Pólska: Stat w srjedźnej Europje
Pólska (pólsce Polska) je srjedźoeuropski stat mjez Baltiskim morjom a Karpatami.
Stolica a najwjetše město je Waršawa.
 |  |
| zakładne daty: | |
| swójske mjeno | Rzeczpospolita Polska |
| stolica | Waršawa |
| přestrjeń | 312.696 km² |
| wobydlerstwo | 38.485.779 (2014) |
| hustosć | 123,1 wob./km² |
| forma knježerstwa | republika |
| hłowa stata | prezident Andrzej Duda (wot 2015) |
| šef knježerstwa | ministerski prezident Donald Tusk (wot 2023) |
| měna | złoty (PLN) = 100 groszy |
| hamtska rěč | pólšćina |
| hymna | Mazurek Dąbrowskiego |
| časowe pasmo | UTC+1 |
| njewotwisnosć | 11. nowembra 1918 |
| Top Level Domain | .pl |
| telefon | +48 |
| awtowa značka | PL |
| Połoženje Pólskeje w Europje | |
 | |
Oficielna rěč w Pólskej je pólšćina, su pak tež někotre mjeńšinowe rěče oficielnje připóznate, kaž na přikład kašubšćina, němčina a běłorušćina.
Geografija
Mjezuje z Němskej na zapadźe, z Čěskej a ze Słowakskej na juhu, z Ukrainu na juhowuchodźe, z Běłoruskej na sewjerowuchodźe, z Ruskej, Litawskej a Baltiskim morjom na sewjeru.
Najwyša hora je Rysy we Wysokich Tatrach (2499 m nad normalnej nulu), a najniše městno su Żuławy Wiślane (1,8 m pod normalnej nulu).
Wot kónca Druheje swětoweje wójny słušeja tež wuchodne kónčiny Łužicy k Pólskej.
Města
Tuta lisćina wobsahuje najwjetše města Pólskeje po ličbje wobydlerstwa:
| Čisło | Mjeno | Wobydlerstwo | Wojewódstwo |
|---|---|---|---|
| 1 |  Waršawa | 1.783.321 | Mazowske |
| 2 |  Krakow | 774.839 | Małopólske |
| 3 |  Łódź | 682.679 | Łódźske |
| 4 |  Wrócław | 641.607 | Delnjošleske |
| 5 |  Poznań | 535.802 | Wulkopólske |
| 6 |  Gdańsk | 468.158 | Pomorske |
| 7 |  Šćećin | 402.067 | Zapadopomorske |
| 8 |  Bydgoszcz | 349.021 | Kujawsko-Pomorske |
| 9 |  Lublin | 339.770 | Lublinske |
| 10 |  Białystok | 297.356 | Podlaske |
| 11 |  Katowice | 293.636 | Šleske |
| 12 |  Gdynia | 246.244 | Pomorske |
| 13 |  Częstochowa | 221.252 | Šleske |
| 14 |  Radom | 212.230 | Mazowske |
| 15 |  Toruń | 201.798 | Kujawsko-Pomorske |
| 16 |  Sosnowiec | 201.121 | Šleske |
| 17 |  Kielce | 195.266 | Swjatokřižske |
| 18 |  Rzeszów | 194.886 | Podkarpatske |
| 19 |  Gliwice | 179.154 | Šleske |
| 20 |  Zabrze | 172.806 | Šleske |
| 21 |  Olsztyn | 172.194 | Warminsko-Mazurske |
| 22 |  Bielsko-Biała | 170.953 | Šleske |
| 23 |  Bytom | 165.975 | Šleske |
| 24 |  Rybnik | 138.319 | Šleske |
| 25 |  Ruda Śląska | 137.624 | Šleske |
Wojewódstwa
Pólska wobsteji ze slědowacych wojewódstwow (pol. województwo):
Politika
Andrzej Duda je wot 7. awgusta 2015 jako naslědnik Bronisława Komorowskeho z prezidentom Pólskeje. Komorowski bě naslědnik Lecha Kaczińskeho (Prawo i Sprawiedliwość), kotryž 10. apryla 2010 přez spad lětadła smjertnje znjezboži. Wot lěta 2007 tworješe liberalno-konserwatiwna strona PO a jeje koaliciski partner, pólska ludowa strona PSL knježerstwo. Spočatnje pod ministerskim prezidentom Donaldom Tuskom a wot 2014 z ministerskej prezidentku Ewa Kopacz. Po wólbach w oktobrje 2015 přewza PiS z načolnej kandidatku Beatu Szydło tež pólske knježerstwo.
Stawizny
Spočatki Pólskeje namakaja so w času knježerstwa Mieszka I.. W lěće 966 je so Pólska z křesćanskim krajom stała. Prěni kral Pólskej běše w lěće 1025 Bolesław Chrobły.
Wot 1385 tworješe Pólska hromadźe z Litawskej uniju, kotraž mjenowaše so tež Rzeczpospolita Obojga Narodów („Republika dweju narodow“).
W lěće 1795 rozdźěli so Pólska mjez Pruskej, Ruskej a Rakusko-Wuherskej a eksistenca jako njewotwisny stat přesta za wjace hač 120 lět. Hakle po Prěnjej swětowej wójnje a rozpadźe Rakusko-Wuherskeje a ruskeho carstwa dósta swoju njewotwisnosć wróćo.
Za čas Druheje swětoweje wójny zhubi Pólska wjace hač 5,6 milionow wobydlerjow, štož wotpowěduje 16 % dowójnskeho wobydlerstwa. Wot 1945 do 1989 bě pod wliwom Sowjetskeho zwjazka z komunistiskej Ludowej republiku (Polska Rzeczpospolita Ludowa, PRL).
Wot lěta 1999 je Pólska čłon NATO, wot 1. meje 2004 tež Europskeje unije.
Žórła
Wotkazy
Commons: Pólska – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Awstriska | Belgiska | Bołharska | Cypernska | Čěska | Danska | Estiska | Finska | Francoska | Grjekska | Chorwatska | Irska | Italska | Letiska | Litawska | Luxemburgska | Madźarska | Malta | Němska | Nižozemska | Portugalska | Pólska | Rumunska | Słowakska | Słowjenska | Španiska | Šwedska
Kandidaty: Čorna Hora | Serbiska | Sewjerna Makedonska | Turkowska
Staty
• Albanska • Andorra • Awstriska • Belgiska • Běłoruska • Bołharska • Bosniska a Hercegowina • Čěska republika • Čorna Hora • Danska • Estiska • Finska • Francoska • Grjekska • Chorwatska • Irska • Islandska • Italska • Letiska • Liechtenstein • Litawska • Luxemburgska • Madźarska • Malta • Moldawska • Monaco • Němska • Nižozemska • Norwegska • Pólska • Portugalska • Rumunska • Ruska1 • San Marino • Serbiska • Sewjerna Makedonska • Słowakska • Słowjenska • Španiska • Šwedska • Šwicarska • Turkowska1 • Ukraina • Vatikanske město • Zjednoćene kralestwo
Zwadne teritorije: Kosowo • Podnisterska
Druhe teritorije: Åland • Baskiska • Bretanja • Ferejske kupy • Friziska • Friulska • Gagauska • Galicija • Gibraltar • Guernsey • Jendźelska • Jersey • Katalanska • Korniska • Łužica • Man • Sewjerna Irska • Svalbard • Šotiska • Waliziska
1 Leži zdźěla w Aziji.
This article uses material from the Wikipedia Hornjoserbsce article Pólska, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Wobsah pod CC BY-SA 4.0 k dispoziciji steji, jeli njeje so hinak podało. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Hornjoserbsce (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.