสกา โดยเริ่มมาตั้งแต่กลางคริสต์ศตวรรษที่ 6 ชื่อของชนเผ่านี้มีต้นกำเนิดมาจากภาษาโปรโต-อินโด-ยุโรป คำว่า *pleh₂- (ที่ราบ) และภาษาโปรโต-สลาวิก คำว่า pole (ทุ่งกว้าง) ในทางนิรุกติศาสตร์นั้นได้มีการพลิกแพลงคำจากภูมิลักษณ์ของภูมิภาคและภูมิประเทศอันราบเรียบของวีแยลกอปอลสกา ชื่อประเทศโปแลนด์ในภาษาอังกฤษนั้น (Poland) ถูกประดิษฐ์คำขึ้นในคริสต์ทศวรรษที่ 1560 โดยมาจากภาษาเยอรมันกลาง-สูง คำว่า Pole(n) และได้เติมคำหลังต่อท้ายว่า land ที่มีความหมายว่า ผู้คนหรือประเทศชาติ ก่อนที่จะถูกเอามาใช้ ส่วนชื่อประเทศโปแลนด์ในภาษาละติน (Polonia) ก็ถูกนำมาใช้อย่างกว้างขวาง ทั่วยุโรปภายในยุคกลาง

โปแลนด์เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต ในการรบวอร์ซอ โปแลนด์ต้องสู้กับสหภาพโซเวียตที่มีทหารมากกว่าถึงห้าเท่า แต่ทหารโปแลนด์ที่รักชาติก็สามารถขับไล่รัสเซียออกไปได้ ต่อมาโปแลนด์เกิดความขัดแย้งภายในประเทศ นาซีเยอรมนีได้เรียกร้องผนวกท่าเรือเสรีดานซิกแต่โปแลนด์ปฏิเสธ นาซีเยอรมนีกับสหภาพโซเวียตได้ทำสนธิสัญญาโมโลตอฟ-ริบเบนทรอพและร่วมมือกันเข้ายึดครองโปแลนด์ ในปี พ.ศ. 2482 โดยเยอรมนีจะเข้ายึดด้านตะวันตก ส่วนสหภาพโซเวียตจะเข้ายึดด้านตะวันออก แต่รัฐบาลของโปแลนด์ได้หลบลี้ภัยไปยังประเทศอังกฤษและจัดตั้งเป็นรัฐบาลพลัดถิ่นทำการต่อสู้กับนาซีเยอรมนีต่อไป

ในระหว่างอยู่ภายใต้การครอบครองของนาซีเยอรมัน นาซีได้ทำการกวาดต้อนชาวยิวในโปแลนด์หลายล้านคนไปยังค่ายกักกัน โดยเฉพาะค่ายกักกันเอาชวิตซ์ และทำการสังหารหมู่อย่างโหดและทารุณ ต่อมาในปี 1945 กองทัพแดงแห่งสหภาพโซเวียตได้เข้ายึดครองโปแลนด์และได้ให้ปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์ หลังสงครามโลกครั้งที่สองและสงครามเย็น ประเทศโปแลนด์ได้เป็นหนึ่งในสมาชิกของประเทศในยุโรปตะวันออกที่ปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์

ที่ตั้ง ตั้งอยู่ใจกลางทวีปยุโรป มีพรมแดนติด 7 ประเทศ ได้แก่ ทิศเหนือจรดรัสเซีย (แคว้นคาลีนินกราด) ทิศตะวันออกเฉียงเหนือและทิศตะวันออกจรดลิทัวเนีย เบลารุส และยูเครน ทิศใต้จรดสโลวาเกียและสาธารณรัฐเช็ก ทิศตะวันตกจรดเยอรมนี และทิศเหนือจรดทะเลบอลติก

