एरंड (इंग्लिश : कॕस्टर् बीन् प्लॕन्ट् / Castor bean plant; लॅटिन : Ricinus communis) ही भारतात उगवणारी एक आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे.
एरंडाच्या बियांना एरंडी म्हणतात. बियांपासून तेल काढतात.
" | एरंड | ||
---|---|---|
" | शास्त्रीय वर्गीकरण | ||
|
भारत, चीन, ब्राझील, थायलंड, फिलिपाईन्स, दक्षिण आफ्रिका आदी देशात एरंड ही वनस्पती प्रामुख्याने आढळते. जगात एरंडाचे सर्वाधिक उत्पादन भारतात होते. भारतातील गुजरात, महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि राजस्थान या राज्यात एरंडाची लागवड प्रामुख्याने केली जाते.
एरंड हे झाड साधारण २ ते ४ मीटरपर्यंत उंच वाढणारे असते. हे झाड रानटी अवस्थेत आढळते तसेच याची शेतात लागवड केली जाते. याची पाने, बिया, मूळ आणि तेल यांचा औषधी उपयोग केला जातो.
पाने - हिरवट-तांबड्या रंगाची बोटांप्रमाणे लांब आणि टोकदार असतात.
फळ - दोन भागांनी बनलेले, आकाराने गोलसर आणि त्यावर मऊ काटे असतात.
बिया - काळ्या धुरकट रंगाची त्यावर पांढऱ्या रेषा, ठिपके असतात. यांना एरंडी म्हणतात.
आयुर्वेदात एरंडाचा उपयोग होतो.
वातविकार, कावीळ, दीर्घकालीन बद्धकोष्ठता, मूळव्याध, अजीर्ण, आमवात-संधिवात, उदरशूल, योनिशूल, मेदोरोग, हत्तीरोग, सूज येणे, कृमि होणे, पायाची आग होणे, इ. अनेक विकारांवर एरंडचा औषधी उपयोग केल्या जातो. प्राचीन काळी, एरंडेल तेलाचा वापर दिव्यांना इंधन देण्यासाठी, डोंळयांची जळजळ यासारख्या विविध आजारांवर उपचार करण्यासाठी आणि गर्भवती महिलांना प्रसूतीसाठी देखील केला जात असे एरंडाची पाने, बिया, तेल वगैरे अति प्रमाणात किंवा जास्त काळ सेवन केल्यास उलट्या होणे, जुलाब होणे, आमाशय व आतड्यांना अशक्तपणा येण्याचे दुष्परिणाम दिसून येतात.
इतर माहिती: एरंडाचा उपयोग इतर पदार्थनिर्मितीसाठी सुद्धा होतो; त्यामुळे एरंड या झाडाचे पांढरा व तांबडा असे दोन प्रकार आहेत. एक जोडधंदा ,म्हणून शेतकरी लोक एरंडाची लागवड करून, याचा उपयोग करतात.
हे एक वेगळेच औषधी झाड आहे. याच्या खोडा-पानांना चीक असल्याने जनावरे याला तोंड लावत नाहीत. म्हणून मोगली एरंडाची (Jatropa curcus) झाडे कुंपणावर लावतात.
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
This article uses material from the Wikipedia मराठी article एरंड, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 4.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मराठी (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.