ภูมิประเทศ เป็นพื้นที่ราบเกือบทั้งประเทศ นอกจากบริเวณชายแดนทางใต้เป็นทิวเขาตาตรา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาคาร์เพเทียและภูเขาซูดีทีส ซึ่งมียอดเขาสูงที่สุดคือยอด Rysy สูงจากระดับน้ำทะเล 8,200 ฟุต เป็นพรมแดนธรรมชาติกั้นระหว่างโปแลนด์กับสโลวาเกีย โปแลนด์มีแม่น้ำสายสำคัญคือ แม่น้ำโอเดอร์ที่อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ และแม่น้ำวิสตูลาที่อยู่ทางตะวันออกของประเทศ

บริหาร

 

อันด์แชย์ ดูดา
ประธานาธิบดี

 

มาแตอุช มอราวีแยตสกี
นายกรัฐมนตรี

โปแลนด์เป็นประเทศที่ปกครองโดยระบอบประชาธิปไตยแบบมีผู้แทน โดยมีประธานาธิบดีเป็นประมุขแห่งรัฐ โครงสร้างของรัฐบาลนั้น มีศูนย์กลางอยู่ที่คณะรัฐมนตรี ที่นำโดยนายกรัฐมนตรี ประธานาธิบดีจะแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามข้อเสนอของนายกรัฐมนตรี ซึ่งมักจะมาจากพันธมิตรในสภาเซย์มเป็นส่วนใหญ่ ประธานาธิบดีจะได้รับเลือกตั้งจากคะแนนเสียงอยู่ทุก ๆ 5 ปี โดยประธานาธิบดีคนปัจจุบันคืออันด์แชย์ ดูดา และนายกรัฐมนตรีคนปัจจุบันคือมาแตอุช มอราวีแยตสกี

การแบ่งเขตการปกครอง

โปแลนด์แบ่งเขตการปกครองระดับบนสุดออกเป็น 16 จังหวัด (โปแลนด์: województwa) ได้แก่

ปอมอแชซาคอดแญ   ปอมอแช   วาร์เมีย-มาซูรือ   ปอดลาแช   ลูบุช   วีแยลกอปอลสกา   กูยาวือ-ปอมอแช   ดอลนือชล็อนสก์   ออปอแล   ชล็อนสก์   ชฟีแยนตือ-กชึช   วุช   มาซอฟแช   ลูบลิน   มาวอปอลสกา   ปอตการ์ปาแช

จังหวัด เมืองหลัก ชื่อภาษาโปแลนด์ ชื่อภาษาอังกฤษ กูยาวือ-ปอมอแช กูยาวือ-พอเมอเรเนีย บึดก็อชตช์ / ตอรุญ ชฟีแยนตือ-กชึช โฮลีครอสส์ กีแยลต์แซ ชล็อนสก์ ไซลีเซีย กาตอวิตแซ ดอลนือชล็อนสก์ โลเวอร์ไซลีเซีย วรอตสวัฟ ปอดลาแช พอดลาเคีย เบียวึสตอก ปอตการ์ปาแช ซับคาร์เพเทีย แชชุฟ ปอมอแช พอเมอเรเนีย กดัญสก์ ปอมอแชซาคอดแญ เวสต์พอเมอเรเนีย ชแชชิน มาซอฟแช แมโซเวีย วอร์ซอ มาวอปอลสกา เลสเซอร์โปแลนด์ กรากุฟ ลูบลิน ลูบลิน ลูบลิน ลูบุช ลูบุช กอชุฟวีแยลกอปอลสกี / แชลอนากูรา วาร์เมีย-มาซูรือ วาร์เมีย-มาซูเรีย ออลชตึน วีแยลกอปอลสกา เกรตเตอร์โปแลนด์ ปอซนัญ วุช วูช วุช ออปอแล ออปอแล ออปอแล

การปกครองในระดับรองลงไปจากจังหวัดได้แก่

• อำเภอ (powiaty) แบ่งเป็น
  • อำเภอชนบท (powiaty ziemskie) 314 แห่ง และ
  • อำเภอนคร (powiaty grodzkie) 65 แห่ง
• เทศบาล (gminy) 2,478 แห่ง

• ยุโรปกลาง